سومین و مرگ‌بار‌ترین بمب‌گذاری بعد از سقوط حکومت محمد اشرف غنی، در مسجد شیعیان در قندوز در شمال‌شرق افغانستان صورت گرفت. این انفجار ظهر روز جمعه (۱۶ میزان) در نزدیک بندر خان‌آباد قندوز در مسجد (جامع سیدآباد) زمانی صورت گرفت که در آن نماز عبادی-سیاسی جمعه برگزار شده بود.
طبق آمار رسمی، در نتیجه‌ی این انفجار نیرومند بیش از ۵۰ نفر کشته و بیش از ۱۰۰ نفر دیگر زخمی شده‌اند. براساس اظهارات یک داکتر در شهر قندوز که با روزنامه اطلاعات روز صحبت کرده است، در این رویداد بیش از ۱۵۰ نفر جان‌شان را از دست داده و نزدیک به ۲۰۰ نفر دیگر زخمی شده‌اند.
بنابر گفته‌ی منابع، این رویداد توسط عامل انتحاری در این مسجد صورت گرفته است و مسئولیت آن را شاخه‌ی خراسان گروه داعش به عهده گرفته است. با این حال، افراد مسئول طالبان می‌گویند که داعش در افغانستان خطر بالقوه نیست و داعشیان در افغانستان تحت پیگرد اند.
مسجد سیدآباد
با گذشت ۵۳ روز از اعلام ختم جنگ، همچنین ناامنی در افغانستان ادامه یافته است. مسجد سیدآباد در مرکز قندوز یکی از بزرگ‌ترین مسجدهای اهل تشیع در ولایت قندوز است.
منابع می‌گویند که بعد از سقوط حکومت به‌دست طالبان، با آن‌که این مسجد مورد تهدید عناصری انتحاری بوده است، اما محافظان مسجد از ترس انتقام‌گیری طالبان به وظیفه‌ی حفاظت‌شان خاتمه داده و فرار کرده‌اند و از آن زمان تا کنون این مسجد محافظ نداشته است. مردم محل می گویند که طالبان اسلحه محافظان این مسجد را از آن‌ها در نخستین روزهای پس از سقوط گرفته بودند.
یک منبع می‌گوید که با سقوط حکومت به دست طالبان و اعلام ختم جنگ در افغانستان، آنان به این اطمینان رسیدند که دیگر مورد حملات هدفمند قرار نخواهند گرفت و از این روی برای حفاظت از تجمعات مردم در مسجد محافظ استخدام نکردند.
مسجد جامع سیدآباد قندوز در سال ۱۳۹۸ نیز مورد حمله‌ی افراد مسلح غیرمسئول قرار گرفته بود که در نتیجه‌ی آن، محافظ این مسجد زخمی شده بود.
ولایت قندوز در شمال‌شرق افغانستان با جمعیت ۳۵۰ هزار نفری‌اش یکی از ولایت‌های مهم و استراتژیک است. این ولایت در بین سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۳ در کنترل نیروهای آلمانی بود و پیشرفت قابل ملاحظه‌ای داشت. در بهار سال ۱۳۹۴ خورشیدی، برای اولین بار این ولایت به‌دست طالبان سقوط کرد. گروه طالبان برای چندین هفته این شهر بزرگ را در کنترل خود داشت و جنگ شدید برای پس‌گیری آن ادامه داشت.
در طول سال‌های گذشته نیز این ولایت همواره ناامن و مورد مناقشه نیروهای امنیتی حکومت محمد اشرف غنی و طالبان بود. با خروج نیروهای خارجی از افغانستان، این زدوبندها شدت گرفت.
چه کسانی جان‌شان را از دست داده‌اند؟
منابع مردمی در ولایت قندوز می‌گویند که به‌طور معمول شیعیان همیشه نماز عبادی سیاسی جمعه را تنها در مسجد سیدآباد در مرکز قندوز برگزار می‌‌کردند و شیعیان از سراسر این ولایت برای اشتراک در نماز جمعه، در این مسجد جمع می‌شدند.
