به دنبال به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان و فروپاشی نظام جمهوری، طالبان تمرکز ویژهای روی ایجاد و گسترش مدارس دینی در سراسر افغانستان، از جمله ولایت کاپیسا کردهاند. در حدود دو سال اخیر تعداد مدارس دینی که در کاپیسا ایجاد شده بیسابقه است و رقم آن نزدیک به دو صد مدرسه دینی میرسد.
براساس آمارهای موجود، این ولایت در زمان نظام جمهوری ۳۸ باب مدرسه دینی راجستر شده در وزارت معارف و وزارت حج و اوقاف داشت، اما در طی حدود دو سال اخیر این رقم به ۱۹۵ باب مدرسه دینی افزایش یافته است. براساس معلومات منابعی که نمیخواهند نام شان در این گزارش درج شود، حدود ۹۰ درصد این مدارس از وزارت معارف حکومت سرپرست طالبان بودجه دریافت میکنند.
یک منبع در ریاست معارف کاپیسا به شرط افشانشدن نامش گفت که تنها در زمستان سال ۱۴۰۱ خورشیدی حدود ۱.۶ میلیون افغانی از سوی این ریاست به مدارس دینی اختصاص یافته است. پیش از آن ۱۷۵ هزار افغانی دیگر به این مدارس توزیع شده بود.
در حال حاضر تعداد شاگردان ۱۹۵ مدرسه دینی در کاپیسا به شش و نیم هزار نفر میرسد. این رقم در مقایسه با ۳۸ مدرسه دولتی رسمی که دو هزار شاگرد دارد، به مراتب بیشتر است.
ثبت مدارس دینی در وزارت معارف
رقم دقیق مدارس دینی تا زمان به قدرت رسیدن طالبان در دست نیست، اما منابع میگویند که ۳۸ باب مدرسه دینی تا آن زمان بهصورت رسمی در ولایت کاپیسا ثبت شده بود. این رقم در حال حاضر چند برابر افزایش پیدا کرده است و حکومت محلی طالبان در پی ثبت و رسمی ساختن این مدارس است.
یک منبع در ریاست معارف کاپیسا میگوید که ترس از نفوذ گروههایی مانند داعش در این مدارس طالبان را واداشته است که مدارس دینی را ثبت نمایند و این برنامه در اولویت کاری آنان قرار دارد. او گفت که طالبان به پیروی از خط مشی خود در دور اول حکومت شان، افراد خود را بهحیث مسئولان این مدارس گماشتهاند.
در حکومت پیشین مدارس دینی در کاپیسا از سوی حکومت حمایت مالی دریافت نمیکرد و تعداد شاگردان آن نیز روشن نبود. اما منابع میگویند که تعداد شاگردان مدارس دینی اکنون در حال افزایش است و طالبان برای گسترش این مدارس توجه ویژه دارند. براساس گفتههای منابع، ریاست استخبارات طالبان در کاپیسا معلومات استادان این مدارس را ثبت میکنند تا بتوانند در شناسایی این افراد از آن استفاده کنند.
تقرر شاگردان مدارس دینی در بستهای دولتی
حکومت سرپرست گروه طالبان شمار زیادی از آمرین و رؤسای ادارات دولتی در کاپیسا را از میان افرادی انتخاب کرده است که تحصیلات دینی دارند و از مدارس دینی فارغ گردیدهاند. در حدود ۶۷ نفر از آمرین و رؤسای نهاد و دفاتر دولتی در کاپیسا که به تازگی مقرر گردیدهاند، همه از فارغان مدارس دینی شخصی هستند. یکی از شرطها برای استخدام در بستهای مربوط به امر به معروف و نهی از منکر و امامان مساجد داشتن سابقه تحصیل در مدارس دینی است.
بیشترین توجه طالبان در استخدام روسا به ولسوالیهای تگاب و الهسای و بخشهایی از نجراب میباشد. تمام رؤسایی که در دفاتر دولتی این ولایت مقرر گردیدهاند، نیز از میان باشندگان این ولسوالیها و پشتونتبار میباشند.
منابع میگویند که درجه تحصیلی این افراد از دوره خُرد مدارس دینی معادل صنف چهارده و درجه تحصیلی از دوره کلان در مدارس دینی معادل درجه لیسانس از دانشگاه در سوانح کاری شان درج میگردد. آن عده از افرادی که در مدارس دینی پاکستان درس خواندهاند در مقایسه با افرادی که در مدارس دینی داخل افغانستان درس خواندهاند، جایگاه بهتر دارند.
از طرف دیگر حکومت سرپرست طالبان در تلاش است نصاب درسی این مدارس را نیز مشخص کند. طالبان از مدارس دینی طی مکتوبی نیز خواستهاند که نصاب درسی پیشنهادی را تدریس نمایند. براساس این مکتوب، مسئولیت مدیریت و بازرسی این مدارس برعهدهی وزارت حج و اوقاف حکومت طالبان گذاشته شده است.