کابل، افغانستان – پاکستان صرف یکی از نه کشور دارای تسلیحات هستهیی نیست، این کشور کانون جهادگرایی جهانی نیز است؛ جایی که ارتش و سازمانهای استخباراتی از شبکههای تروریستی برای پیشبرد اهداف منطقهییشان استفاده میکنند. و حتا در حالیکه مقامهای پاکستانی جار میزنند که داراییهای هستهییشان در امان است، شواهد، از جمله اسناد داخلی پاکستان، نشان میدهد که آنها بهتر میدانند.
من که در نقشهای ارشد در سازمان استخبارات افغانستان خدمت کردهام، دلیل خوبی برای تردید داشتن در مورد توانایی پاکستان در حفظ تسلیحات هستهییاش از بنیادگرایان دارم. جامعهی جهانی که با آژانس انرژی اتمی سازمان ملل متحد یا شورای امنیت سازمان ملل متحد کار میکند باید برای جلوگیری از یک فاجعهی جهانی، قبل از آنکه خیلی دیر شود، اقدام کند. اعتقاد بر این است که پاکستان پنجمین زرادخانهی هستهیی بزرگ جهان را دارد، بزرگتر از زرادخانهی هستهیی بریتانیا. این کشور همچنین سابقهی دادن تکنولوژی هستهیی به کشورهایی چون ایران و کرهی شمالی را دارد. در حالیکه حکومت ترامپ دارد سیاستهایش در قبال پاکستان و منع گسترش تسلیحات هستهیی را طرح میکند، باید پاکستان را اولویت بالا قرار بدهد.
پاکستانیهایی که از برنامهی هستهیی این کشور بیشترین آگاهی را دراند، در میان آنهاییاند که بیشتر از همه نگراناند. در 16 دسامبر 2014، طالبان یک حملهی مرگبار را بر یک مکتب تحت ادارهی ارتش در شهر پیشاور پاکستان راهاندازی کردند. پس از آن، کمیسیون انرژی اتمی پاکستان یک نامهی فوری را به مدیر کل بخش برنامههای استراتژیک که مسئول تامین امنیت داراییهای هستهیی پاکستان است، فرستاد و اظهار نگرانی کرد. کمیسیون انرژی اتمی درخواست کرد که ارتش منابع بیشتری را به حصول اطمینان از نظارت کارمندانی که از برنامهی هستهیی آگاهاند، اختصاص بدهد. این نامه که تاکنون محرم نگهداشته شده است، نشان میدهد که برخی از مقامهای پاکستانی چقدر نگران هستند – و بقیه جهان چقدر باید نگران باشند.
کمیسیون انرژی اتمی تنها گروهی نیست که در مورد نقش بنیادگرایان در داخل پاکستان هشدار میدهد. در اوایل 2014، وزارت داخله سیاستنامهیی را به نام «سیاست امنیت ملی داخلی 2014 – 2018» که یک سند محرمانه است و اولویتهای امنیتی حکومت را مشخص میکند، صادر کرد. وزارت داخله [در این سیاستنامه] هشدار میدهد که پاکستان خانهی صدها گروه تروریستی و بنیادگرا است و اشاره میکند که بسیاری از آنها در هر چهار ایالت پاکستان، بهشمول مناطقی در پنجاب در نزدیک تاسیسات هستهیی پاکستان، فعالیت دارند. این سند همچنین نگرانیها را در مورد نفوذ روبهرشد گروههای تروریستی مشخص، بهویژه لشکر طیبه، در درون ارتش و سرویسهای استخباراتی پاکستان و در درون خانوادههای افسران ارشد و سطوح میانی ارتش بیشتر میکند.
با وجود همهی اینها، مقامهای پاکستانی همچنان در ملا عام اصرار دارند که داراییهای هستهییشان در امان است. چنانچه که یک مقام ارشد در سال 2011 به مجلهی اتلانتیک گفت، «از جملهی تمام چیزهای نگرانکننده در جهان، مسألهیی که باید در مورد آن کمترین نگرانی را داشته باشید ایمنی برنامهی هستهیی ماست». وقتی مقامهای پاکستانی در بهار سال گذشته برای یک نشست امنیتی هستهیی به واشنگتن آمدند، آنها تعهد کشورشان بر امنیت هستهیی از «طیف کاملی از تهدیدات» را تاکید کردند – مشخصا تروریسم را دستکم گرفتند یا این حقیقت که پاکستان یک تهدید خاص است.
پاکستانیها میگویند که به حرفهیی بودن بخش برنامههای استراتژیک اطمینان دارند و این بخش ادعا میکند سیستمهای قوی برای بررسی دقیق صداقت کارمندان در اختیار دارد، آنهایی که وابستگیهای سیاسی، قومی یا دینی/مذهبی خطرناک دارند غربال میشوند. آنها همچنین گزارش میدهند که [اجزای] سلاحهای هستهیی پاکستان از هم جدا اند، به اینمعنا که کلاهکها از میکانیزمهای انتقال آنها جدا اند. اما حتا اگر این واقعیت داشته باشد، به این معنا نیست که تمام مواد هستهیی پاکستان ایمن هستند. گزارشهایی وجود دارند که پاکستان سلاحهای هستهیی تاکتیکی میسازد، سلاحهای کوچکی که استفاده از آنها در میدان جنگ آسانتر است. مشخص نیست بخش برنامهی استراتژیک چگونه میخواهد آنها را بیخطر سازد.
ارتش و جامعهی استخباراتی پاکستان، بهجای درخواست کمک برای حل این آسیبپذیریها، خود را بسته و محدود میکند. آنها هراس دارند که ایالات متحده تلاش دارد سلاحهای هستهیی آن را ضبط کند و میگویند که غرب به یک کشور اسلامی اجازهی دسترسی داشتن به قویترین تسلیحات جهان را نمیدهد، گفتهیی که اغلب بنیادگرایان آن را تکرار میکنند.
در عوض، پاکستان باید برای دور نگهداشتن سلاحهای هستهییاش از دست تروریستان کمک بخواهد. اما تا این اتفاق بیافتد، شورای امنیت سازمان ملل – و ایالات متحده، متحد پاکستان – باید مداخله کنند. اول، پاکستان باید به متوقف ساختن بازی دوگانه، حمایت از گروههای بنیادگرا همزمان با جارزدن جنگ با تروریسم، وادار شود. دوم، حکومت در اسلامآباد باید از کمک آژانس انرژی اتمی سازمان ملل متحد در تامین امنیت داراییهای هستهیی استقبال کند. نهادهای حکومتی در داخل پاکستان پذیرفتهاند که داراییهای هستهیی این کشور در خطر اند. بقیهی جهان باید توجه کرده و برای محافظت از آن، قبل از آنکه خیلی دیر شود، تلاش کند.