منابع اضافه می‌کنند که روزهای جمعه مردان در کنار ادای نماز جمعه برای آگاه‌شدن از مهم‌ترین تحولات سیاسی و اجتماعی در این مسجد جمع می‌شدند.
برای ادای نماز جمعه در این مسجد بیشتر از ۴۰۰ نفر جمع شده بودند و انفجار حوالی ساعت ۱:۱۵ دقیقه‌ی بعد از ظهر به وقت افغانستان در حین ادای نماز جمعه در بین نمازگزاران رخ داد. یک داکتر در شهر قندوز که خواست نامش در گزارش ذکر نشود، به روزنامه اطلاعات روز گفت که در این انفجار ۱۵۰ نفر جان خود را از دست داده و نزدیک به ۲۰۰ نفر دیگر زخمی شده‌اند. به‌گفته‌ی این داکتر، در شفاخانه‌ی حوزوی قندوز ۲۷ کشته و ۱۵۱ زخمی منتقل شده است. به همین ترتیب ۱۸ زخمی شدید به شفاخانه‌ی البیرونی منتقل شده و موارد سطحی رویداد ثبت نشده است.
این داکتر علاوه کرد که در شفاخانه‌ی رحمان‌بابا یک کودک فوت کرده و هفت زخمی با وضعیت وخیم بستری‌اند. در شفاخانه‌ی داکتران بدون مرز نیز ۲۰ کشته و ۹۰ زخمی ثبت شده است.
در همین حال، عنایت‌الله ولایتی، باشنده‌ی سیدآباد قندوز که در مراسم دفن اجساد رویداد روز گذشته حضور داشته است، نیز به روزنامه اطلاعات روز گفت که نزدیک به ۱۵۰ نفر در این رویداد کشته شده‌اند. او گفت ۱۲۰ جسد را امروز دفن کرده‌اند و بیش از ۲۰ جسد دیگر به مکان‌های دیگر از جمله حسن‌آباد نیکپی، قندهار و شهر مزارشریف منتقل شده‌اند. به‌گفته‌ی او، شنبه شب نیز گزارش دریافت کرده است که چهار نفر دیگر از زخمی‌ها جان باخته‌اند. قربانیان این حمله امروز در قندوز در چندین قبر گروهی و انفرادی دفن شده است.
علی‌اکبر فرهنگ، یک باشنده‌ی قندوز می‌گوید که شمار زیادی از قربانیان این رویداد بدون انتقال به شفاخانه‌ها از سوی خانواده‌های شان دفن شده است: «۸۸ شهید در سردخانه‌ها بود، اما این تمام آمار نیست. خانواده‌های نزدیک مسجد شماری از جان باخته‌ها را از مسجد منتقل و دفن کرده‌اند.»
اکثریت این افراد شیعه‌مذهب و مربوط به قوم هزاره بوده‌اند. آقای فرهنگ از قندوز به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید: «پیر، جوان و کودکان متعلم از قربانیان هستند. شمار زیادی‌شان تحصیل‌کرده شامل داکتر، انجنیر و کارمندان پایین‌رتبه‌ی دولت بودند. یکی از قربانیان ۱۷ ساله بود و ویزای خارج داشت.»
ویدیو‌ها و عکس‌هایی که در اختیار روزنامه اطلاعات روز قرار گرفته است، نیز نشان می‌دهد که در این رویداد، کودکان و جوانان نیز شامل قربانیان و زخمی‌های رویداد اند. اما تا هنوز به طور دقیق معلوم نیست که چه شمار از قربانیان و زخمی‌های این رویداد را کودکان تشکیل می‌دهند.
داکتران می‌گویند که آمار جان‌باختگان قطعی نیست و هر لحظه در حال افزایش است. آنان اضافه می‌کنند که یک شمار از زخمی‌ها به دلیل نبود دارو جان‌شان را از دست می‌دهند.
به گفته‌ی فرهنگ، ملا امام مسجد سیدآباد زخمی و پسر بزرگش جان باخته است. منابع می‌گویند که ملا امام مسجد فرد انتحاری را دیده است، اما به دلیل اطمینان داشتن به طالبان به او مشکوک نشده است و او را از جمع مهمانان تازه‌ی مسجد دانسته است.
