برای اولین بار سیستم آنلاین ثبت و کنترل امور صادراتی افغانستان در اتاق تجارت و سرمایهگذاری با کمک مالی یک نهاد بینالمللی ایجاد شده است. کار این سیستم از یک ماه به اینسو عملا جریان دارد. مسئولان اتاق تجارت و سرمایهگذاری افغانستان هدف از ایجاد این سیستم را معیاریسازی صادرات و جلوگیری از «جعلکاری اسناد و فساد» عنوان میکنند.
سیستم آنلاین ثبت و کنترل صادرات در حالی ایجاد شده که پیش از این مسئولان اتاق صنایع و معادن به اطلاعات روز گفته بودند که سالانه به ارزش میلیاردها افغانی مواد معدنی صادراتی افغانستان بدون ثبت و راجستر به خارج قاچاق میشود.
در یک بررسی که دولت و مسئولان اتاق صنایع و معادن افغانستان در سال ۱۳۹۷ از صادرات زغال سنگ در پاکستان انجام دادهاند، آشکار شده است که تنها یکسوم از میزان صادرات زغال سنگ به پاکستان ثبت بوده و از آن مالیه گرفته شده است. دو-سوم از صادارات زغال سنگ به گونهی غیرقانونی استخراج و زیرسایهی شرکتهای قراردادی، با جعل برگههای تجارتی قاچاق میشده است.
اکنون مسئولان اتاق تجارت و سرمایهگذاری افغانستان میگویند که با ایجاد سیستم آنلاین از جعلکاری اسناد از سوی سرمایهگذاران جلوگیری میشود. امین بابک، رییس بخش روابط عامه این اتاق در این مورد میگوید که جعل اسناد سرمایهگذاری یکی از چالشهای عمده در گذشته بود که به اعتبار کالای صادراتی آسیب میزد. از جانب دیگر جعل اسناد باعث میشد که جمعآوری عواید نیز شفاف نباشد. اکنون با سیستم جدید شفافیت آمده، امور مربوط به صادرات معیاری شده و بهزودترین فرصت انجام میشود. طوری که همزمان اطلاعات سرمایهگذاران در بخشهای عایداتی مثل گمرگها شریک میشود و اسناد سرمایهگذاری به گونهی دقیق مورد تأیید قرار میگیرد.
براساس معلومات اتاق تجارت و سرمایهگذاری، اکنون سیستم قدیمی کاغذی گذشته به الکترونیکی و آنلاین تبدیل شده است. آقای بابک میگوید که پیش از این اسناد تأییدی سرمایهگذاران و تاجران کاغذی بود و از طریق نامههای کاغذی تصدیق میشد، درحالیکه اکنون این کار تنها با واردکردن کد مربوط به هر سرمایهگذار انجام میشود. کشورها میتوانند بهزودترین فرصت تأییدی سرمایهگذاران را از سوی اتاق تجارت و سرمایهگذاری بگیرند.
مسئولان اتاق تجارت و سرمایهگذاری میگویند که سیستم آنلاین سهولت بزرگی به بخش خصوصی سرمایهگذاری در افغانستان ایجاد کرده است. سیستم آنلاین سرمایهگذاران را از سرگردانیها و کاغذپرانیها برای گرفتن عضویت و تصدیقنامه سرمایهگذاری نجات داده است. این سیستم میتواند جلو سوءاستفادهی تاجرانی را بگیرد که ادعا دارند تجارت قانونی میکنند اما بهگونهی غیرقانونی اسناد سرمایهگذاری را جعل میکنند.
امین بابک در این مورد گفت: «پیش از این کار تأیید با مکتوب انجام میشد که هم وقتگیر بود و هم اسناد جعل میشد. مسئولان اتاق تجارت و سرمایهگذاری هیچ اطلاعات نداشتند از آنانی که در خارج از کشور اسنادشان جعلی بود. اکنون کشورها از طریق کارمندان سفارششان صرف با وارد کردن کد در سیستم اطلاعات موثق در مورد سرمایهگذاران میگیرند و اسنادشان رد یا تأیید میشود.»
براساس سیستم جدید قرار است کالاهای صادراتی افغانستان به گونهی معیاری به جهان صادر شود. آقای بابک در این مورد میگوید: «هدف این است که صادرات افغانستان را به شیوهی استاندارد به جهان معرفی کنیم. پیش از این چالش عمده این بود که کالاها با اسناد جعلی صادر میشد و استاندارد نبود و اصلا قاچاق صورت میگرفت. اکنون با سیستم آنلاین جلو تمام سوءاستفادهها را میگیریم.»
افغانستان سالانه بهصورت تخمینی به ارزش ۸۰۰ تا ۹۰۰ میلیون دالر صادرات دارد. افغانستان ۹۰ درصد واردات و تنها حدود ۱۰ درصد صادرات دارد. میزان واردات افغانستان بیش از هفت میلیارد دالر تخمین میشود. بخش عمدهی صادرات افغانستان را محصولات زراعتی شکل میدهد.