زلا زازی اولین افسر زن در ولایت ناآرام خوست در جنوبشرق افغانستان بهعنوان آمر مبارزه با جرایم جنایی فرماندهی پولیس این ولایت آغاز به کار کرده است. انتصاب او با واکنشهای زیادی در شبکههای اجتماعی مواجه شده که بیشتر واکنشها رویکرد زنستیزانه داشته است. بسیاری هم در حمایت از او واکنش نشان دادهاند. از دو روز قبل، پیش از اینکه خبر انتصاب خانم زازی بهگونهی رسمی تأیید شود واکنشها کلید خورد. این واکنشها تنها چند ساعت پس از آغاز کار رسمی او بیشتر شد. شماری از کاربران عکسهای خصوصی او را در شبکههای اجتماعی همرسانی کردند و بهدلیلی که او یک زن است تواناییاش زیر سوال بردند. متأسفانه این اولین باری نیست که کارکردن زنان در نهادهای نسبتا بلند حکومتی خبرساز میشود. گماشتهشدن زنان به سمتهایی که معمولا مردانه قلمداد میشود، بهخصوص در پستهای نظامی و امنیتی بارها هدف رفتارهای زنستیزانه و توهینآمیز قرارگرفته است.
کار حق زنان است. کسی نباید توانایی زنان را بهدلیل جنسیتشان زیر سوال ببرد. این کار مصداق روشن زنستیزی است. قانون زمینهی کار و فعالیت برابر زنان و مردان را فارغ از جنسیت به رسمیت شناخته است. زنان افغانستان، بهدلیل تسلط سنتهای زنستیز نظامها و ساختارهای بومی، اجتماعی و فرهنگی که بهطور آشکار حق برابر زنان را به رسمیت نشناخته، همواره مورد تبعیض قرار داشتهاند. در چنین وضعیتی، شجاعت زنان که حاضر میشوند مسئولیتهای سنگینی را عهدهدار شوند، قابل ستایش است. حکومت افغانستان و هم مردم افغانستان باید از حضور معنادار زنان در ساختار نظام حمایت کنند؛ زیرا بدون حضور موثر و معنادار زنان در نهادهای تصمیمگیرنده و اجرایی افغانستان رسیدن به برابری و جامعه انسانی ممکن نیست.
متاسفانه بخشی از این واکنشها بیارتباط به نابهسامانیهایی که در دستگاه حکومت بهویژه در ساختارهای امنیتی علیه زنان وجود دارد، نیست. گزارش و نگرانیهای زیادی از آزار جنسی علیه زنان در ساختار نیروهای امنیتی و ادارههای دولتی افغانستان وجود دارد. بهطور نمونه میتوان به گزارش چند ماه قبل کمیسیون مستقل حقوق بشر اشاره کرد که گفته شده بود آزار جنسی زنان عضو نیروهای امنیتی تکاندهنده است. همچنین ادعاهایی از فساد جنسی در ادارات دولتی افغانستان که حتا پای آن تا ارگ ریاستجمهوری هم کشیده شد، زمینهی ذهنیت علیه زنان را بیشتر کرده است. حکومت سیاست روشن مبارزه با آزار جنسی علیه زنان در محیط کار را نداشته است. در مواردی زیادی مقامهای ارشد حکومتی از افراد متهم به فساد جنسی حمایت کردهاند. راهکارهایی نیز برای تعقیب و دریافت شکایت از زنانی که مورد آزار و اذیت جنسی قرار میگیرند وجود ندارد. ادعاهای بزرگی از آزار جنسی زنان در ادارات دولتی بدون پیگیری مانده و این نشان میدهد حکومت ارادهی جدی برای مصونساختن محیط کاری برای زنان در ساختار دولت را ندارد. ادامه این وضعیت بهعنوان یک مشکل بازدارنده بر سر راه زنان و تداوم ذهنیت زنستیزانه عمل خواهد کرد.
بخشی از واکنشها در شبکههای اجتماعی علیه انتصاب خانم زازی فراتر از واکنشهای عادی است و صرف ماهیت زنستیزانه ندارد. گروههای افراطی مخالف کار زنان، از این راه تلاش میکنند افکار عمومی را علیه فعالیت زنان در بیرون از خانه مخدوش کنند. اخیرا تلاش برای بدنامکردن زنان و استفاده از عکسهای خصوصی در شبکههای اجتماعی، بهویژه زنانی که در ساختار نظام امنیتی کار و فعالیت دارند بیشتر شده است. یک پژوهش تازه نشان میدهد که گروههای بهشدت افراطی خشونتطلب از فضای مجازی در افغانستان استفاده زیادی میکنند. براساس یافتههای این پژوهش بخش زیادی از محتوای فعالیتهای اینگروهها علیه حقوق فردی و اجتماعی زنان است.
نیاز است که از حضور زنان در سمتهای مختلف دولتی و غیردولتی حمایت شود. دولت باید فرصتهای بیشتری برای زنان بدهد و زمینهی کار مصون و حمایتهای لازم از زنان در ساختار دولت را فراهم کند. قرار است بهزودی کابینه حکومت افغانستان تشکیل شود. انتظار زنان افغانستان این است که نقش زنان در رهبری حکومت و وزارتخانههای کلیدی پررنگتر شود. با حضور بیشتر زنان در تصمیمگیریهای کلان و کلیدی تابوی سمتهایی که معمولا مردانه خوانده میشود، شکسته خواهد شد.