باد تغییر قدرت در امریکا وزیدن گرفته است. در افغانستان این تحول با امید و نگرانی دنبال می‌شود. امیدواری این است که نیروهای رزمی امریکا با یک تویت ترمپ و در نتیجه یک سیاست «دمدمی‌مزاج» از افغانستان خارج نخواهند شد. نگرانی از این‌که چه سرنوشتی در انتظار صلح پرماجرا و پرهزینه افغانستان است.
امریکا و طالبان حدود یک‌ونیم سال پیش توافق‌نامه صلح امضا کردند. براساس همین موافقت‌نامه مذاکرات صلح میان افغان‌ها نیز حدود دو ماه پیش در قطر آغاز شده است. هرچند مذاکرات هنوز پیشرفتی نداشته است. در حال حاضر همه‌ی نگاه‌ها به سمت انتخابات امریکا دوخته شده است که نتیجه تغییر قدرت در کاخ سفید بر افغانستان، به‌ویژه بر روند صلح چه تأثیری خواهد گذاشت؟
تغییرات جدی در راه نیست
عمر صمد، تحلیلگر ارشد مسائل سیاسی در شورای اتلانتیک و سفیر پیشین افغانستان در بلجیم، در صحبتی با اطلاعات روز بر این باور است که نباید چشم به راه تغییرات جدی بود: «انتخابات امریکا در استراتژی درازمدت آن کشور تغییر اساسی نمی‌آورد، ولی می‌تواند بر روند و تقویم صلح و جنگ تأثیر بگذارد.»
از دید بسیاری نقش ایالات متحده امریکا در افغانستان بی‌بدیل است. اکنون بیشتر از هر وقت دیگر این تأثیرپذیری زیادتر و در عین‌حال حساس شده است.
دکتر محمدامین احمدی، استاد دانشگاه و از اعضای هیأت مذاکره‌کننده جمهوری اسلامی افغانستان در مذاکرت صلح بین‌الافغانی، در صحبتی با اطلاعات روز با اشاره به پیشینه‌ی یک دور ریاست‌جمهوری دونالد ترمپ که بیشتر متکی بر تصمیم‌های فردی‌اش بود و در امور استراتژیک کمتر به نهادها مراجعه می‌کرد، بر این باور است که بایدن ممکن است به این نابه‌سامانی نظم بخشد: «تفاوت این دو فرد فقط در این است که بایدن مطابق سیستم در درون سیستم که براساس منافع استراتژیک امریکا تنظیم می‌شود، کار می‌کند. اما ترمپ گاهی فراتر از سیستم عمل می‌کند و بنابراین برای افغانستان خطرناک است.»
عبدالله وطندار، کنشگر در شبکه‌های اجتماعی، نیز برنده‌شدن ترمپ را برای افغانستان و کل منطقه کمتر از یک فاجعه نمی‌داند. ولی از نظر آقای وطندار برنده‌شدن بایدن هم «مسائل افغانستان را آن‌گونه که هست به‌صورت ریشه‌ای تغییر نخواهد داد، اما فرصت مانور بیشتر به کابل خواهد بخشید، ما را از شر خلیل‌زاد نجات خواهد داد، و فشار را بر طالبان برای کوتاه‌آمدن و سازش بیشتر خواهد کرد.»
عمر صمد میگوید، هرچند تغییرات عمده رونما نخواهد شد، اما دموکرات‌ها تحت فشار گروه‌های لابی یا ذی‌نفع در برخورد و در سطح تاکتیکی بعضی تغییرات را در نظر خواهند گرفت: «امکان دارد دموکرات‌ها تصمیم بگیرند تا در تفاهم‌نامه صلح با طالبان تغییر پیشنهاد کنند یا در بخش مبارزه با تروریسم تقاضای جدید داشته باشند و یا هم در بخش تمویل حکومت افغانستان و نیروهای امنیتی تعهدات جدید داشته باشند. تصامیم اداره بایدن حتما روابط خود را با منطقه و فرامنطقه نیز نیز درنظر خواهد گرفت و تصامیم در مورد افغانستان تحت شعاع استراتژی منطقوی قرار گیرد.»
آقای صمد معتقد است در صورتی که ترمپ برنده می‌شد، در مورد صلح راهش همان راه دور پیش بود: «گمان می‌رود که پالیسی فعلی را با جدیت بیشتر ادامه دهد و حتا خروج نیروهای امریکایی را سرعت ببخشد. در عین زمان ترمپ تعهد سپرده تا برای ختم جنگ و بحران راه حل سیاسی را تعقیب کند، ولی معلوم نیست که در مورد پروسه سیاسی کدام پیشنهاد جدید ارائه خواهد شد یا خیر.»
افغانستان از چشم بایدن
هنوز روشن نیست که سیاست نامزد پیروز در مورد آینده روابط افغانستان با امریکا و سرنوشت صلح چیست. برخلاف سه دور گذشته انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا، این بار افغانستان مسأله‌ی فراموش‌شده‌ی امریکا در مبارزات انتخاباتی بایدن و ترمپ بود.
نامزدی که تقریبا مشخص شده پیروز میدان است، تا کنون دوبار به افغانستان سفر کرده است. او در مورد افغانستان و طالبان نظری ندارند که خریداری در افغانستان داشته باشد. جوبایدن تا کنون اظهارات جنجال‌برانگیزی در مورد افغانستان و طالبان داشته است. او زمانی که معاون اوباما بود در مصاحبه با مجله‌ی امریکایی نیوزویک گفته بود که امریکا در افغانستان طالبان را دشمن خود نمی‌داند.
همچنان آقای بایدن در آغاز انتخابات امریکا در یک مناظره تلویزیونی با دیگر داوطلبان نامزد حزب دموکرات در ماه فبروری گفته بود که در افغانستان مخالف ایده ملت‌سازی است: «درباره افغانستان باید بگویم، من کاملا مخالف ایده ملت‌سازی در این کشور بودم… ممکن نیست که آن کشور متحد شود، هیچ امکان ندارد که آن کشور یکپارچه شود.» او گفته بود که افغانستان کشوری سه پاره و درست‌ناشدنی است: «وقتی که پاکستان سه ولایت افغانستان را در شرق کشور کنترل می‌کند. افغانستان را نمی‌توانیم درست کنیم. درست‌شدنی نیست.»
در افغانستان بسیاری جنگ جاری را پروژه پاکستان و این کشور را مسئول بدبختی‌های افغانستان می‌دانند. به همین دلیل همواره انگشت اتهام افغان‌ها به‌سوی پاکستان دراز است. بایدن در سفری به کابل به حامد کرزی، رییس‌جمهور وقت افغانستان گفته بود که: «آقای رییس‌جمهور… پاکستان برای ایالات متحده پنجاه مرتبه مهم‌تر از افغانستان است.»
با این پیشینه اکنون سوالی که هیچ کسی در افغانستان به آن پاسخ ندارد این است که که مرد شماره‌یک امریکا آیا هنوز مثل گذشته افغانستان را درست‌شدنی نمی‌داند؟