بامیان
عکس: شبکه‌های اجتماعی

«شبِ تاریک و بیمِ موج» (۲۸)| امتحان کانکور؛ محدودیت‌های تحصیلی دختران در امارت طالبان

دو روزِ پنج‌‌شنبه و جمعه (۱۴ و ۱۵ میزان ۱۴۰۱)، آزمون کانکورِ ولایت بامیان برگزار شد. در مقایسه با سال‌های قبلی امسال هم محدودیت‌ها زیاد بوده‌ و هم تعداد اشتراک‌کنندگان کم بوده‌ است.

یک منبع آزمون‌دهنده از بامیان که نخواست نامش ذکر شود، می‌گوید: «در دو روز پنج‌شنبه و جمعه آزمون کانکور در بامیان برگزار شد. من خودم یکی از آزمون‌دهنده‌ها بودم. امسال محدودیت‌های زیادی داشتیم».

منبع می‌گوید که لااقل سه محدودیت مهم داشته‌اند. «لااقل سه محدودیت مهم داشتیم. یکی محدودیت زمانی بود. پارسال فرصت بیشتری داشتیم. هم در روز بیومتریک و هم در روز آزمون زمان بیشتری داده شده بود. امسال اما برای بیومتریک نصفِ روز وقت داشتیم. پسران قبل از ظهر بیومتریک شدند و دختران بعد از ظهر. در صورتی‌که پارسال این تقسیم جنسیتی نبود و دختران و پسران از صبح تا شب فرصت بیومتریک داشتند. پارسال در بامیان آزمون در سه روز برگزار شده بود که هر سه روز دختران و پسران به‌صورت همزمان امتحان داده بودند. امسال اما امتحان در دو روز برگزار شد که پیش از ظهرها برای پسران و بعد از ظهرها برای دختران اختصاص داده شده بود.»

«دومین محدودیت ما به‌عنوان دخترانی که امتحان می‌دادیم این بود که امسال بسیاری از رشته‌ها را نمی‌توانستیم انتخاب کنیم. حق انتخاب بسیاری از رشته‌ها را نداشتیم. مثلا از دانشگاه پلی‌تخنیک کابل فقط دانشکده‌ انجنیری صنایع کیمیاوی برای انتخاب گذاشته شده بود. از دانشگاه بامیان رشته‌ زراعت از بخش انتخاب دختران حذف شده بود. همین‌طوری بسیاری از رشته‌ها برای دختران حذف شده بودند.

سومین محدودیت ما محدودیت مکانی بود. پارسال در هر ولایتی حق انتخاب داشتیم. امسال اما حق انتخاب ما فقط در چند ولایت محدود شده بود. ما از بامیان فقط می‌توانستیم شش ولایت کابل، کاپیسا، بامیان، دایکندی، پروان و پنجشیر را انتخاب کنیم. در دیگر ولایات افغانستان حق انتخاب نداشتیم.»

امسال بنا به دلایل مختلفی، تعداد اشتراک‌کنندگان هم در مقایسه با سال‌های پیش بسیار کم بوده‌ است. منابع دیگری از بامیان می‌گویند که تعداد اشتراک‌کنندگان امسال کاهش ۶۰ درصدی داشته‌ که از این تعدادِ کم نیز بیشتر آنان پسران بوده‌اند.

از جریان امتحان امسال در بامیان عکس و ویدیوهای زیادی در دست نیست. دلیلش این بوده است که طالبان عکاسان و خبرنگاران را نمی‌گذاشته که عکس بگیرند. منبع می‌گوید به چشم خودش دیده است که یکی از پسرانی را که از جریان بیومتریک عکاسی می‌کرده طالبان لت‌وکوب کرده‌اند. «روز چهارشنبه در محل بیومتریک یکی از پسرانی را که از بیرون از محل بیومتریک عکاسی می‌کرد طالبان گرفتند و مورد لت‌وکوب قرار دادند. به چشم خودم دیدم که با قنداق تفنگ به‌سر و پشتش می‌زدند. اول او را زدند و مبایلش را گرفتند بعد بازداشت کردند و با خود به‌سوی قوماندانی بردند.»

طالبان دختران را در محدودیت‌های زیاد تحصیلی قرار داده‌اند. دختران دانش‌آموزِ بالاتر از صنف ششم را به کلی از تحصیل ممنوع کرده‌اند. حدود یک سال و سه ماه است که دختران بالاتر از صنف ششم از مکتب‌رفتن ممنوع شده و حق رفتن به مکتب را ندارند.

برخلاف دختران دانش‌آموز، طالبان دختران دانشجو را کاملا از تحصیل ممنوع نکرده‌، اما برای آنان محدودیت‌های زیادی وضع کرده‌اند. محدودیت‌های طالبان از پوشش دختران شروع شد و تا انتخاب رشته و دانشکده ادامه داشته است. باید و نباید کرده‌اند. این رشته را بخوانند، این رشته را نباید بخوانند. در کنار این اما طالبان بعضی از رشته‌های تحصیلی را، مثلا رشته‌ موسیقی از بعضی دانشگاه‌ها از جمله از دانشگاه کابل را به کلی حذف کرده‌اند.

این محدودیت‌های تحصیلی برای دختران دانشجو در حالی است که در این بیشتر از یک سال حاکمیت طالبان ممنوعیت‌ها و محدودیت‌های تحصیلی طالبان برای دختران، به‌خصوص ممنوعیت تحصیلی برای دختران دانش‌آموز، بعضی از آنان را به خودکشی کشانیده است. در روزهای نوروز امسال، درست در همان روزهایی که دختران قرار بود به مکتب بروند، دختر دانش‌آموزی در غرب کابل به‌خاطر بسته‌شدن دوباره‌ی دروازه‌های مکاتب از سوی طالبان خودش را از طبقه‌ پنجم مارکت حسین‌زاده پایین انداخت و درجا مُرد.