قالین‌بافان با چه مشکلات روبه‌رو هستند
قندوز از ولایت‌هایی است که بیشترین قالین را تولید می‌کند. بیشتر بافندگان و تولیدکنندگان قالین در این ولایت را مردمان ترکمن تشکیل می‌دهند و بافت آن بیشتر در ولسوالی‌های چهاردره، قلعه‌زال و امام‌صاحب مروج است.
قالین انواع و طرح‌های مختلف دارد که نقشه‌های آن از سوی طراحان محلی برای بافندگان ارائه می‌شود.
مشهورترین نوع قالین‌های محلی در قندوز قالین وزیری، بشیری، بخارایی و پتنوس‌گل است که فروش خوبی دارند.
هرچند بافندگان و فروشندگان محلی می‌گویند که کاروبار این صنعت در گذشته پر رونق بوده است اما تأکید می‌ورزند که این صنعت هیچ‌گاهی به‌گونه‌ی واقعی آن در کشور رشد داده نشده است.
الله بیرن، یک تن از بافندگان صنعت قالین در ولسوالی قلعه‌زال قندوز است. او از ۳۵ سال به این‌سو مصروف کاروبار قالین‌بافی در این ولایت است. او می‌گوید حالا هم با وصف کاهش بهای این صنعت، زن و دخترانش قالین می‌بافند.
به گفته وی، هرچند مفاد خوبی بدست نمی‌آورند و تار و مواد آن قیمت شده اما بنابر مشکلات اقتصادی مجبور هستند تا این کار را ادامه دهند.
او تأکید می‌ورزد که آنان یک قالین سه‌متره را با دو نفر در مدت دو ماه می‌بافند که در بازار به ۱۰ هزار افغانی به فروش می‌رسد. وی می‌افزاید صادرات و بازار این صنعت رو به سقوط است و مسئولان وزارت تجارت در این باره توجه جدی ندارند.
به گفته وی، در گذشته یک متر قالین درجه سوم در این ولایت شصت دالر فروخته می‌شد اما حالا به سه دالر رسیده است. او تأکید می‌ورزد که وزارت تجارت در این باره بی‌تفاوت است و توجه خاصی به صنعت قالین و بافندگان و فروشندگان آن ندارد.
صفرگل، یک تن دیگر از بافندگان صنعت قالین وطنی از ولسوالی قلعه‌زال قندوز می‌گوید ۲۰ سال می‌شود که قالین می‌بافد و اکنون به‌دلیل کاهش بهای این صنعت و بلند رفتن مواد آن نگران است. او که ۵۰ سال سن دارد، می‌افزاید که همراه با دو دختر و عروسش انواع قالین‌های وطنی را بنابر فرمايشات تاجران محلی می‌بافند.
به گفته وی، آن‌ها به فرمایش تاجر محلی که مواد و تار را هم از او دريافت می‌کنند، یک قالین شش‌متره را با سه نفر در مدت سه ماه می‌بافند و از آن هفت تا هشت هزار افغانی مزد بدست می‌آورند.
او می‌گوید حکومت باید برنامه‌های خوبی را برای قالین‌بافان در این ولایت روی دست بگیرند تا آن‌ها توسط دریافت معاش ماهواره قالین ببافند.
نگرانی و شکایت فروشندگان قالین در قندوز
سخی‌مراد، یک تن از قالین‌فروشان شهر قندوز می‌گوید پس از این‌که تحولات در کشور به وقوع پیوست مردم علاقه چندانی به خرید قالین وطنی و محلی ندارد. به گفته وی، یک قالین را بافندگان محلی تولید می‌کنند اما به بهای سابق آن فروخته نمی‌شود که این مورد آنان را متضرر کرده است.
این قالین‌فروش قندزی می‌گوید در گذشته بیشترین مشتریان قالین وطنی مردم عام بودند؛ آنان هم برای منازل شان قالین خرید می‌کردند و هم برای مناسبت‌ها تحفه می‌گرفتند.
