اطلاعات روز: روز سه‌شنبه، 21 اسد حکومت افغانستان اعلام کرد که تفاهم‌نامه «سرمایه‌گذاری» روی تولید 3000 میگاوات برق خورشیدی در سراسر افغانستان میان یک شرکت اماراتی و اداره امور ریاست‌جمهوری افغانستان و شرکت برشنا امضا شد.
این تفاهم‌نامه را محمدظفر، رییس کمپنی اماراتی «PAL 4 SOLAR energy LLC» و از طرف افغانستان عطاالله نصیب، رییس واحد تسهیل سرمایه‌گذاری ریاست عمومی اداره امور ریاست‌جمهوری و احمد داوود نورزی، رییس شرکت برشنا امضا کردند. آقای نورزی از طریق ویدیو کنفرانس در مراسم امضای تفاهم‌نامه وصل بود و محل امضای آن مقر سفارت افغانستان در شهر ابوظبی گفته شده است.
پس از نشر خبرها از امضای این تفاهم‌نامه ادعاهای مطرح شد که شرکت « PAL 4 SOLAR energy LLC» تازه‌تأسیس و ظرفیت تطبیق پروژه‌ی به این بزرگی را ندارد و همچنان در وضعیت فعلی امکان تطبیق چنین پروژه‌ای وجود ندارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که این شرکت به تاریخ 21 جنوری 2020 از وزارت انرژی امارات متحده عربی جواز فعالیت اخذ کرده است و ظرفیت تطبیق پروژه 6.56 میگاواتی را دارد.
هرچند در خبرنامه‌های اداره امور ریاست‌جمهوری و شرکت برشنا گفته شده بود که تفاهم‌نامه «سرمایه‌گذاری» امضا شده است، اما معلوم می‌شود که در حال حاضر مسأله سرمایه‌گذاری مطرح نیست و شرکت «PAL 4 SOLAR energy LLC» تنها مطالعات امکان‌سنجی این پروژه را انجام می‌دهد که چنین پروژه‌ای در افغانستان قابل تطبیق است یا خیر.
محمدعاصم مایار، دانشجوی دکترای مدیریت آب از آلمان در صحبت با اطلاعات روز با اشاره به پروژه‌های برق در افغانستان که نیمه‌کاره مانده و یا بعد از یک بار قرارداد فسخ شده و دوباره با شرکت دیگر قرارداد امضا شده، می‌گوید که این پروژه قابل تطبیق نیست؛ چون حکومت توانایی تطبیق پروژه‌های بسیار کوچک چند میگاواتی را ندارد و نمی‌تواند پروژه‌ای به این بزرگی را تطبیق کند.
آقای مایار می‌افزاید در اطلاع‌رسانی از سوی نهادهای مربوطه اشتباه شده، چون تا کنون مسأله‌ی سرمایه‌گذاری مشخص نیست و این شرکت نخست مطالعات امکان‌سنجی پروژه را انجام می‌دهد و بعد از آن اگر بخواهد سرمایه‌گذاری می‌کند: «فقط مردم را خوش می‌سازند که کسانی سرمایه‌گذاری می‌کنند، اما در این شرایط کسی سرمایه‌گذاری می‌کند.» مایار یادآور می‌شود که تفاهم‌نامه در حالی امضا شده که مطالعات امکان‌سنجی برق افغانستان چند سال قبل از سوی یک شرکت آلمانی انجام و به وزارت انرژی و آب تحویل داده شده بود.
پس از بالا گرفتن انتقادها در مورد این تفاهم‌نامه، حکومت دیروز «شنبه، 25 اسد» کنفرانس خبری برگزار و جزئیات بیش‌تر این پروژه را با رسانه‌ها شریک کرد.
