گزارش هیأت معاون سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) نشان می‌دهد که در نیمه‌ی نخست سال 2020 میلادی (اول جنوری الی 30 جون) یک هزار و 282 غیرنظامی در جنگ افغانستان کشته و دو هزار 176 تن دیگر زخمی شده‌اند. گزارش نشان می‌دهد که میزان تلفات غیرنظامیان نسبت به شش ماه نخست سال 2019 میلادی 13 درصد کاهش یافته است و همچنان پایین‌ترین آمار پس از 2012 است.
یوناما دلیل کاهش تلفات غیرنظامیان را کاهش تلفات غیرنظامیان از سوی نیروهای بین‌المللی مستقر در افغانستان و کاهش تلفات از سوی شاخه خراسان گروه داعش می‌داند. در گزارش یوناما آمده که در آمار تلفات غیرنظامیان که از سوی طالبان و نیروهای امنیتی افغانستان صورت گرفته است، کاهشی دیده نمی‌شود و جنگ افغانستان همچنان به‌عنوان یکی از «مرگبارترین جنگ‌های جهان برای غیرنظامیان» باقی مانده است.
دیبرا لاینز، نماینده خاص سرمنشی ملل متحد برای افغانستان و رییس یوناما گفته در شرایطی‌که دولت افغانستان و گروه طالبان برای آغاز مذاکرات صلح فرصت تاریخی دارند، اما حقیقت غم‌انگیز این است که جنگ به‌صورت دوامدار و هر روز به غیرنظامیان آسب وحشتناکی وارد می‌کند.
خانم لاینز از تمامی طرف‌های جنگ در افغانستان خواسته که به حوادث وحشتناک و آسیب‌هایی که آن‌ها به مردم افغانستان وارد می‌کنند و در گزارش یوناما مستند شده، تأمل کنند و برای توقف کشتار، تصمیم قاطع بگیرند و به میز مذاکره حاضر شوند.
چندی پیش کمیسیون مستقل حقوق بشر نیز گزارش تلفات غیرنظامیان در نیمه نخست سال 2020 را منتشر کرد که براساس آن، در درگیری‌های مسلحانه یک هزار و 213 غیرنظامی در سراسر کشور کشته و یک هزار و 744 تن دیگر زخمی شده‌اند.
گروه طالبان مسئول 43 درصد تلفات غیرنظامیان است
گزارش نمایندگی سازمان ملل نشان می‌دهد که مخالفان مسلح دولت همچنان مسئول بیش‌تر تلفات غیرنظامیان در شش ماه نخست سال 2020 میلادی بوده‌اند. ۵۸ درصد تلفات غیرنظامیان به عناصر مخالف دولت نسبت داده شده است که گروه طالبان مسئول تلفات 43 درصد غیرنظامیان دانسته شده که شامل 580 کشته و 893 زخمی می‌شود. در گزارش آمده: «یوناما افزایش نگران‌کننده‌ی در شمار تلفات افراد ملکی منتسب به طالبان بر اثر انفجار مواد منفجره و همچنان اختطاف‌هایی را که منجر به بدرفتاری و اعدام‌های صحرایی شده ثبت کرده است.»
23 درصد تلفات غیرنظامیان که شامل 281 کشته و 508 زخمی می‌شود به نیروهای امنیتی افغانستان نسبت داده شده که در مقایسه با دوره مشابه در سال 2019 میلادی 9 درصد افزایش را نشان می‌دهد. براساس گزارش، این افزایش عمدتا به‌دلیل حملات هوایی و استفاده از فیرهای غیرمستقیم در جریان درگیری‌های زمینی میباشد: «تلفات افراد ملکی از حملات هوایی که از سوی نیروی هوایی افغان در جریان شش ماه اول سال ۲۰۲۰ صورت گرفته است، در مقایسه با دوره مشابه سال ۲۰۱۹، سه‌برابر شده است.»
9 درصد تلفات غیرنظامیان به گروه داعش، شش درصد به عناصر نامشخص مخالف دولت، سه درصد به نیروهای نظامی بین‌المللی، دو درصد به گروهای مسلح طرفدار دولت، یک درصد به نیروهای نامشخص طرفدار دولت و 14 درصد به مرتکبین فیرهای متقابل و غیره نسبت داده شده است.
از سوی هم یوناما هیچ تلفات غیرنظامیان را که به نیروهای نظامی بین‌المللی از اثر درگیری‌ها در ربع دوم سال ۲۰۲۰ نسبت داده شده باشد، ثبت نکرده است.
در گزارش کمیسیون مستقل حقوق بشر نیز عامل حدود نصف تلفات (48.5 درصد) به گروه طالبان نسبت داده شده بود. 6.3 درصد به گروه داعش، 15.5 درصد به نیروهای مسلح دولت افغانستان، 2.3 درصد توسط نیروهای بین‌المللی و 26.7 درصد به عاملان نامعلوم نسبت داده شده بود.
