ذکی دریابی و روزنامه اطلاعات روز برنده‌ی جایزه مبارزه با فساد سال ۲۰۲۰ سازمان شفافیت بین‌الملل شدند و این جایزه در نوزدهمین کنفرانس بین‌المللی مبارزه با فساد که به‌گونه‌ی مجازی برگزار شده بود، روز چهارشنبه هفته گذشته اعلان شد.
سازمان شفافیت بین‌الملل در ۲۹ عقرب سال جاری فهرست چهار نامزد نهایی این جایزه را اعلام کرده بود که ذکی دریابی و روزنامه اطلاعات روز نیز در میان آنان شامل بودند. همزمان با ذکی دریابی و روزنامه اطلاعات روز، بوتاکوز کوپبایوا، معاون سابق امور مالی و اقتصادی هنرستان ملی قزاقستان نیز به‌عنوان یکی دیگر از برندگان جایزه مبارزه با فساد سال ۲۰۲۰ سازمان شفافیت بین‌الملل اعلام شده است.
سازمان شفافیت بین‌الملل گفته است که این جایزه به‌منظور قدردانی و به رسمیت‌شناختن شجاعت و تلاش افراد و سازمان‌های سراسر جهان که برای جهانِ عاری از فساد کار و مبارزه می‌کنند، اهدا می‌شود.
سازمان شفافیت بین‌الملل گفته است که ذکی دریابی و روزنامه اطلاعات روز به‌رغم وضعیت بسیار بحرانی روزنامه‌نگاران مستقل و آزادی بیان در افغانستان، نقش برجسته‌ای در به چالش کشیدن فساد حکومتی دارند.
این سازمان گفته است: «اطلاعات روز به‌رغم مشکلات اقتصادی، روزنه‌ی امید را فراهم و پیام روشنی از شجاعت، فداکاری و عزم راسخ در تلاش برای تحقیق، افشاگری و به چالش‌کشیدن فساد را ارسال می‌کند.»
در همین حال روزنامه اطلاعات روز در پیامی گفته است که در شرایطی برنده‌ی این جایزه شده که افغانستان سومین کشور فاسد جهان است و از این رخداد احساس دوگانه دارد زیرا «از یک سو متأثرکننده است که کشور ما در رده‌ی فاسدترین کشورهای جهان قرار دارد و از سوی دیگر مایه‌ی خرسندی از این‌که به‌عنوان یک رسانه، در مبارزه با فساد دست‌کم به حداقل مسئولیت‌های مان عمل کرده‌ایم.»
اطلاعات روز در این پیام گفته است که دریافت این جایزه مسئولیت سنگین‌تری را متوجه این نهاد می‌سازد. در بخشی از این پیام آمده است: «ما به خوبی آگاهیم که این دستاورد در پی تلاش‌های حرفه‌ای و سخت‌کوشی همکاران اطلاعات روز و نهادهای حامی این رسانه در داخل و خارج از کشور ممکن شده است. اطلاعات روز همه‌ی همکاران و حامیانی را که در یک دهه‌ی گذشته با این نهاد همکاری‌های تأثیرگذاری داشته است، در این دستاورد مشترک سهیم می‌داند.»
سازمان شفافیت بین‌الملل در مورد بوتاکوز کوپبایوا نیز گفته است که او نشان داده است که مبارزه با فساد حتا در یک فضای کاملا سرکوب‌گرایانه و استبدادی نیز ممکن است. این سازمان گفته است: «او [بوتاکوز کوپبایوا] حتا در برابر تهدیدها، خشونت‌ها و خطر از دست‌دادن شغلش، به ارزش‌ها و اصول خود وفادار ماند. اقدامات او برای افشای فساد مالی منجر به استعفای مقامات و محکومیت‌ها شد.»
به گفته‌ی سازمان شفافیت بین‌الملل، امسال ۲۲۸ فرد و نهاد برای دریافت این جایزه نامزد بودند. از این میان چهار نامزد نهایی شدند. انا گومز از پرتگال و بولورتویا چولوون باتور از مغولستان دو نامزد نهایی دیگر برای دریافت جایزه‌ی مبارزه با فساد سازمان شفافیت بین‌الملل بودند؛ جایزه‌ای که در سال ۲۰۰۰ به نام «جایزه شفافیت» راه‌اندازی شد و در سال ۲۰۱۶ به «جایزه مبارزه با فساد» تغییر نام یافت.
