از حدود سه هفته به این طرف اعتراض به قیمت بلند برق در ولایت بلخ و دادخواهی برای کاهش قیمت آن وارد فاز تازه‌ای شده است. معترضان و دادخواهان در کنار تجمع و دیدار با مقام‌ها و نمایندگان مردم برای رساندن صدای اعتراض‌شان، خود را به هر دری می‌زنند تا شرکت برشنا صدای آن‌ها را بشنود.
قیمت هر کیلووات برق رهایشی در ولایت بلخ 6.25 افغانی و قیمت هر کیلووات برق تجارتی حدود 17 افغانی است. یعنی هزینهی برق رهایشی در بلخ نسبت به کابل حدود سه برابر بیش‌تر است، درحالی‌که هردو ولایت از برق وارداتی استفاده می‌کنند. از این رو معترضان و نمایندگان مردم بلخ در شورای ولایتی و مجلس نمایندگان این قیمت را «ناعادلانه و ظالمانه» می‌خوانند و از شرکت برشنا می‌خواهند که قیمت برق در بلخ را کاهش دهد.
معترضان که از اقشار مختلف مردم در آن حضور دارند، تاکنون بارها نشست و گردهمایی برای دادخواهی برگزار کرده‌اند. در این روزها این دادخواهی شکل تازه به خود گرفته است. معترضان کمپین خیابانی را با چسپاندن شعارهای «برشنا بشنو!» و «برق بلخ را ارزان کنید!» در موترها و دکان‌ها آغاز کردند. همچنان شمار معترضان روزبه‌روز افزایش مییابد و روز جمعه مردم ولسوالی خلم ولایت بلخ نیز دست به اعتراض زدند و خواستار کاهش قیمت برق در این ولایت شدند.
باور بامیک، یکی از معترضان در بلخ در صحبت با اطلاعات روز می‌گوید که اعتراض به هزینهی بلند برق در ولایت بلخ از دو سال پیش آغاز شده بود، گام به گام پیش رفته، اما اخیرا اعتراض‌ها داغ‌تر و تجمعات گسترده‌تر و فراگیر شده است.
شماری از نمایندگان مردم بلخ در پارلمان و شورای ولایتی، والی و معاون والی بلخ از معترضان حمایت کرده و خواستار کاهش هزینهی برق در این ولایت شده‌اند.
آقای بامیک می‌افزاید که نتیجه‌ی اعتراض‌ها و دادخواهی تاکنون این است که این داعیه فراگیر شده است، همه‌ی مردم برای عدالت، دادخواهی و حق‌خواهی‌شان سهم گرفته‌اند و این دادخواهی باعث شد که هیأتی از دفتر مرکزی شرکت برشنا به ریاست خالد ستانکزی، معاون تجارتی برشنا به بلخ سفر کند و با معترضان و مقام‌های محلی برای حل این معضل گفت‌وگو کند.
به گفته‌ی او، هیأت شرکت برشنا دو پیشنهاد ارائه کرد که از سوی معترضان پذیرفته نشد: پیشنهاد نخست کاهش قیمت برق مردم غریب و نادار به اندازه‌ی یک الی دو افغانی و افزود آن بر قیمت برق تاجران و سرمایه‌دارن. دوم این که یک هیأت 20 نفره با هزینهی شرکت برشنا به کابل سفر کند و در دیدار با نمایندگان مجلس و رهبری برشنا برای حل این معضل راه حل پیدا کنند.
فوزیه حمیدی، نماینده مردم بلخ در مجلس نمایندگان در صحبت با اطلاعات روز قیمت برق در ولایت بلخ را «ناعادلانه و ظالمانه» می‌داند و می‌گوید که داوود نورزی، رییس عمومی شرکت برشنا در دیداری با او وعده شد که قیمت برق در ولایت بلخ کاهش مییابد و قیمت برق در این ولایت همانند کابل کتگوری‌بندی خواهد شد. به گفته‌ی خانم حمیدی، او خواست‌های مردم بلخ را با رییس شرکت برشنا در میان گذاشت و آقای نورزی ضمن حمایت از این خواست‌ها برای کاهش قیمت برق در بلخ همچنان گفت که پس از دو ماه، بیل برق در تمامی ولایت‌ها به‌صورت ماهانه صادر و قیمت آن جمع‌آوری خواهد شد. شرکت برشنا نیز در خبرنامه‌ای گفته که قیمت برق در بلخ کاهش مییابد.
