حملات هدفمند علیه هزاره‌ها؛ «محکوم‌کردن درد مردم را دوا نمی‌کند، به اقدام عملی نیاز است»

در پی افزایش حملات مرگبار علیه هزاره‌ها، کاربران شبکه‌‌ی اجتماعی تویتر کارزاری را برای توقف «نسل‌کُشی» هزاره‌ها به‌راه انداخته‌اند. همزمان با این، شماری دیگر نیز کارزاری را برای مقاومت در برابر حملات هدفمند به راه انداخته‌اند. دو کارزار متفاوت که زاده‌ی افزایش حملات هدفمند علیه هزاره‌ها در افغانستان است. باشندگان غرب کابل نیز امروز در واکنش به این حملات دست به اعتراض زده و خواستار تأمین امنیت‌شان شدند.

کارزار نخست با هشتگ «#StopHazaraGenocide» یا (نسل‌کُشی هزاره‌ها را متوقف کنید) به پیش برده می‌شود و تا کنون هزاران بار تویت شده است. در حال حاضر هشتگ #StopHazaraGenocide به یکی از موضوعات داغ در تویتر تبدیل شده است.

داوود ناجی از فعالان سیاسی و از امضاءکنندگان نامه‌ای که به رهبران جهان برای حفاظت از هزاره‌ها در برابر نسل‌کُشی نوشته شده، در تویتی نوشته است که کشتن هزاره‌ها در مکتب، مسجد، کورس، کلپ ورزشی، چیزی جز نسل‌کُشی و تصمیم به حذف کامل نیست.

محمدفرید حمیدی، دادستان سابق کشور با پیوستن به کارزار «توقف نسل‌کُشی هزاره‌ها» از محکمه‌ی بین‌المللی خواسته است که در مورد کشتار عمدی، گسترده و سیستماتیک هزاره‌ها و پیروان مذهب اهل تشیع تحقیق کند.

آقای حمیدی در تویتی کشتار هزاره‌ها را از مصادق برجسته‌ی ارتکاب جنایت علیه بشریت دانسته و نوشته است: «این جرایم و سایر جرایم بین‌المللی که علیه مردم ما صورت گرفته باید توسط سارنوال و محکمه‌ی جزایی بین‌المللی مورد تعقیب قرار گیرد.»

بهار مهر، از تحلیل‌گران سیاسی با پیوستن به کارزار توقف نسل‌کُشی هزاره‌ها گفته است که پرونده نسل‌کُشی هزاره‌ها در افغانستان باید توسط محاکم بین‌المللی تهیه ‌و دنبال شود. او گفته است که عاملان و هم‌دستان پیدا و پنهان این جنایات شناسایی، تحریم و محاکمه شوند.

مهر نوشته است: «جهان نباید در این زمینه بی‌تفا‌وت بماند و به یک اعلامیه رفع مسئولیت کند. این نسل‌کُشی فورا متوقف شود.»

برخی از کاربران تویتر خواستار شناسایی حملات علیه هزاره‌ها به‌عنوان «نسل‌کُشی» شده‌اند.

با این حال، شماری از شهروندان کشور می‌گویند که راه‌اندازی کارزار تویتری و نوشتن نامه سرگشاده به رهبران جهان درد مردم را دوا نمی‌کند و باید به‌گونه‌ی عملی علیه عاملان کشتار مردم اقدام شود.

سمیرا حمیدی، مسوول بخش افغانستان در سازمان عفو بین‌الملل نیز در واکنش به انفجارهای روزهای اخیر گفته است که کشتار غیرنظامیان، به‌ویژه مردم هزاره نیاز به اقدامت عملی دارد، نه محکومیت.

آمار متناقض و محدودیت طالبان

در تازه‌ترین حمله علیه هزاره‌ها، روز پنج‌شنبه (۱ ثور) مسجد «سه دکان» در مزارشریف هدف یک حمله‌ی مرگبار قرار گرفت. مسجد «سه دکان» در یک محل مزدحم این شهر قرار دارد و یکی از قدیمی‌ترین مسجد شیعیان در این ولایت است. این مسجد در دو منزل، گنجایش بیش از یک هزار نمازگزار در یک وقت را دارد. روز گذشته حین ادای نماز ظهر نمازگزاران در این مسجد هدف حمله انتحاری قرار گرفتند.