سید پرویز مظفری، مشاور حقوقی پیشین وزارت سرحدات و اقوام و قبایل با دو پسرش از کشته‌شدگان این رویداد می‌باشند.
واکنش‌ها به این حمله
منابع از قندوز به روزنامه اطلاعات روز می‌گویند که طالبان وعده‌ی تأمین امنیت به مردم داده‌اند و به مردم همیشه گفته‌اند که در آرامش مراسم‌های دینی و مذهبی‌شان را برگزار کنند، اما به حرف و وعده‌های‌شان عمل نمی‌کنند و خود عامل این رویداد اند.
رویداد انتحاری که نمازگزاران را در حین ادای نماز در قندوز هدف قرار داد، با واکنش‌های داخلی و خارجی به همراه بوده است.
سازمان ملل متحد، امریکا، کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان، طالبان، محمد کریم خلیلی، محمد محقق و شماری دیگر این حمله را محکوم کرده‌اند. برخی از کاربران افغان در شبکه‌های اجتماعی نیز خواستار جلوگیری از وقوع چنین حملات هدفمند به شیعان و هزاره‌ها شده‌اند.
سازمان ملل حمله بر مسجد سیدآباد را بخشی از الگوی نگران‌کننده‌ی خشونت خوانده و نسبت به آمار بلند تلفات آن نیز ابراز نگرانی کرده است. وزارت خارجه‌ی امریکا در یک بیانیه‌ی کوتاه گفته است که مردم افغانستان شایسته‌ی آینده‌ی عاری از ترور هستند.
بلال کریمی، دستیار ذبیح‌الله مجاهد، سخن‌گوی طالبان در صحبت با روزنامه اطلاعات روز، این حمله را محکوم کرد و آن را به داعش نسبت داد.
ناامنی
به‌رغم ادعای طالبان مبنی به تأمین امنیت در سراسر افغانستان، طی ۵۳ روز گذشته چندین حمله‌ی انتحاری در این کشور رخ داده است. در اولین حمله‌ی انتحاری در اطراف فرودگاه کابل در هفته دوم پس از قدرت‌گیری طالبان بیش از ۲۰۰ نفر از غیرنظامیان افغان و همچنین ۱۳ سرباز آمریکایی جان‌شان را از دست دادند.
در انفجار روز یک شنبه، ۱۲ میزان در نزدیک ورودی مسجد عیدگاه شهر کابل نیز دست‌کم هشت نفر جان‌شان را از دست دادند و 20 نفر دیگر زخمی شدند.
در انفجار در مدرسه‌ای در خوست نیز که هفته‌ی گذشته رخ داد، شماری کشته و زخمی شده‌اند. این موج انفجارها درحالی در کشور صورت می‌گیرد که تا پیش از سقوط حکومت به‌دست طالبان بخش عمده‌ی عملیات انتحاری مراکزی نظامی و دولتی و مراکز مذهبی را طالبان انجام می‌دادند و مسئولیت آن را به عهده می‌گرفتند و مسئولیت یک شمار از این حملات را داعش عهده دار می‌شدند.
بلال کریمی، دستیار ذبیح‌الله مجاهد، سخن‌گو و معین وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان می‌گوید که داعش مسئول ناامنی‌های اخیر است. با این حال او تأکید می‌کند که داعش در افغانستان قابل نگرانی نیست و تمام عوامل آن مورد پیگرد قرار می‌گیرد: «حمله‌ی انتحاری در مسجد سیدآباد قندوز را داعش انجام داده است. اما حضور داعش در افغانستان جدی نیست. همان طوری که عاملان حمله‌ی انتحاری مسجد عیدگاه مورد پیگرد قرار گرفت، عاملان انفجار نیز مورد پیگرد قرار می‌گیرند.»
به‌گفته‌ی کریمی، تا کنون در پیوند به این ناامنی‌ها ده‌ها عضو داعش توسط نیروهای امنیتی طالبان بازداشت شده‌اند و اکنون در زندان به‌سر می‌برند.