عبدالقادر شریفی‌زاده
با شدت‌گرفتن جنگ حکومت و طالبان در شهر هرات، ترس از ظلم و بی‌بندوباری نیز دامن گسترانیده است. گفته میشود شایعات یا واقعیت‌هایی وجود دارد که در ساحات طالبان، از دختران بالای ۲۰ سال و بیوه‌های نیروهای امنیتی لیست تهیه میشود بعد آنان را به نکاج اجباری نیروهای طالب درمی‌آورند. ترس ناشی از چنین یک وضعیت باعث شده است که عده‌ای از مردم دختران جوان‌شان را از شهر بکشند و در ولایات و یا کشورهای دیگر انتقال دهند. عده‌ای هم منتظر تغییر وضعیت هستند.
پس از جنگ‌های شدید در حواشی شهر هرات، اکنون شاهد وضعیت به‌مراتب بدتر در آن شهر هستیم. نیروهای طالبان در نواحی مختلف شهر، در بین مردم گشت‌وگذار دارند؛ تبلیغ می‌کنند و با سیاست ویژه‌ای به پیش می‌روند. دو روز قبل (۱۸ اسد سال ۱۴۰۰) تحرکات جدی در نواحی ۱۲ و ۱۳، به‌صورت دقیق در محله عربا/عرب‌ها وجود داشت. نیروهای طالبان در داخل کوچه‌ها حضور داشته و یک پوسته‌ی ساحه مذکور را نیز برای مدت کوتاه در اختیار گرفته بودند.
چشم‌دید یک شهروند
امروز از وخامت اوضاع شنیدم، فورا با پدرم در تماس شدم، از اوضاع امنیتی و جنگ پرسیدم. پدرم گفت دفتر والی اعلام کرده بود که امروز شهر هرات امن است. با این اطمینان از خانه بیرون شده برای انجام کاری به طرف شهر رفتم. در مسیر راه نیروهای مسلح را دیدم که پوشش غیرنظامی داشتند. خیال کردم نیروهای اسماعیل خان است. وقتی نزدیک شدم، مرا ایستاد کردند و به زبان پشتو چیزی پرسیدند. از آن‌جا که به زبان پشتو بلدیت ندارم، من برای‌شان گفتم «فارسی وایه …» بعد به لهجه فارسی هراتی به صحبت‌کردن شروع کردند. داخل کوچه تقریبا ۲۰ عراده موترسایکل با بیرق طالبان، تعداد افراد مسلح نیز بودند و چند نفر هم در روی سرک. بعد صحبت‌ها چنین ادامه یافت:
طالب: از کجا آمدی حاجی صاحب؟
پاسخ: از جبرئیل آمدم.
طالب: جبرئیل چه خبره؟
پاسخ: جبرئیل آرام-آرامیه.
طالب: ها همیطو آرامی باشه خوبه.
پاسخ: بلی.
طالب: به کجا می‌روی؟
پاسخ: به شهر می‌روم.
طالب: به هرجای که خوش داری برو… .
پیام طالبان به مردم هزاره‌ی شیعه‌مذهب در هرات
طالبان برای مردم هزاره‌ی شیعه‌مذهب در هرات پیام داده‌اند که اگر از منطقه‌ی شما کدام شورش، یا حمایتی از نیروهای اسماعیل خان و نیروهای امنیتی صورت نگیرد، ما به شما مردم کاری نداریم. دیگر اینکه مسائل محرم و عنعنات مذهبی خود را مثل سابق پیش ببرید. اگر امنیت خود را گرفته نمی‌توانید، زنگ بزنید ما آمده امنیت‌تان را می‌گیریم. برای مردم توصیه نموده‌اند که قوانین اسلامی، مثل حجاب را مراعات کنند. همچنان گفته‌اند که با دزد یا دزدی مبارزه جدی خواهند کرد. فعلا از وحشت‌های قبلی اندکی کاسته شده و مردم در صدد اخراج نیروهای خیزش مردمی از پوسته‌ی معروف به حمام سیاه در جبرئیل است. همزمان، جنگ شدید در منطقه‌ی عربا جریان دارد. راویان می‌گویند که صدای شلیک‌های پی‌هم از آن منطقه شنیده میشود.
برخلاف آنچه گزارش داده میشود، وضعیت اجتماعی و امنیتی در شهر هرات خوب نیست؛ چند روز قبل یک تن از افسران اردوی ملی هنگامی که از وظیفه به طرف خانه در حرکت بوده در ساحه‌ی ترمینال، توسط طالبان تعقیب شده و از داخل یک موتر فولدر شخصی بالایش شلیک نموده و افسر مذکور و دریور وی را از بین بردند. وجود نامرئی طالبان در بین مردم بسیار خطرناک و نگران‌کننده است. وقتی از درون جامعه اهداف خویش را تعقیب می‌کنند، بیشتر نگران‌کننده است چون تشخیص طالب و مردم عام مشکل میشود. این به نفع طالب است و به زیان حکومت و مردم.
شبکه‌ی تبلیغاتی طالبان در آن‌جا فعال است. به‌صورت جدی می‌کوشد که مردم را قانع بسازند تا علیه آن‌ها اقدام نکنند. پیام‌های طالبان حاوی مطالبی است که اگر مقاومتی صورت گیرد با واکنش‌های جدی آنان مواجه خواهند شد. تداوم چنین رویکرد و استراتیژی تبلیغاتی از مقاومت مردمی می‌کاهد. چیزی که روشن نیست آینده است، هیچ کسی نمی‌داند در آینده چه خواهد شد. و از طرفی دیگر طالبان گروهی است که رفتار خیلی واضح و یکسان ندارند؛ در هر ولایت به شکل خاص برخورد می‌کنند و این مورد بر پیچیدگی بیش از حد وضعیت می‌افزاید.
سرانجام
طالبان با تغییر رویکرد جدید و حمایت از مردم در صدد تقویت پایگاه مردمی‌شان هستند تا از این طریق بتوانند فشار بیشتر را برحکومت وارد کنند. وعده و نویدهایی که به مردم داده‌اند، تصویری دیگری از طالب ایجاد کرده است.
نیروهای امنیتی از لحاظ روحیه، شناخت با مناطق جغرافیایی و نحوه جنگ چریکی، با مشکل جدی مواجه است. نیروهای مردمی اسماعیل خان نیز تلفاتی داشته‌اند. این تلفات قطعا بر روحیه آنان تأثیر منفی خواهند گذاشت. راه‌حل موقت احتمالا تقویت نیروهای امنیتی از لحاظ امکانات و روحیه، تغییر استراتیژی جنگی و ایجاد هماهنگی واحد بین نیروهای مردمی و نظامی به‌نظر می‌رسد. امیدوارم با تدبیر بهتر، اوضاع تغییر کند و مردم روی آرامی را ببینند. در وضعیت کنونی آرزوی مردم نشنیدن صدای تفنگ و باروت است و بس.