در حال حاضر شرکت برشنا هر دو ماه یک بار میترها را می‌خواند و قیمت برق را جمع‌آوری می‌کند. پیش از این نیز بارها از چنین شیوه برای جمع‌آوری بیل برق اعتراض شده بود و معترضان در بلخ نیز می‌گویند که این شیوه یک ترفند و فریب است و باید صرفیه برق در تمامی کشور هر ماه جمع‌آوری شود.
محمد افضل حدید، رییس شورای ولایتی بلخ در مصاحبه با اطلاعات روز می‌گوید که برق ولایت بلخ از ازبیکستان و تاجیکستان وارد می‌شود که از ازبیکستان هر کیلووات پنج سنت و از تاجیکستان هر کیلووات به 4.28 سنت خریداری می‌شود: «با تأسف باید بگویم که بالای ما یک ظلم ناروا را روا داشتند. یک تا یک‌ونیم سال اعتراض داشتیم. متأسفانه رهبری قبلی شرکت برشنا گوش شنوا نداشت و جز عوام‌فریبی هیچ کار دیگر نداشت. آقای غالب در واقع ما را بازی داد، هرچند خودش به مزار آمده بود که یک هیأت نیز فرستاده بود.»
آقای حدید می‌افزاید که برای حل این معضل به شرکت برشنا پیشنهادهایی را مطرح کرده، اما این شرکت در پی فریب‌کاری است و این پیشنهادها را قبول نمی‌کند: «تلاش‌ها ادامه دارد. اگر تلاش‌های ما ثمربخش نشود، موج از اعتراض مردم در بلخ شکل خواهد گرفت. معترضین می‌گویند که اگر به خواست‌های‌شان توجه نشود، دست به نافرمانی‌های مدنی خواهند زد.»
حمیدالله حمیدی، رییس حوزه بلخ برشنا به مردم ولایت بلخ امیدواری می‌دهد که به زودترین فرصت قیمت برق در این ولایت تغییر خواهد کرد و یک کمیته روی این موضوع کار می‌کند: «یک کمیسیون اقتصادی و کمیسیون پالیسی‌ساز روی این موضوع کار می‌کند. تمام جوانب سنجیده می‌شود. قیمت خرید و فروش برق و ضایعات آن و تمام گپ‌ها را در نظر می‌گیرند و بعد از آن یک تعرفه جدید تطبیق می‌شود.»
چرا قیمت برق در بلخ بلند است؟
شرکت برشنا می‌گوید که دلیل اصلی بلندبودن قیمت برق در ولایت بلخ این است که قیمت برق وارداتی ازبیکستان که در این ولایت توزیع می‌شود، نسبت به برق وارداتی در ولایت‌های دیگر، به قیمت بلند خریداری می‌شود. حمیدالله حمیدی، رییس حوزه بلخ برشنا در صحبت با اطلاعات روز می‌گوید که قیمت برق ازبیکستان نظر به تمام برق‌های وارداتی بلندتر است.
افضل حدید، رییس شورای ولایتی بلخ می‌گوید دلیل شرکت برشنا برای نرخ بلند برق در بلخ مبنی به این که برق قیمت وارد می‌شود، حقیقت ندارد، چون در ولایت‌های هم‌جوار بلخ نیز برق وارداتی است، اما قیمت‌ها در حدود چهار، چهارونیم و سه‌ونیم افغانی در بدل هر کیلووات است، اما در بلخ 6.25 افغانی است.
