کارمندان و کمیشن‌کاران گمرک هرات، در واکنش به افزایش ناامنی‌ها در مسیر شاهراه هرات – اسلام‌قلعه دست به اعتصاب کاری زده‌اند و فعالیت گمرک را متوقف کردند. این معترضان روز شنبه، 14 سرطان در مقابل ساختمان گمرک پیشین در مرکز شهر هرات هشدار دادهاند که دوباره به گمرک اسلام‌قلعه از ترس از دست دادن جانشان نمی‌روند و حتا حاضرند که از کارشان کنار بروند.
معترضان که شمارشان به ده‌ها تن می‌رسد، مقام‌های ملکی و نظامی را به وعده‌شکنی در راستای تأمین امنیت مسیر شاهراه و تأسیسات گمرک متهم می‌کنند. این معترضان مدعی‌اند که حتا در داخل تأسیسات گمرک نیز هاوان پرتاب شده است.
احمد ضیا، مدیر خدمات گمرک هرات و نماینده معترضان به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که طی یک سال گذشته 15 مورد آدم‌ربایی و هشت مورد قتل کارمندان و کمیشن‌کاران در مسیر شاهراه هرات – اسلام‌قلعه رخ داده است و تداوم این روند برای‌شان قابل قبول نیست: «خواست اصلی ما تأمین امنیت در مسیر شاهراه است. بر موترهای ما رگبار می‌شود، ما را اختطاف می‌کنند. تفنگداران با هم‌دستی مافیا در ناامنی‌ها دست دارند. از حکومت می‌خواهیم که امنیت ما را بگیرد.»
او تأکید دارد تا زمانی‌که به خواسته‌های‌شان مبنی بر از میان‌برداشتن ناامنی‌های سازمان‌یافته در مسیر شاهراه اقدام نشود، دست از اعتراض نخواهند کشید.
با انتقال گمرک از داخل شهر هرات به مرز اسلام‌قلعه، عواید گمرک به میزان چشم‌گیری کاهش یافته است. مسئولان گمرک هرات یکی از دلایل کاهش عواید را ناامنی‌های روزافزون می‌دانند.
مصطفا حکیمی، سرپرست گمرک هرات به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید: «زمانی که تهدیدات امنیتی کم شود، عواید گمرک نیز زیاد می‌شود. زمانی‌که همکار ما در داخل شعبه امنیت نداشته باشد، چگونه می‌تواند عواید جمع‌آوری کند؟»
از سویی هم، شفافیت در گرد‌آوری عواید در گمرک اسلام‌قلعه همواره وجود داشته است. بارها مسئولان گمرک طی سال جاری به درخواست خبرنگاران مبنی مشخص‌کردن میزان جمع‌آوری عواید اعتنایی نکرده‌اند. مشخص نیست که طی سال جاری به چه میزان عواید در گمرک جمع‌آوری شده است.
نبود تأسیسات کافی در اسلام‌قلعه
گمرک اسلام‌قلعه در ماه ثور سال گذشته به‌گونه‌ی آزمایشی و برای افزایش عواید به بندر اسلام‌قلعه منتقل شد. قرار بود که تأسیسات گمرک نیز در اسلام‌قلعه افزایش پیدا کند، اما با گذشت بیش از یک سال هنوز هم تاجران و کارمندان گمرک از نبود تأسیسات کافی شکایت دارند.
برخی از تاجران به‌دلیل ناامنی‌های فزاینده در مسیر شاهراه هرات – اسلام قلعه و نبود امکانات کافی در گمرک، خواستار انتقال مجدد گمرک به داخل شهر هرات شده‌اند.
جهان‌زیب، یکی از تاجران به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که حتا جایی برای بودوباش در گمرک اسلام‌قلعه وجود ندارد و هر روز گراف ناامنی‌ها نیز افزایش پیدا می‌کند: «در مرز اسلام‌قلعه هیچ تأسیسات و سهولت برای تاجران نیست و تاجران هر روز تهدید می‌شوند. ما از حکومت می‌خواهیم که هر چی زودتر گمرک به شهر هرات منتقل کند.»
نواب خان، یکی دیگر از تاجران در صحبت با روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که آنان با افزایش تهدیدات امنیتی از ترس جانشان نمی‌توانند که برای طی مراحل اسناد گمرکی‌شان به مرز اسلام‌قلعه بروند.
باری سید عبدالوحید قتالی، والی هرات نیز در یک کنفرانس خبری گفته بود که در حال رأیزنی با مقام‌ها در مرکز کشور مبنی بر انتقال مجدد گمرک به داخل شهر هرات است.
ماین‌گذاری در مسیر شاهراه هرات – اسلام قلعه، سیر صعودی به خود گرفته است. تازه‌ترین انفجار ماین در مسیر این شاهراه به روز شنبه، 14 سرطان برمی‌گردد. امین‌الله هفت‌بلا، ولسوال کهسان به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که در نتیجه این انفجار سه سرباز پولیس کشته و سه سرباز دیگر زخمی شده‌اند. به گفته او، این رویداد در منطقه‌ی موسوم به «تیر پُل» در 100 کیلومتری شهر هرات رخ داده است.