واکنش‌ها
اهدای جایزه مبارزه با فساد سال ۲۰۲۰ سازمان شفافیت بین‌الملل به ذکی دریابی و روزنامه اطلاعات روز با استقبال گسترده‌ی مردم، مقام‌های دولتی و نهادها و نمایندگی‌های سیاسی کشورهای خارجی مقیم افغانستان مواجه شده است.
سرور دانش، معاون دوم رییس‌جمهور افغانستان در پیام تبریکی گفته است که «این موفقیت ارزشمند به همان اندازه که نشانه تعهد و تلاش دست‌اندرکاران روزنامه اطلاعات روز است، نشان‌دهنده جایگاه آزادی بیان و پیشرفت‌های کشور ما در عرصه دسترسی به اطلاعات نیز است. متأسفانه باید اذعان کرد که هنوز فساد همچون موریانه نظام نوپای افغانستان را از درون آسیب می‌زند. از این رو نقش رسانه‌های آزاد به‌خصوص گزارش‌های تحقیقی آن‌ها می‌توانند ما را در تحکیم و تثبیت بنیادهای اساسی دموکراسی و حاکمیت قانون یاری رساند.»
عبدالله عبدالله، رییس شورای عالی مصالحه ملی افغانستان نیز اهدای جایزه مبارزه با فساد سال ۲۰۲۰ سازمان شفافیت بین الملل را به ذکی دریابی و روزنامه اطلاعات روز تبریک گفته و در بخشی از پیام خود نوشته است: «آمدن این جایزه به افغانستان را یک دستاورد محسوس و قابل ملاحظه در راستای نهادینه‌شدن آزادی بیان و قدرتمند شدن رسانه‌های کشور در امر مبارزه با فساد می‌دانیم. امیدواریم این جایزه تقویت و تداوم تلاش‌ها برای مبارزه با فساد در کشور باشد. همچنان امیدوارم این جایزه اراده رسانه‌های کشور را در امر مبارزه با فساد بیشتر از پیش تقویت کند تا باشد که پدیده شوم فساد و زنجیره مفسدان برچیده شود.»
محمدطاهر زهیر، سرپرست وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان نیز در پیام تبریکی گفته است که «وزارت اطلاعات و فرهنگ این نقش رسانه‌های کشور را قابل تقدیر، تحسین و حمایت می‌داند و تعهد خویش را برای تقویت هرچه بیشتر آزادی بیان، حق دسترسی به اطلاعات و توسعه رسانه‌های آزاد کشور تجدید می‌کند.»
کمیسیون مستقل دسترسی به اطلاعات نیز دریافت این جایزه را به اطلاعات روز تبریک گفته است. این کمیسیون در پیامی نوشته است که «باور دارد، نقش روزنامه‌های تخصصی و بی‌طرف در تأمین حق دسترسی به اطلاعات و آزادی بیان به‌منظور مبارزه با فساد، در جوامع امروزی از اهمیت به‌سزایی برخوردار است. از این رو حمایت همه‌جانبه از رسانه‌ها و خبرنگاران را جهت بلندبردن سطح آگاهی شهروندان برای مشارکت و نظارت مردمی در تأمین شفافیت و مبارزه با فساد، حیاتی می‌داند.»
کمیسیون دسترسی به اطلاعات از تمام رسانه‌های افغانستان خواسته است تا در جهت ترویج و تقویت فرهنگ دسترسی به اطلاعات در چارچوپ قانون دسترسی به اطلاعات به هدف مبارزه همه‌جانبه با پدیده فساد، گام‌های اساسی را بردارند. این کمیسیون تعهد خود در حمایت از افشاگران اطلاعات را نیز بیان داشته و به تلاش پی‌گیر در راستای تأمین حق دسترسی به اطلاعات تأکید کرده است.
کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان نیز در پیام تبریکی نوشته است که دریافت این جایزه را دستاوردی برای رسانه‌ها به مثابه رکن چهارم دموکراسی، حمایت از آزادی بیان و برای فعالان رسانه‌ای الهام‌بخش می‌داند. این کمیسیون افزوده است: «همچنان با گرامی‌داشت یاد و خاطره قربانیان پرشمار جامعه رسانه‌ای کشور خواستار تأمین امنیت و مصونیت هرچه بیشتر برای خبرنگاران و رعایت هرچه بهتر قانون دسترسی به اطلاعات در کشور است و بر ادامه حمایت خود از خبرنگاران و آزادی بیان در کشور تأکید می‌کند.»