براساس آمار ابتدایی که از سوی منابع معتبر با اطلاعات روز شریک شده، در این حمله دست‌کم ۳۷ نفر کشته و بیش از ۶۰ نفر دیگر زخمی شده‌اند. این تنها آماری است که از سوی شفاخانه مرکزی بلخ (ابوعلی سینا) ارایه شده است.

با این حال، محمد محقق، رهبر حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان در یک یادداشت فیسبوکی نوشته است که به‌دلیل ممانعت طالبان از اهدای خون به زخمیان و بدرفتاری با زخمیان و اقارب‌شان، شمار کسانی که در حمله به مسجد «سه دکان» کشته شده‌اند، از ۴۰ نفر به ۶۱ نفر افزایش یافته است. آقای محقق تعداد زخمیان این حمله را نیز ۶۰ نفر اعلام کرده است.

گروه داعش مسئولیت این حمله را پذیرفته است. طالبان ادعا کرده‌اند که یک نفر را به اتهام طراحی این حمله بازداشت کرده‌اند.

حمله به مسجد شیعیان در مزارشریف، مرکز ولایت بلخ تنها دو روز پس از حمله به مکتب «عبدالرحیم شهید» و مرکز آموزشی ممتاز در غرب کابل صورت گرفت. در حملات کابل نیز ده‌ها دانش‌آموز مکتب کشته و زخمی شدند. آمارهای متفاوتی از تلفات این حملات ارایه شده است.

محمد محقق آمار تلفات را ۱۲۶ کشته و ۷۳ زخمی اعلام کرده است. یک آموزگار مکتب «عبدالرحیم شهید» در کابل کشته‌شدن دست‌کم ۳۰ دانش‌آموز و زخمی‌شدن ده‌ها دانش‌آموز دیگر را در صحبت با گزارشگر اطلاعات روز تأیید کرده است.

با این حال، روزنامه اطلاعات روز تا کنون موفق به تأیید آمار این حملات به‌صورت مستقلانه نشده است؛ زیرا بسیاری از مسئولان ملکی و نظامی از احتمال تحت پیگرد قرارگرفتن توسط طالبان در صورت شریک‌کردن معلومات، می‌ترسند.

در روز رویداد خونین غرب کابل، گزارش‌هایی منتشر شد که طالبان به مردم اجازه نداده‌اند تا به زخمیان خون بدهند. همین طور، گزارش شد که طالبان حتا با خانواده‌های قربانیان نیز رفتار «غیرانسانی» داشته‌اند. نشر تصویری که نشان می‌داد یک نیروی طالب با سیلی به‌روی فردی که گفته می‌شود در شفاخانه دنبال پسرش می‌گشت، واکنش‌برانگیز شد.

همزمان با این، منابع مردمی در ولایت بلخ نیز روز گذشته به روزنامه اطلاعات روز گفتند که طالبان اجازه نمی‌دهند تا آمار واقعی از تلفات حمله به مسجد «سه دکان» به رسانه‌ها درز کند. یکی از این منابع مردمی که برای خون دادن به زخمیان به شفاخانه «ابوعلی سینا» رفته بود، گفت که طالبان تلفن او را بررسی کرده و تصاویری را که از رویداد گرفته بود، حذف کرده‌اند.

پیشینه‌ی حملات

هزاره‌ها و شیعیان افغانستان در چند سال اخیر در مکان‌های مختلف دینی، آموزشی و فرهنگی‌شان هدف حملات خونبار قرار گرفته‌اند. مساجد باقرالعلوم و امام زمان در غرب کابل، مسجد امام زمان در شمال کابل، مراکز آموزشی موعود، کوثر دانش، ممتاز و مکاتب «سیدالشهدا و عبدالرحیم شهیدم در غرب کابل، مسجد جامع سیدآباد متعلق به شیعیان در ولایت قندوز، مسجد شیعیان در ولایت قندهار، کلپ ورزشی میوند در غرب کابل و ده‌ها مکان دیگر متعلق به هزاره‌ها و شیعیان از مواردی اند که در سال‌های اخیر هدف قرار گرفته‌اند. مسئولیت بیشتر این حملات را شاخه‌ی خراسان دولت اسلامی عراق و شام (داعش) بر عهده گرفته است.

