هادی خوش‌نویس
میدان هوایی بین‌المللی حامد کرزی در کابل از پرازدحام‌ترین میدان‌های هوایی در کشور است و قرار معلومات مسئولان در اداره هوانوردی ملکی، حدود «۷۰ درصد عملیات هوانوردی» از طریق این میدان هوایی صورت می‌گیرد. اما برای برخی پروازها از این میدان همراه است با خاطرات تلخ؛ خاطر ناخوش از اخاذی و آزار و اذیت از سوی مأموران در میدان هوایی بین‌المللی حامد کرزی.
اداره هوانوردی ملکی اخاذی و فساد در میدان هوایی بین‌المللی حامد کرزی کابل را تأیید می‌کند. براساس گفته‌های مسئولان ۱۴ نفر در سه ماه گذشته به اتهام‌های مختلف از جمله «اخاذی» از مسافران بازداشت شده است. قاسم وفایی‌زاده، رییس اداره هوانوردی ملکی در گفت‌وگو با روزنامه اطلاعات می‌گوید که نصب سیستم امنیتی، فساد در این میدان هوایی را کاهش داده است. حکومت افغانستان حدود دو ماه پیش میدان هوایی کابل را با سیستم جدید امنیتی مجهز کرد. در آن زمان رییس‌جمهور گفته بود که با فعال‌شدن کمره‌های امنیتی و سیستم جدید میدان هوایی بین‌المللی حامد کرزی، به امنیت و مصونیت جان و مال مسافرین در میدان هوایی توجه بیشتر می‌شود.
«شیرینی» که کام مسافران را تلخ می‌کند
اخاذی، آزاد و اذیت و درخواست پول از مسافران در میدان هوایی بین‌المللی حامد کرزی برای بسیاری از مسافران، مخصوصا اگر مسافر کشورهای خارجی باشند، تجربه مشترکی است. مثل غزل که می‌گوید برای دستگاهِ تنفسی که از طریق پست به افغانستان فرستاده یک‌بار در میدان هوایی کابل مجبور شده ۵۰ هزار افغانی پرداخت کند. درحالی‌که ۷۰۰ دالر استرالیایی به شرکت خدمات پستی قبلا پرداخته است: «وقتی برای تحویل‌گرفتن دستگاه تنفس رفتیم یک نفر به تنهایی خود دو هزار و ۵۰۰ افغانی از ما گرفت و گفت به‌خاطر گمرگ است اما در مقابل رسیدی به ما نداد. بعد از دو هفته دویدن به ما گفته شد که باید ۵۰ هزار افغانی پرداخت کنید تا ما بکشیم. چون پدرم به این دستگاه ضرورت داشت چاره نداشتیم و پول هنگفت را دادیم و دستگاه را از میدان کشیدیم.»
کسانی که در این گزارش با آن‌ها گفت‌وگو شده همه از برخورد مأموران میدان هوایی بین‌المللی حامد کرزی با مسافران شکایت دارند و می‌گویند که در این میدان هوایی به بهانه‌های گوناگون از آن‌ها اخاذی شده است و در بعضی موارد حتا پروازشان را از دست داده‌اند.
ایمل (مستعار) ساکن فرانسه است و تا حالا چندین‌بار به افغانستان آمده است. او از تجربه سفرش به افغانستان می‌گوید که مأموران میدان هوایی حامد کرزی اغلب از او درخواست «شیرینی» کرده است: «یک‌بار موقع خروج از کابل تمام پول خردم را در جیبم ماندم. در میدان سه نفر علنی دنبالم بودند و می‌گفتند که شیرینی‌شان را بدهم. آن پول‌های را که آماده کرده بودم دادم. این سه نفر بدون ترس از دوربین و جلوی مردم با خنده و مسخرگی پول‌ها را از من گرفتند، انگار خانه‌ای شخصی‌شان است. در یک مورد دیگر تا دروازه هواپیما از دنبالم آمدند و ۵۰۰ افغانی به قول خودشان از من شیرینی گرفتند.»
سخی (مستعار) در امریکا زندگی می‌کند و هرازگاهی به افغانستان می‌آید. او می‌گوید که یک‌بار در جریان سفر از افغانستان به امریکا مأموران میدان از او پول گرفته است: «من دو بکس ۲۳ کیلویی و یک بکس هفت کیلویی را می‌خواستم با خود ببرم. مأموران بهانه آوردند که من اجازه ندارم با خود میوه خشک ببرم و ۱۰۰ دالر دادم و بکس‌هایم را بردم.»
مهدی احمدی شش بار تا حالا به افغانستان سفر کرده است. احمدی در سفری از افغانستان به سریلانکا حتا پروازش را از دست داده است: «زنم تأیید شد و من را رد کردند. مشکلم را پرسیدم. گفتند: با این ویزه نمی‌توانی بروی. درحالی‌که شماره ویزای من و زنم مسلسل و پشت سرهم بود. بعد فهمیدم مشکل پول است.»