اداره تدارکات ملی نیز در پیامی گفته است که «به‌دست آوردن این جایزه بزرگ نشانه سعی و تلاش همه همکاران جوان و باانگیزه رسانه‌ی ما در روزنامه وزین اطلاعات روز می‌باشد.» این اداره از همکاری خود در ارائه اطلاعات برای گزارش‌های تحقیقی روزنامه اطلاعات روز یاد کرده و گفته است: «این اداره در زمینه تقویت فرهنگ دسترسی به اطلاعات همواره متعهد است تا در اطلاع‌رسانی با اصحاب رسانه‌ای کشور همکاری همه‌جانبه و شایسته داشته است.»
یوناما یا نمایندگی سازمان ملل متحد در افغانستان نیز در پیام تبریکی گفته است که «افغانستان می‌تواند با داشتن چنین روزنامه‌نگاران تحقیقی شجاع مفتخر باشد. آن‌ها که اغلب در معرض تهدیدند و همراه با جامعه مدنی و سازمان‌های غیردولتی کار می‌کنند، تلاش دارند که فساد را افشا و جامعه‌ای بازتر ایجاد کنند و قدرت‌مندان را حساب‌ده نگهدارند.»
سفارت امریکا در کابل نیز در پیام تبریکی نوشته است: «این یک موفقیت بین‌المللی برای روزنامه اطلاعات روز، رسانه‌های آزاد و جامعه مدنی افغانستان است. ما متعهد به حمایت از تلاش‌ها برای مبارزه با فساد و تقویت فضای رسانه‌ای آزاد و پرجنب‌وجوش در این کشور هستیم.»
سفارت‌خانه‌های بریتانیا و کانادا دریافت جایزه مبارزه با فساد سال ۲۰۲۰ سازمان شفافیت بین‌الملل را به ذکی دریابی و روزنامه اطلاعات روز تبریک گفته‌اند.
بسیاری از مخاطبان اطلاعات روز با نوشتن یادداشت و پیام تبریکی از اهدای جایزه‌ی مبارزه با فساد سال ۲۰۲۰ سازمان شفافیت بین‌الملل به ذکی دریابی و روزنامه اطلاعات روز استقبال کرده‌اند. علی امیری، استاد دانشگاه در پیامی نوشته است: «به همان اندازه که لکه ننگ فساد، به‌خصوص این که قهرمانی مستمر و صدرنشینی همیشگی ما به‌عنوان فاسدترین جامعه در میان جوامع فاسد جهان، تحقیرآمیز مشمئزکننده و نومیدکننده است، موفقیت روزنامه گرامی اطلاعات روز در کسب جایزه مبارزه با فساد، خوشحال‌کننده و امیدوارکننده است.»
جایزه مبارزه با فساد سازمان شفافیت بین‌الملل برای نخستین‌بار به افغانستان می‌آید. پیش از این در سال ۲۰۱۸ میلادی این جایزه به انا گاریدو راموس، کارمند سابق دولت اسپانیا که بزرگ‌ترین پرونده‌ی فساد در کشورش را افشا کرد و باعث سقوط حکومت شد، داده شده است.
در سال ۲۰۱۶ عملیات کارواش در برزیل برنده‌ی این جایزه معتبر جهانی شد. عملیات کارواش ابتدا تحقیقی محلی در مورد پول‌شویی بود و اکنون به بزرگ‌ترین تحقیق در مورد پرونده‌های فساد در برزیل بدل شده است.
تولی مدونسِلا برنده‌ی سال ۲۰۱۴ این جایزه است. او از سال ۲۰۰۹ مسئول استفاده‌ی درست از بودجه عمومی در آفریقای جنوبی است و در مورد ادعاهای فساد در بالاترین سطوح حکومت تحقیق کرده است و باعث تحسین مردم آفریقای جنوبی و همچنین جامعه جهانی از وی شده است. دفتر مدونسلا تنها در سال ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ به بیش از ۳۵ هزار شکایت رسیدگی کرده است.
سازمان شفافیت بین‌الملل در سال ۱۹۹۳ توسط پیتر آیگن آلمانی و ۹ مبارز ضدفساد از کشورهای دیگر بنیان‌گذاری شد. مقر این سازمان ضد فساد در برلین آلمان است، در بیشتر از ۱۰۰ کشور دیگر نمایندگی و دوهزار کارمند دارد. تمویل‌کنندگان سازمان شفافیت بین‌الملل شامل نهادهای حکومتی، نهادهای چندجانبه، بنیادها، سکتور خصوصی و افراد می‌شوند.