محمداشرف غنی، رییسجمهوری افغانستان در رأس یک هیأت بلندپایهی دولتی درست زمانی به دوحه، جایی که گفتوگوهای صلح میان هیأتهای جمهوری اسلامی افغانستان و گروه طالبان در آن جریان دارد، سفر میکند که گفتوگوهای صلح بعد از سپریشدن بیش از سه هفته به جایی نرسیده است و دو طرف هنوز روی گام اول مذاکرات که تدوین یک طرزالعمل برای ادامهی مذاکرات باشد، به توافق نرسیده است.
در این سفر امرالله صالح، معاون اول ریاستجمهوری، محمدحنیف اتمر، سرپرست وزارت خارجه، حمدالله محب، مشاور امنیت ملی رییسجمهور، شماری از اعضای کابینه و نمایندگان شورای ملی، و شماری از مدیران ارشد رسانهها رییسجمهور را همراهی میکنند.
آقای غنی نخست به کویت رفت و در مراسم فاتحه شیخ صباح الاحمد الجابر الصباح، امیر پیشین کویت که چند روز قبل درگذشته بود، اشتراک و با شیخ صباح الخالد الصباح، نخستوزیر کویت دیدار کرد.
آقای غنی و هیأت همراهش پس از کویت به دوحه رفته و در گام نخست با اعضای هیأت مذاکرهکنندهی دولت جمهوری اسلامی افغانستان پشت درهای بسته دیدار کرد. در این دیدار اعضای هیأت مذاکرهکنندهی دولت آخرین تحولات و جزییات را با رییسجمهور شریک کرده و در مورد گامهای بعدی صحبت کردهاند.
براساس اعلامیهی ارگ ریاستجمهوری، در این دیدار معصوم استانکزی، رییس هیأت مذاکرهکنندهی جمهوری اسلامی افغانستان گزارش کارکردهای هیأت را به رییسجمهور ارائه کرده و گفته است که «قانون اساسی، منافع ملی و فیصلههای لویه جرگه مشورتی صلح، نقشهی راه هیأت مذاکرهکنندهی دولت است.»
آقای استانکزی همچنان گفته است که هیأت مذاکرهکنندهی دولت افغانستان از تمام پیچیدگیها و ابعاد مذاکرات صلح با جانب مقابل آگاهی دارد و با آنان به سطوح و گروپهای مختلف نشستهایی داشته است. او گفته است که «قوت تیم ما تنوع، عقلانیت، ظرفیت و وحدت است و به جانب مقابل تصویر روشن افغانستان نوین را ارائه میکند و آنها را در این مورد به بازنگری و فکر کردن تشویق میکند»
آقای غنی نیز به حفظ نظام جمهوری تأکید کرده و در خطاب به اعضای هیأت گفته است: «شما تیم وصل هستید، نه تیم فصل و مردم میخواهند شما به بحران چهل سال گذشته بهگونهی اساسی نقطه پایان بگذارید و ملت راهحل اساسی این بحران را در نظام جمهوریت میبیند. شما از نظم و نظام نمایندگی میکنید.»
در اولین روز سفر رییسجمهور به دوحه، دیدارهای جداگانه با شیخ خالد بن خلیفه بن عبدالعزیز آلثانی نخستوزیر قطر، زلمی خلیلزاد، فرستادهی ویژهی امریکا برای صلح افغانستان، اسکات میلر، فرمانده کل نیروهای امریکایی و ناتو در افغانستان، تجاران ملی قطر و شماری از افغانهای مقیم قطر شامل برنامههای آقای غنی بوده است.
براساس برنامه سفر این هیأت که در اختیار خبرنگاران قرار گرفته، قرار است چاشت روز سهشنبه (15میزان) به وقت دوحه رییسجمهور غنی با شیخ تمیم حمد بن آلثانی، امیر قطر در دیوان امیری این کشور ملاقات کند. آقای غنی در پایان سفرش در انستیتوت دوحه سخنرانی میکند و سپس به کابل برمیگردد.