باور بامیک می‌گوید که هزینه بلند برق در بلخ چند دلیل دارد: اول این که شماری از زورمندان بدون نصب میتر و پرداخت هزینه برق، از برق استفاده می‌کنند. دوم، شماری از صنعت‌کاران و فابریکه‌داران در تفاهم خصوصی با شرکت برشنا از برق رهایشی استفاده می‌کنند. سوم، در شماری از ولسوالی‌ها و مناطق ناامن صرفیه برق پرداخته نمی‌شود و شرکت برشنا هزینهی برق را جمع کرده نمی‌تواند. چهارم، صدها تن هزینهی مصرف برق‌شان را نمی‌پردازند و از شرکت برشنا باقی‌اند. پنجم، پشتیبانی سرمایه‌داران و زورمندان از سیستم فعلی به‌جای کتگوری بندی همانند کابل. ششم، چند سال قبل شماری از سرمایه‌دارن و زورمندان در نشستی با شرکت برشنا و شورای ولایتی سیستم کتگوری بندی را ملغا و فیصله کردند که همه‌ی مردم در بدل مصرف هر کیلووات 6.25 افغانی پرداخت کنند. هفتم، ضعف مدیریت شرکت برشنا در جمع‌آوری درآمد. هشتم، فساد داخلی در این شرکت.
آقای بامیک می‌گوید که سیستم فعلی به نفع سرمایه‌دار، تجار و زورمند است و شرکت برشنا به‌جای این‌که صرفیه برق را از همه‌ی مشترکان خود به‌شکل قانونی جمع‌آوری کند، با اجرای سیستم فعلی، ضرر خود را از مردم عام، مردم غریب و بیچاره که اکثریت باشندگان بلخ را تشکیل می‌دهند، جبران می‌کند.
بامیک می‌افزاید که براساس قانون اساسی کشور، باید عرضه خدمات برای تمام مردم مساویانه باشد، اما هزینهی برق در بلخ از لحاظ حقوقی و دینی مشکل دارد: «ما می‌گویم که هزینهی برق در تمامی ولایت‌ها یکسان باشد.»
افضل حدید می‌گوید که در سال 1395 شماری در ولایت بلخ خواستند که نرخ برق در بلخ به قیمت ثابت 6.25 افغانی شود، اما شرکت برشنا این اقدام را هموراه به رخ مردم می‌کشند و قیمت فعلی به ضرر مردم فقیر و بیچاره بلخ است. به گفته‌ی او، راه حل این است که قیمت هر کیلووات اگر پنج افغانی شود، مردم قانع خواهند شد.
اما رییس حوزه بلخ برشنا دلیل هشت‌گانه را که از سوی معترضان مبنی به بلندبودن قیمت برق در بلخ گفته می‌شود، رد می‌کند و می‌گوید هر کس نظر به چرخش میتر برق خود، قیمت می‌پردازد و بیل برق افراد زورمند و باقی‌داری‌ها سر مردمان غریب انداخته نمی‌شود.
فوزیه حمیدی، عضو مجلس نمایندگان از زبان رییس شرکت برشنا می‌گوید که چند سال پیش سیستم کتگوری‌بندی در بلخ تطبیق شد، اما مردم این سیستم را رد کردند و سیستم فعلی جایگزین آن شد. به گفته‌ی او، رییس شرکت برشنا وعده داد که قیمت برق در بلخ به سه کتگوری یا همانند کابل جمع‌آوری خواهد شد.
حمیدالله حمیدی، رییس حوزه بلخ برشنا می‌گوید که چند سال پیش که سیستم کتگوری بندی در بلخ تطبیق شد، شماری از مردم و بزرگان بلخ خواستار تطبیق تعرفه ثابت به قیمت 6.25 افغانی شدند. همچنان در آن زمان در دو دوره میترخوانی شرکت برشنا 98 میلیون افغانی ضرر کرد. آقای حمیدی می‌افزاید که شرکت برشنا همواره صدای تمامی مشترکین خود و صدای معترضان بلخ را شنیده، از همین رو یک هیأت به آن ولایت اعزام و به صداها و خواست‌های آنان گوش داده است.
باور بامیک می‌گوید که اگر شرکت برشنا صدای مردم بلخ را نشود و قیمت برق کاهش نیابد، معترضان گزینه‌های چون برپای خیمه‌های تحصن، برگزاری کنفرانس‌های خبری و در نهایت ره‌اندازی راهپیمایی‌های را روی دست دارد.