او از نبود بازار مناسب برای فروشات شکایت کرده و از حکومت سرپرست طالبان می‌خواهد تا در قسمت صادرات قالین به خارج از کشور آنان را همکاری نماید.
حاجی عبدالرحیم، یک تن از قالین‌فروشان در شهر قندوز می‌گوید پس از تحولات در کشور کاروبار آن‌ها با شکست روبه‌رو شده است. به گفته‌ی او، تاجران این صنعت وطن را ترک کرده‌اند و بافندگان آن نیز روزبه‌روز در حال کاهش است.
او می‌گوید: «در صورتی که امارت اسلامی (طالبان) در این باره توجه نکند مردم از بافندگی این صنعت دست خواهند کشید.»
وی اضافه می‌کند که آن‌ها شش نوع قالین دارند که بیشتر تولیدکنندگان این صنعت از ساحات کلوخ‌تپه، بغچه، ینگی آرق و آق‌تپه ولسوالی قلعه‌زال و ولسوالی‌های چهاردره و امام‌صاحب این ولایت هستند.
مسئولان چه می‌گویند؟
هرچند مسئولان وزارت شهرسازی و اراضی در هماهنگی وزارت صنعت و تجارت حکومت گذشته کار پروژه شهرک قالین‌بافان را با هزینه هنگفتی در ساحه دشت آبدان ولایت قندوز آغاز کرده بودند،
اما این پروژه بنابر ربوده‌شدن مهندسان آن، با توقف روبه‌رو شد و تا امروز کار آن متوقف است.
مسئولان اتحادیه قالین‌فروشان در قندوز می‌گویند که اگر این پروژه به اتمام می‌رسید صنعت قالین در این ولایت رشد چشم‌گیری پیدا می‌کرد.
به گفته‌ی آنان، قرار بود در این شهرک زنان و مردان قالین‌باف به همکاری حکومت قالین ببافند و از این طریق معاش دریافت کنند؛ اما تمام پلان‌ها با سقوط حکومت متوقف شد.
عبدالله کلانتری، رئیس اتحادیه قالین‌فروشان زون شمال‌شرق می‌گوید که ۲۰ نوع قالین در این ولایت تولید می‌شود، اما کمبود تاجران این صنعت آنان را نگران ساخته است.
آقای کلانتری می‌افزاید که بافندگان برای ساخت قالین از مواد خام خارجی که این روزها قیمت شده استفاده می‌کنند. او اضافه می‌کند که در پهلوی مواد خام خارجی، آن‌ها از پشم‌های محلی نیز برای بافت قالین وطنی استفاده می‌کنند.
به گفته آقای کلانتری، ادارات دولتی و خصوصی باید به‌جای تولیدات خارجی از قالین‌های وطنی استفاده کنند.
او با ابراز نگرانی از بیرون رفتن تاجران اما امیدوار است که تاجران دوباره برگردند و این صنعت مثل سال‌های قبل رشد چشم‌گیری داشته باشد.
از سوی هم غلام‌علی عیدی‌زاده، رئیس صنعت و تجارت قندوز می‌گوید که تولیدات قالین در این ولایت خوب است اما صادرات آن‌ها کاهش یافته است. وی می‌افزاید که اکثرا قالین‌های وطنی از طریق بنادر به پاکستان صادر و از آن‌جا به کشورهای خارجی به‌نام پاکستان صادر و بسته‌بندی می‌شوند. نگرانی‌ها مبنی بر کاهش کاروبار صنعت قالین در قندوز در حالی ابراز می‌شود که پیش از این نیز نگرانی‌ها از رکود و سقوط صنایعی چون پوست قره‌قل، صنعت کلالی و مسگری در کشور مطرح شده بود. دست‌اندرکاران این صنایع از عدم حمایت حکومت نگرانی می‌کنند.