به گفته‌ی مهدی احمدی بعد از آن‌که پروازش به سریلانکا را از دست داد بار دیگر در میدان هوایی با مشکل روبه‌رو نشده است: «آخرین‌بار که رفتم سوال و جواب زیاد می‌کند. اما کسانی که اولین‌بار است سفر می‌کنند و ناآشنا باشند برای‌شان مشکل‌تراشی می‌کنند تا پول بگیرند.»
«واسطه‌بازی»
احمدضیا سیامک هروی نویسنده و معاون پیشین سخن‌گوی ریاست‌جمهوری مشکلات در میدان هوایی بین‌المللی حامد کرزی را ناشی از «واسطه‌بازی» و تقرر افراد غیرمسلکی در این میدان هوایی می‌داند.
آقای هروی در صحبت با روزنامه اطلاعات روز می‌گوید کارمندان در میدان‌های هوایی در شرایطی مقرر می‌شوند که حتا آموزش‌های ابتدایی نظامی و عسکری را ندیده‌اند. به باور آقای هروی بیشتر افراد در میدان هوایی بین‌المللی حامد کرزی براساس «واسطه» و «رشوه» مقرر می‌شوند که دانش نظامی نداشته و غیرمسلکی‌اند و این باعث مشکلات و آزار و اذیت مسافران می‌شود: «چند سال پیش، پسر همسایه ما که تا صنف هفت درس خوانده بود و از عسکری هیچ چه نمی‌دانست و حدس می‌زدم در دزدی‌های محل هم دست دارد از من درخواست همکاری کرد تا در بخش جنایی میدان هوایی کابل مقرر شود. روزی که دوباره دیدم برایش گفتم: وزارت داخله کورس آموزشی دارد و فارغان صنف ۱۲ را می‌گیرد. از جیبش یک بسته پول بیرون آورد و گفت کسی پیدا کردم مرا شامل کند. خدا این پول‌ها را روزی‌ات نکرده بود. اتفاقا در یک سفر در میدان هوایی کابل همان پسر همسایه‌ام را دیدم که وظیفه اجرا می‌کرد.»
بازداشت ۱۴ مأمور
اداره هوانوردی ملکی ضمن تأیید ادعای فساد در میدان هوایی کابل از بازداشت ۱۴ نفر به اتهام‌های مختلف از جمله «اخاذی» در سه ماه گذشته خبر می‌دهد. قاسم وفایی‌زاده، رییس اداره هوانوردی ملکی می‌گوید فساد در میدان هوایی کابل در دو سال گذشته ۹۰ درصد کمتر شده است: «زمانی در میدان هوایی کمپنی‌های زیاد فعالیت می‌کرد و شبکه فساد شکل گرفته بود و ما در بخش قرارداد و سایر موارد تغییراتی وارد کردیم.»
براساس گفته‌های مسئولان اداره هوانوردی ملکی علت «بی‌نظمی»ها در میدان هوایی بین‌المللی کابل حضور ۴۸ نهاد دولتی در این میدان بود و اداره هوانوردی ملکی در قالب «طرح واحد میدان» جلوی بی‌نظمی‌ها در این میدان هوایی را گرفتند: «براساس طرح واحد میدان هوایی، رییس میدان از تمام نهادهای که در میدان حضور دارد گزارش می‌گیرد. رییس میدان در تأمین مواد ماسترپلان مدیریتی موفق عمل کرد و کارشان خوب بوده است.»
نصب سیستم امنیتی میدان هوایی کابل از تغییراتی است که اداره هوانوردی ملکی نقش آن را در شناسایی افرادی متخلف، مؤثر می‌داند. قاسم وفایی‌زاده، رییس این اداره می‌گوید: «در میدان ۸۵۰ کامره وجود دارد و تمام ساحات میدان را پوشش می‌دهد و تا پنج کیلومتر افراد را شناسایی می‌کند. این کامره تا حالا موارد از اخاذی و بدرفتاری با مسافران را شناسایی کرده و عاملان آن به مراجع قضایی تحویل داده شده است.»
به گفته‌ی آقای وفایی‌زاده یکی از عوامل مشکلات و فساد در میدان هوایی کابل ایست‌های بازرسی و موانعی بود که در ۱۳ مورد مسافران توسط آن‌ها تلاشی می‌شد و اصلاحات و تغییرات اداره هوانوردی این ایست‌های بازرسی و تلاشی را به «دو» مورد کاهش داد.
آمار اداره هوانوردی ملکی می‌گوید اصلاحات اعمال‌شده در میدان هوایی بین‌المللی کابل فساد را نزدیک به ۹۰ درصد کاهش داده است و آن‌ها در تلاشند طبق قرارداد با کمپنی «کاک» که در آن پروسه «بوردینک» و پروسه «پروسیس» مسافران از ورود به میدان تا لحظه پرواز آسان و قابل پیش‌بینی شود، بتوانند فساد را به صفر برساند.