عطا نصیب، رییس واحد تسهیل سرمایه‌گذاری اداره امور ریاست‌جمهوری در این نشست گفت که این تفاهم‌نامه به شرکت سرمایه‌گذار فرصت می‌دهد که مرحله‌ی امکان‌سنجی را انجام دهد. به گفته‌ی او تمام مصارف مرحله‌ی امکان‌سنجی و سپس سرمایه‌گذاری به عهده‌ی شرکت اماراتی است. آقای نصیب افزود که طبق این تفاهم‌نامه شرکت برشنا صرف مکلف است که معلومات مورد نیاز این پروژه را با شرکت شریک کند که هیچ مصرفی ندارد.
او افزود که پس از مرحله‌ی امکان‌سنجی و در صورتی که شرکت اماراتی اقدام به سرمایه‌گذاری در بخش تولید انرژی کند، شرکت برشنا قرارداد خرید برق با این شرکت امضا می‌کند.
پس از امضای این تفاهم‌نامه همچنان مطرح شد که افغانستان ظرفیت مصرف 3000 میگاوات برق را ندارد و اکثر این تفاهم‌نامه را خیالی عنوان کرده بودند. رییس واحد تسهیل سرمایه‌گذاری حکومت اما می‌گوید که در این مورد نیز سوءتفاهم شده است. به گفته‌ی آقای نصیب در تفاهم‌نامه ذکر نشده است که شرکت اماراتی دقیقا سه هزار میگاوات برق تولید می‌کند، بلکه ذکر شده است که این شرکت تا 3000 هزار میگاوات برق تولید می‌کند: «این به شرکت برشنا برمی‌گردد که مشخص کند که افغانستان به چند میگاوات برق نیاز دارد و قرارداد چند میگاوات برق را با شرکت اماراتی امضا می‌کند.»
رییس اداره تسهیل سرمایه‌گذاری گفت که سال گذشته در سفری که رییس‌جمهور به امارات متحده‌ی عربی داشت، با مسئولان انرژی این کشور دیدار کرد. به گفته‌ی او در همان دیدار هیأت حکومت افغانستان با شرکت «انترنشنل هولدنگ کمپنی» که یک شرکت اماراتی است، معرفی شد و در همان جا مسئولان آن شرکت تعهد کردند که روی تولید انرژی در افغانستان سرمایه‌گذاری می‌کنند. به گفته‌ی آقای نصیب همان شد که مذاکره بر سر پروژه‌ی 3000 میگاوات انرژی آفتابی آغاز شد. آقای نصیب می‌گوید که این تفاهم‌نامه پس از حدود شش ماه مذاکره با این شرکت اماراتی امضا شده است.
در خبرنامه اداره امور آمده است که طبق این تفاهم‌نامه، کمپنی «PAL 4 SOLAR energy LLC» بالای پروژه تهیه و نصب پلیت‌ها و تولید برق آفتابی سرمایه‌گذاری خواهد کرد، اما نامی از هیچ شرکت سومی گرفته نشده است. ولی مسئولان حکومتی در کنفرانس خبری خود گفتند که تطبیق‌کننده‌ی این پروژه شرکت اماراتی «International Holdings Company» خواهد بود و کمپنی «PAL 4 SOLAR energy LLC» زیرشاخه شرکت «International Holdings Company» است.
امضای این تفاهم‌نامه با جزئیات بسیار اندک که از سوی اداره امور و شرکت برشنا نشر شد، باعث خلق سوال‌های در اذهان عامه شد، چون پیش از این نیز پروژه‌های با وضعیت مشابه روبه‌رو شده بود. از جمله زمانی‌که وزارت مخابرات و تکنالوژی معلوماتی افغانستان قرارداد ایجاد سیستم الکترونیک بلینگ (Real Time Data Management System) را با شرکت‌های خارجی امضا کرد، طرف اصلی قرارداد سابقه‌ی کاری چندانی در زمینه‌ی تکنالوژی معلوماتی نداشت و حتا وجود خارجی آن با پرسش مواجه بود. بعد از بالا گرفتن انتقادها از چگونگی این قرارداد، وزارت مخابرات یک شرکت دیگر را به فهرست قراردادکنندگان افزود که گویا این دو شرکت پروژه را به‌طور مشترک انجام می‌دهند.