حمله به مکتب «عبدالرحیم شهید»، مرکز آموزشی ممتاز در غرب کابل و مسجد «سه دکان» در مزارشریف، مرکز ولایت بلخ حدود ۲۰ روز پیش از یک‌سالگی حمله به مکتب «سیدالشهدا» در غرب کابل انجام شد. براساس اظهارات خانواده‌های قربانیان، در حمله به مکتب «سیدالشهدا» که در تاریخ ۱۸ ثور سال گذشته‌ی خورشیدی انجام شد، دست‌کم ۸۵ دانش‌آموز اغلب دختران کشته و بیش از ۲۵۰ نفر دیگر زخمی شدند.

تنها در مدت بیش از هشت ماه گذشته که طالبان بر افغانستان مسلط شده‌اند، دست‌کم شش حمله‌ی خونبار هزاره‌ها و شیعیان افغانستان را هدف قرار داده است. حمله به مسجد شیعیان در قندوز و قندهار، انفجار در محله‌ی هزاره‌نشین شهرک جبرئیل هرات، حمله به مکتب «عبدالرحیم شهید»، حمله به مرکز آموزشی ممتاز و حمله به مسجد «سه دکان» در مزارشریف.

این درحالی است که چندی پیش گزارش شد تیمی از فعالان حقوق بشر و اعضای پارلمان بریتانیا، درباره‌ی وضعیت هزاره‌ها در افغانستان و پاکستان اطلاعات جمع‌آوری می‌کند. گردآوری شواهد در مورد جنایات احتمالی علیه این گروه قومی یکی از اهداف این تحقیق است.

فراخوان جمع‌آوری اطلاعات و نظریات این تیم از دوم ماه اپریل از طریق یک ویب‌سایت ویژه آغاز شده و قرار است تا ۳۰ اپریل ادامه یابد.

حمیرا رضایی، عضو این تیم پیشتر به روزنامه اطلاعات روز گفته بود که هدف آنان بررسی وضعیت هزاره‌ها در پاکستان و افغانستان و همچنین جمع‌آوری اطلاعات درباره‌ی جنایات، نسل‌کُشی و حملات هدفمند علیه این جامعه است.

نامه‌ی سرگشاده به رهبران جهان

به‌تازگی جمعی از فعالان سیاسی و حقوق بشری هزاره در نامه‌‌ی سرگشاده به سازمان ملل و رهبران جهان، از آنها خواسته‌اند که در حمایت از هزاره‌های افغانستان که با «نسل‌کُشی»، آزار و اذیت و جنایات علیه بشریت مواجه هستند، اقدامات پیشگیرانه و مؤثر انجام دهند.

در این نامه آمده است که حملات اخیر غرب کابل و حملات مشابه در سال‌های گذشته، مشخصه عناصر جنایت «نسل‌کُشی» است. در این نامه آمده ست: «ما از جامعه بین‌المللی می‌خواهیم که در به رسمیت‌شناختن و محکومیت نسل‌کُشی هزاره‌ها در کنار جامعه هزاره بایستد.»

آنان در این نامه در عین حال گفته‌اند که تا کنون هیچ یکی از «جنایات انجام‌شده» علیه هزاره‌ها مورد بررسی قرار نگرفته و  هیچ اقدامی در جهت عدالت برای قربانیان و خانواده‌ها انجام نشده است. آنان تأکید کرده‌اند که براساس قوانین و عرف بین‌المللی، جامعه بین‌المللی موظف است تا از هزاره‌ها در برابر جنایات «نسل‌کُشی»، جنایات علیه بشریت و آزار و اذیت‌های سیستماتیک محافظت کند.