ولسوال کهسان می‌گوید که طی یک ماه گذشته این سومین انفجار ماین در مسیر شاهراه هرات – اسلام‌قلعه است که منجر به تلفات انسانی می‌شود. اواخر ماه گذشته نیز در نتیجه‌ی انفجار ماین در این مسیر سه سرباز پولیس کشته و سه سرباز دیگر زخمی شده بودند.
ولسوال کهسان می‌افزاید که طی یک ماه اخیر، پنج ماین از سوی کارمندان امنیت ملی و پولیس هرات کشف و خنثا شده است. به گفته او، این ماین‌ها از سوی طالبان و مافیای گمرک به هدف ایجاد رعب و وحشت در میان کارمندان، کمیشن‌کاران گمرک و نیروهای دولتی کارگذاری می‌شود.
جیلانی فرهاد، سخن‌گوی والی هرات به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که نیروهای دولتی در راستای تأمین امنیت مسیر شاهراه هرات – اسلام قلعه تلاش می‌کنند.
تأکید بر مبارزه با فساد
یک قسمت زیادی از واردات کالا از کشورهای خارجی مخصوصا ایران از طریق گمرک اسلام‌قلعه هرات صورت می‌گیرد. همواره انتقادهای مبنی بر وجود فساد گسترده در این گمرک وجود داشته است.
با انتقال گمرک از داخل شهر هرات به مرز اسلام قلعه، حلقه فساد در گمرک بازتر شده و عواید این اداره نیز تا 50 درصد کاهش یافته است.
بارها سید عبدالوحید قتالی، والی هرات نیز بر مبارزه جدی با فساد و گروه‌های مافیایی در گمرک تأکید کرده است. او همچنین روز پنج‌شنبه هفته گذشته در صحبت با خبرنگاران گفت که افزون بر کارمندان گمرک، مافیا نیز در فساد دست دارند: «حلقه فساد مشخص است و این حلقه دست در ناامنی‌ها دارد. مافیا پیرامون گمرک، در داخل و خارج هرات و در مسیر راه‌ها است. ما مافیا را مهار می‌کنیم. شاید شبکه‌های آن‌ها بسیار گسترده باشد و من تا آخرین لحظه برای مبارزه با فساد ایستاد هستم.»
بارها شورای ولایتی هرات از حیف و میل بیش از نیمی عواید گمرک ابراز نگرانی کرده است و از عدم رسیدگی به‌موقع به پرونده‌های افراد متهم به فساد در گمرک از سویی دادستانی انتقاد کرده است.
اداره دادستانی هرات آماری از رسیدگی به پرونده‌های مهم فساد در گمرک ارائه نمی‌کند. با همه این‌ها، عبدالحق احمدی، رییس دادستانی هرات در صحبت با روزنامه اطلاعات روز، بر مبارزه جدی و قاطع با فساد پافشاری می‌کند. او می‌گوید: «یک بخش اختصاصی برای مبارزه با فساد در دادستانی داریم. یکی از اولویت‌‌های دولت و دادستانی این است که با فساد در اداره‌های عایداتی با شدت برخورد شود. شما مطمئن باشید که به تمام پرونده‌های فساد به‌صورت دقیق، قانونی و سریع رسیدگی خواهد شد.»
ابهام در تفتیش موترهای باربری
روز چهارشنبه هفته گذشته به دستور سید عبدالوحید قتالی، والی هرات 59 موتر مشکوک به فرار محصول گمرکی، پس از خارج شدن از مرز اسلام‌قلعه توسط نیروهای دولتی جهت بررسی دوباره به ساختمان گمرک پیشین در مرکز شهر هرات منتقل شده بودند.
اما تاکنون جزئیاتی از چگونگی تفتیش این موترها از سوی اداره محلی هرات ارائه نشده است. مقام‌ها در اداره محلی هرات حاضر به پاسخ‌گویی در این مورد نشده‌اند.
عبدالحق احمدی، رییس دادستانی هرات در صحبت با روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که معلومات در مورد توقف موترهای باربری در نزد اداره محلی هرات بیش‌تر است.
او می‌افزاید که تاکنون نتایج پرونده تفتیش موترهای مشکوک به فرار از عواید، به دادستانی نرسیده است. او بیان داشت: «هیأت مختلط برای تفتیش موترهای باربری یک یا دو روز کار کرده و هنوز نتایج تحقیقات مشخص نیست. هر زمانی که پرونده تفتیش به ما رسید و تحت کار قرار گرفت، معلومات به شما شریک ساخته خواهد شد.»
یافته‌های روزنامه اطلاعات روز نشان می‌دهد که شمار کمی از موترهای که برای بازرسی دوباره توسط والی هرات متوقف شده بود؛ اکنون در ساختمان قدیمی گمرک هرات وجود دارد و بیش‌تر موترها از ساختمان گمرک خارج شده و هیچ معلوماتی در مورد چگونگی تفتیش در اختیار خبرنگاران قرار گرفته نشده است.