تلفات غیرنظامیان براساس نوع رویدادها
براساس گزارش سازمان ملل متحد، درگیری‌های زمینی به‌عنوان مهم‌ترین عامل تلفات افراد ملکی (35 درصد) باقی مانده که این نوع درگیری‌ها در شش ماه گذشته جان 336 غیرنظامی را گرفته و 859 غیرنظامی دیگر را زخمی کرده است. دو سوم تلفات غیرنظامیان برخاسته از درگیری‌های زمینی بر اثر استفاده سلاح غیرمستقیم به‌ویژه در مناطق مزدحم مسکونی به وقوع پیوسته است.
استفاده از مواد منفجره تعبیه‌شده (انتحاری و غیرانتحاری) دومین عامل مهم تلفات غیرنظامیان گفته شده است. قتل‌های هدفمند نیز سومین عامل تلفات دانسته شده است. یوناما به‌خصوص در مورد هدف قراردادن عمدی افراد ملکی، از جمله رهبران مذهبی، کارمندان مراکز صحی، اعضای ارگان‌های قضایی، فعالان جامعه مدنی، کارمندان سازمان‌های غیردولتی و خبرنگاران ابراز نگران کرده است.
زنان و کودکان و ولایت‌های دارای بیش‌ترین تلفات
براساس گزارش، زنان و کودکان همچنان تحت تأثیر اثرات مستقیم و غیرمستقیم درگیری مسلحانه در افغانستان قرار دارند که بیش از ۴۰ درصد قربانیان را زنان و کودکان تشکیل می‌دهند. در شش ماه نخست سال، بر اثر درگیری‌های مسلحانه 138 زن کشته و 259 زن دیگر زخمی شده‌اند. همچنان در این دوره 340 کودک کشته و 727 کودک دیگر زخمی شده‌اند.
درگیری‌های زمینی بزرگ‌ترین عامل تلفات کودکان و مواد منفجره تعبیه‌شده و مواد انفجاری باقی‌مانده از دوران جنگ به ترتیب عامل دوم و سوم گفته شده است. همچنان در گزارش آمده که نیروهای طرفدار دولت مسئول بیش‌ترین مرگ کودکان هستند.
براساس گزارش، غیرنظامیان در ولایت‌های بلخ و کابل بیش‌ترین آسیب را از درگیری‌های مسلحانه دیده که به ترتیب شامل 344 و 338 قربانی می‌شود. بعد از این دو ولایت، ولایت ننگرهار با 281 قربانی در رده سوم، ولایت فاریاب با 233 قربانی در رده چهارم و قندوز با 205 قربانی در رده پنجم قرار دارد.
واکنش‌ها
نمایندگی غیرنظامی سازمان ناتو در افغانستان در واکنش به گزارش اخیر نمایندگی سازمان ملل متحد در افغانستان گفته که سطح غیرقابل قبول خشونت توسط طالبان باعث کشته‌شدن بیش‌تر غیرنظامیان می‌شود. این سازمان در تویتی گفته: «اصرار طالبان به خشونت به فرصت بی‌نظیر صلح آسیب می‌زند. ناتو از طالبان می‌خواهد تا خشونت را متوقف کنند، به تعهدات خود عمل کنند و وارد مذاکرات بین‌الافغانی افغانستان شوند.»
دفتر شورای امنیت ملی افغانستان در واکنش به نشر گزارش یوناما از تلفات غیرنظامیان گفته که یافته‌ها و شواهد حکومت از ساحه نشان می‌دهد که طالبان مسلح بیش‌ترین مسئول تلفات غیرنظامیان می‌باشند: «گروه طالبان یا مستقیم، عامل تلفات ملکی هستند و یا هم به گروه‌های تروریستی دیگر زمینه‌سازی می‌کنند تا بالای افراد ملکی حملات را انجام دهند.»
دفتر شورای امنیت ملی با نشر اعلامیه‌ای توافق صلح امریکا با گروه طالبان را «معامله قطر» خوانده و گفته که خشونت و حملات طالبان در برابر غیرنظامیان بعد از آن افزایش یافت که طالبان در «معامله قطر» تعهد کرده بودند که خشونت‌ها را کاهش می‌دهند. اعلامیه افزود که دولت افغانستان ماه‌ها در حالت دفاعی باقی ماند، اما طالبان در این مدت در برابر مردم افغانستان و تأسیسات عامه خشونت‌های‌شان را دوام بخشیدند.
دفتر شورای امنیت از گروه طالبان خواسته که آتش‌بس دایمی و سراسری را بپذیرند و گفت‌وگوهای مستقیم صلح را هر چه زودتر آغاز کنند تا با ویروس کرونا مبارزه جدی صورت گیرد، تلاش‌های جاری صلح کامیاب و از غیرنظامیان به درستی محافظت شوند.
دفتر شورای امنیت ملی همچنان از میکانیزم تهیه گزارش یوناما ابراز نگرانی کرده و گفته که دولت افغانستان متعهد است تا با دفتر یوناما مشترک کار کنند تا یافته‌های میدان جنگ انعکاس‌دهنده ارقام واقعی باشد.