در این نامه آمده است: «ما از سازمان ملل متحد و شورای امنیت می‌خواهیم که در مورد افغانستان نشستی برگزار کنند و به‌طور خاص در مورد حمایت از مردم هزاره که در معرض «نسل‌کُشی» هستند بحث کنند.»

آنان از پارلمان اروپا هم خواسته‌اند که کشتار هزاره‌ها در سال‌های ۱۸۹۲، ۱۹۹۸ و سه سال گذشته را به‌عنوان «نسل‌کُشی» مردم هزاره افغانستان اعلام کند.

فعالان از شورای حقوق بشر سازمان ملل نیز خواسته‌اند که در محکومیت حملات علیه‌ هزاره‌ها با ذکر صریح این حملات به‌عنوان جنایت‌علیه بشریت و «نسل‌کُشی» نشست ویژه‌ای برگزار کند. همچنین آنان از دیوان کیفری بین‌المللی خواسته‌اند که تحقیقات خود را در افغانستان آغاز کند.

تظاهرات در غرب کابل

به دنبال حملات مرگبار علیه هزاره‌ها در کابل و بلخ، شماری از ساکنان غرب کابل امروز دست به راهپیمایی زدند. آنان در جریان راهپیمایی شعار «هزاره‌بودن جرم نیست، امنیت ما را تأمین کنید» را سر دادند.

همزمان با این، گزارش شده است که طالبان با شلیک هوایی قصد توقف این راهپیمایی را داشته و تلفن کسانی را که تصویر و ویدیو گرفته بودند، شکستانده‌اند.

شماری از کاربران شبکه‌ی اجتماعی فیسبوک نیز گفته‌اند که طالبان موفق شده‌اند جلو این راهپیمایی اعتراضی را بگیرند که در نتیجه‌ی تیراندازی نیروهای این گروه، دو نفر زخمی شده‌اند.

اقدام عملی

با افزایش موج تازه‌ی ناامنی‌ها در کشور و افزایش حملات هدفمند علیه قوم هزاره، اکنون شمار زیادی از شهروندان برای هم‌نوایی با مردم هزاره، با راه‌اندازی کارزاری، از قوم هزاره اعلام حمایت کرده‌اند.

نازیه که خود تاجیک است، می‌گوید که او خودش را یک هزاره می‌داند و هزاره بودن برایش افتخار است. ابوبکر که خود پشتون است با اعلام حمایت از مردم هزاره، می‌گوید که هزاره قلب تپنده تمام اقوام در افغانستان است.

هم‌زمان با این، شماری از شهروندان با انتقاد از سیاست‌های جهانی در قبال افغانستان، می‌گویند که محکوم‌کردن حملات هدفمند درد مردم را درمان نمی‌کند و هیچ سودی ندارد.

آنان همچنان راه‌اندازی کارزار تویتری و نوشتن نامه را غیرموثر دانسته، می‌گویند که هیچ یکی از این اقدامات درد آنان را درمان نمی‌کند و باید برای درمان درد و خاتمه‌دادن به «ناتوان‌انگاری مردم هزاره» باید «مقابله به مثل» صورت گیرد.

رسول می‌گوید: «هر چه جهان با الفاظ قبیح و شدید این جنایات را محکوم کرده و می‌کنند، اما می‌بینید که هر روز بیشتر از پیش حملات تروریستی و وحشتناک‌تر شده است.»

فاطمه نیکزاد می‌گوید: «اگر ذره‌ای در وجود ما مردم غیرت وجود داشته باشد، باید در مقابل این گروه‌های وحشی قد علم کنیم تا دیگر کودکان ما را هدف قرار ندهند.»

فاطمه که طالبان را مسئول ناامنی‌ها و این انفجارها می‌داند، می‌گوید که «گروه تروریستی طالب برای گرفتن انگیزه‌‌ی مردم و برای خاموش‌ساختن مردم، تلاش می‌کند که امید و آرزوی مردم را نیز بگیرد».

شهروندان از جامعه‌ی جهانی می‌خواهند که به سیاست تزرع در مقابل گروه‌های دهشت‌افگن نه گفته و از خون مردم پاسداری کنند.