از حدود یک ماه به این سو، هفت بندر تجاری به دست طالبان سقوط کرده است. بندرهای اسلام‌قلعه، تورغندی، آقینه، شیرخان بندر، ابونصرفراهی، سپین بولدک و دند پتان در پکتیا در اختیار طالبان است. سقوط این بندرها اما تأثیر چندانی روی نرخ‌ها نداشته است. صرف نرخ روغن، آرد و تیل بالا رفته است که خیلی به سقوط بندرها ربط ندارد، زیرا داد و ستد از این بندرها و بندرهای که در اختیار دولت افغانستان است، به گونه‌ی عادی جریان دارد. نرخ سایر مواد مثل زمانی که بندرها در اختیار دولت بودند، ثابت است. نرخ مواد از آن رو در بندرها بالا نرفته است که طالبان در بندرها همان محصولی را از اموال تجاری می‌گیرند که پیش از این در مسیر شاهراه‌ها از موترهای حامل اموال تجاری می‌گرفتند.
اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری افغانستان میگوید صرف نرخ سه قلم مواد در بازار بالا رفته است که دلیل آن سقوط بنادر نیست. به گفته‌ی خان جان الکوزی، معاون این اتاق، نرخ تیل از آن‌رو بالا رفته که طالبان تانکرهای حامل آن را در مسیر راه‌ها به ظن این‌که به نیروهای دولتی می‌رسد، متوقف می‌کند، نرخ روغن از آن رو که نرخ آن در بازار جهانی بالا رفته است. و آرد هم به گفته‌ی او برای مدتی از حیرتان نمی‌آمد که بالاخره به‌تازگی یک کاروان بزرگ آن از طریق حیرتان وارد شهر شده است و به‌زودی در بازارهای افغانستان می‌رسد: «به‌زودی نرخ آرد پایین می‌آید.»
ذبیح‌الله مجاهد، سخن‌گوی گروه طالبان هم میگوید که فعالیت بازرگانی در تمامی بنادر که در اختیار این گروه است به جز گذرگاه سپین بولدک، به گونه‌ی عادی جریان دارد و بازرگانان «به‌سادگی» می‌توانند اموال خود را صادر یا وارد کنند. گروه طالبان دیروز گذرگاه سپین بولدک را بست و اعلام کرد تا اسلام‌آباد روند اعطای ویزا به شهروندان افغان را از سر نگیرد، این گذرگاه را بازگشایی نمی‌کند. سخن‌گوی طالبان میگوید در «درصدی کمی» که قبلا این گروه از بازرگانان به‌عنوان محصول می‌گرفتند، تغییرات نیامده و حالا هم همان مقدار پول می‌گیرد.
خان جان الکوزی هم تأیید می‌کند که طالبان همان محصولی را که قبلا در مسیر شاهراه‌ها می‌گرفت از بازرگانان می‌گیرند و بس. به گفته‌ی او طالبان تا ۱۲۰ هزار افغانی از هر کانتینر مال تجاری محصول می‌گیرند: «طالبان یک بار که در بندر محصول گرفت، در مسیر شاهراه‌ها دیگر نمی‌گیرد.»
دلیل افزایش نرخ شماری از مواد جدای از مسأله سقوط بنادر، سقوط ارزش افغانی در برابر دالر است. داد و ستد بازرگانان افغان با کشورها با دالر است و وقتی دالر قیمت می‌شود، نرخ مواد به‌صورت خودکار بالا می‌رود. آقای الکوزی، بدترشدن وضعیت امنیتی – سیاسی را عامل پایین‌آمدن ارزش افغانی در برابر دالر می‌داند.
کاهش درامد دولت از گمرکات
وزارت مالیه اما اعلام کرده است که عاید حکومت از بنادر نسبت به دو ماه قبل بیش از دو میلیارد دالر کاهش یافته است. رفیع تابع، سخن‌گوی این وزارت به روزنامه اطلاعات روز میگوید که در حال حاضر فعالیت وزارت مالیه در بنادر اسلام قلعه، تورغندی، ابونصر فراهی، سپین بولدک، آی‌خانم، دندپتان و شیرخان بندر متوقف است. به گفته‌ی آقای تابع، وزارت مالیه در ماه جوزا ۷.۳ میلیارد افغانی عواید گمرکی جمع‌آوری کرده بود ولی در ماه سرطان در پی سقوط بنادر این رقم به ۴.۶ میلیارد افغانی کاهش یافت.
وزارت مالیه در حالی از کاهش درامد گمرکی سخن میگوید که فعالیت گمرکی حکومت در شهرهای مرزی جریان دارد. خان جان الکوزی میگوید که اموال بازرگانان در مراکز شهرهای مرزی در گمرکات دولت محصول می‌شود. سخن‌گوی وزارت مالیه هم می‌پذیرد که این کار انجام می‌شود.
نگرانی بازرگانان از بدترشدن اوضاع
از سه ماه پیش روند سقوط دراماتیک ولسوالی‌های آغاز شد. در این مدت حدود ۲۰۰ ولسوالی به دست طالبان افتاد. این گروه اما به سقوط ولسوالی‌ها بسند نکرد و شهرها را محاصره و در نهایت به چند شهر مهم حمله کردند. مراکز ولایت‌های هرات، هلمند، جوزجان، تخار و کندز زیر حملات شدید طالبان قرار دارند. در شماری از این ولایات جنگ‌های کوچه‌به‌کوچه جریان دارد و طالبان توانسته‌اند ساختمان ولایت را بگیرند. طالبان در شهر شبرغان، ساختمان ولایت و فرماندهی پولیس را گرفته و نیروهای دولتی عقب‌نشینی کرده‌اند. در لشکرگاه جنگ کوچه به کوچه جریان دارد. زرنج، مرکز ولایت نیمروز بی‌آن‌که درگیری جدی میان نیروهای دولتی و طالبان رخ دهد، به دست گروه طالبان افتاده است.
بازرگانان از کشیده‌شدن جنگ به مراکز شهرها نگرانند و هشدار می‌دهند که اگر وضعیت بهتر نشود، باعث رکود تجارت در افغانستان خواهد شد. خان جان الکوزی با ابراز نگرانی از جنگ در شهرها میگوید که اگر این کار ادامه یابد، تجارت را به‌شدت آسیب خواهد زد و باعث خواهد شد که بازرگانان سرمایه‌های‌شان را بیرون کنند. او به‌عنوان نمونه به آتش‌گرفتن دو مارکیت در لشکرگاه بر اثر جنگ اشاره می‌کند که خسارات مالی هنگفتی به بازرگانان و کسبه‌کاران وارد کرده است.
با وجود جنگ شدیدی که میان نیروهای دولتی و طالبان در کشور جریان دارد ولی هنوز فعالیت تجاری متوقف نشده است و صادرات و واردات مثل گذشته ادامه دارد.