سفر ناگهانی
سفر رییسجمهور غنی و دیدار او با هیأت بلندپایهی دولت افغانستان به قطر درست زمانیکه گفتوگوهای صلح میان جمهوری اسلامی و گروه طالبان بعد از سه هفته هیچ پیشرفت قابل توجهی نداشته است، سوالها و گمانهزنیهای زیادی را خلق کرده است.
مقامهای حکومت افغانستان میگویند آقای غنی به دعوت امیر قطر به دوحه سفر کرده اما همزمانشدن سفر او و مقامهای امریکایی، درست در زمانی که اختلاف میان دو هیأت باعث شده مذاکرات پیشرفتی نداشته باشد، گمانهزنیهایی را خلق کرده است و عدهای بر این باورند که در پایان این سفر ممکن است تحولات تازهای رخ دهد. اعلان آتشبس، کاهش چشمگیر خشونت و یا نهاییشدن بحث روی طرزالعمل کاری مذاکرات از جمله مواردی است که مطرح شده است.
علاوه بر این، شماری از تحلیلگران و آگاهان امور باور دارند که در این سفر، امریکا از طریق مقامات قطری پیامی را به اقای غنی میرساند و پیشنهادهای تازهای را برای عبور از بنبست یا چالش فعلی در روند مذاکرات ارائه خواهد کرد.
رحمتالله نبیل، رییس پیشین امنیت ملی افغانستان در صفحه تویترش نوشته است که رییسجمهور غنی این بار از طریق مقامات قطر در دوحه پیام قاطعی از ایالات متحده دریافت میکند. او نوشته است: «همچنین انتظار میرود که غنی دربارهی مراحل بعدی از ارتش و دیپلماتهای امریکایی با وضوح تصویر مشخصی دریافت کند. به نظر میرسد گفتوگوی درون افغانی فقط یک نمایش بود.»
در این تویت آقای نبیل همچنان گفته است که تصمیمات بزرگ و حیاتی قبلا از طریق صلح نیابتی گرفته شده است و اگر این تصمیمات رد شود، انتظار افزایش خشونت بیشتر میرود.
بهنظر میرسد سفر اشرف غنی به قطر اعضای هیأت مذاکرهکنندهی جمهوری اسلامی افغانستان با گروه طالبان را غافلگیر کرده است و این هیأت انتظار چنین سفری را نداشته است. به همین دلیل در حال حاضر برنامههای کاری این هیأت تا پایان سفر رییسجمهور تعلیق شده است. شماری از اعضای این هیأت به اطلاعات روز میگویند احتمال این وجود دارد که در ختم این سفر روی آتشبس نیز صحبت شود.
گمانهزنیها و تحلیلها در خصوص روند صلح افغانستان حکایت از مطرحشدن پیشنهاد جدید امریکا و اعلام آتشبس یا چیزی شبیه به آن دارد اما هیأت بلندپایه دولت افغانستان تأکید دارد که برای بهترسازی روابط دوجانبهی افغانستان و قطر، رییسجمهور به دوحه سفر کرده است.
امرالله صالح، معاون نخست ریاستجمهوری در صحبت با خبرنگاران گفت که هیأت دولتی برای گفتن روایت خود به اینجا آمده است. آقای صالح همچنان گفت که هدف سفر هیأت آنها شکستن بنبست نیست، بلکه تقویت روابط دوجانبه افغانستان و قطر است: «بنبست را ما ایجاد نکردیم که حالا بشکنیم. طالبان تلاش کردند که ما را بیحوصله کنند که بیحوصله نمیشویم.»
بیشتر از این بحثهای گمانهزنیهای هم وجود دارد که احتمال دارد در این سفر رییسجمهور غنی با اعضای رهبری طالبان مقیم دوحه هم دیدار کند، اما طالبان یک روز قبل از رسیدن آقای غنی به دوحه در صحبت با شبکهی خبری الجزیره این خبر را رد کرده و گفتهاند که هنوز هیچ حرفی در این مورد مطرح نشده است.