منبع: نیویورک تایمز
نویسندگان: تیمور شاه و جوزف گولدشتین
برگردان: حمید مهدوی
در سراسر منطقه‌ی ناامن جنوب افغانستان، شایعاتی در مورد یک دسته از جنگ‌جویان پیشین طالبان در گردش است که ادعای وفاداری به دولت اسلامی را کرده‌اند و گفته شده است که به خاطر به دست آوردن سلطه و نفوذ، با شریکان پیشین‌شان می‌جنگند.
گزارش‌ها در مورد یک درگیری میان دسته‌های رقیب جهادی در ولسوالی دورافتاده‌ی کجکی در هلمند، در ماه جاری، به‌سرعت هیاهو ایجاد کرد. برخی از مقام‌های افغانستان گفتند که تهدید دولت اسلامی که به داعش نیز مشهور است، در افغانستان، بیش از یک هزار مایل دورتر از قلمرو اصلی‌شان، در حال افزایش است. اما مصاحبه‌ها با مقام‌های غربی و افغانستان همراه با اظهار نظرهای باشندگان محلی، طالبان و ستیزه‌جویی که خود را فرمانده محلی دسته‌ی جدید دولت اسلامی می‌خواند، بیش‌تر به نمونه‌ی دیگری از اختلافات داخلی طالبان اشاره دارند، نه گسترش گسترده‌ی نفوذ داعش.
پس از سال‌ها جنگ طالبان علیه ائتلاف نظامی به رهبری امریکا و نیروهای جدید امنیتی افغانستان، انسجام این گروه به‌طور فزاینده‌ای پرسش‌برانگیز شده است. به‌صورت مشخص، گفته شده است که غیبت درازمدت ملا محمد عمر، رهبر منزوی طالبان، به نارضایتی‌ها میان مقام‌های طالبان افغانستان دامن زده است.
در این محیط، دستیابی سریع دولت اسلامی در نبردگاه‌های سوریه و عراق، پرچم جدیدی برای طالبان ناراضی ایجاد کرده است. فرمانده ستیزه‌جویان در محراق نگرانی‌ها در هلمند، یک رهبر برجسته‌ی پیشین طالبان به‌نام ملا عبدالرووف خادم است. او سال‌ها در گوانتانامو زندانی بود. پس از آزادی، به جمع مقام‌های طالبان اضافه شد و به عنوان فرمانده نظامی ولایتی فعالیت می‌کرد. از آن زمان تا‌کنون، او با ستیزه‌جویان شریکش مشاجره داشته است و تعدادی گفته‌اند که دعوت به سربازی برای داعش می‌کند و خواهان حمایت از او در نقش جدیدش به عنوان رهبر محلی دولت اسلامی شده است. اما گفته‌ها در مورد وسعت این اختلافات متفاوت اند.
چهره‌های محلی طالبان و همسایه‌های‌شان ادعاها در مورد تأسیس گروه جدید و مهم دولت اسلامی در ولایت هلمند توسط ملا خادم را رد می‌کنند. حاجی درانی، دهقانی که اقاربش عضو گروه طالبان اند، گفت: «او هیچ ارتباطی با دولت اسلامی ندارد». وی در همسایگی روستای حاجی خادم زندگی می‌کند و میگوید که هر روز این عضو پیشین طالبان را می‌بیند که معمولا توسط حدود ده تن از حامیان قدیمی‌اش همراهی می‌شود. ملا محمدشاه، فرمانده محلی طالبان نیز ادعاها در مورد فعالیت دولت اسلامی در کجکی یا جاهای دیگر هلمند را رد کرد. وی از طریق تیلفون گفت: «ما شاهد فعالیت ستیزه‌جویان دولت اسلامی در کجکی نبوده‌ایم». «ما ملا عبدالرووف خادم را می‌شناسیم. او عضو طالبان بود؛ اما در حال حاضر خانه‌نشین است».
دیگران با این گفته‌ها موافق نیستند. حاجی ملا صاحب، یکی از بزرگان قبیله‌ای در کجکی میگوید که ملا خادم به‌صورت فعال تحت پرچم دولت اسلامی سربازگیری می‌کند و در کارش موفق بوده است. دو موتر مملو از جنگ‌جویان و خانواده‌های آن‌ها اخیرا به این حوالی آمده‌اند. این بزرگ قومی گفت: «آن‌ها تلاش می‌کنند افراد [متمایل به گروه دولت اسلامی] را بیابند. به مردم نامه می‌فرستند تا از آن‌ها حمایت کنند».
حاجی شیرین، یک بزرگ قبیله‌ای دیگر گفت که ملا خادم بر هم‌دستان قدیمی طالبش فشار می‌آورد تا به داعش بپیویندند. آقای شیرین گفت: «او از آن‌ها خواسته است که طالبان را ترک کنند و تلاش دارد دولت اسلامی را به کجکی بیاور‌د».
در مصاحبه‌ها، مردی که خودش را حاجی میرویس خواند، گفت که به عنوان معاون ملا خادم به دولت اسلامی پیوسته است و ادعا کرد که تعداد جنگ‌جویان گروه آن‌ها به 300 تن می‌رسد. وی گفت که غیبت طولانی ملا عمر باعث شد تا او از طالبان ببرد و در مورد رهبری تبعیدی طالبان تردید داشت. ملا میرویس گفت: «قبلا فرماندهان از ملا عمر هدایت و ارشاد دریافت می‌کردند؛ اما سال‌هاست که ما از ملا عمر چیزی نشنیده‌ایم». «این نگرانی کلان ما‌ست. ما به ملا عمر احترام داریم. اما اگر او زنده است، چرا ظاهر نمی‌شود و هدایت‌مان نمی‌کند؟» بعدا، اعضای محلی گروه طالبان گفتند که مردی به‌نام حاجی میرویس جنگ‌جوی طالب تحت فرماندهی ملا خادم بود و اخیرا با او دیده شده است.
مقام‌های غربی می‌گویند که آن‌ها از نزدیک گزارش‌ها در مورد دولت اسلامی در افغانستان را دنبال می‌کنند و تلاش دارند بفهمند که آیا دولت اسلامی نسل جدیدی از ستیزه‌جویان را جذب می‌کند یا اکثرا فرصت تازه‌ای برای جنگ‌جویان کارآزموده‌ی طالبان فراهم می‌کند.
جنرال جان اف. کمپبل، فرمانده ائتلاف به رهبری امریکا در افغانستان در مصاحبه‌ای گفت که کارکنان او گزارش‌ها در مورد سربازگیری دولت اسلامی، به‌شمول شب‌نامه‌هایی که در دانشگاه جلال‌آباد انداخته شدند و تلاش ملا خادم در هلمند، را بررسی می‌کند. جنرال کمپبل گفت که تا‌کنون به نظر می‌رسد که نتایج محدود اند. اما علاوه کرد: «نمی‌خواهم به آن بی‌اعتنایی کنم. داعش در سوریه و عراق به‌سرعت گسترش یافت و مردم نمی‌خواهند این اتفاق این‌جا هم بیافتد». جنرال کمپبل هم‌چنین گفت که پیام دولت اسلامی ممکن است برای اعضای ناراضی طالبان جذاب باشد». وی گفت: «ممکن است آن‌ها ناراض باشند و به فکر این‌که منابع و نام بزرگ‌تری خواهند یافت، به داعش بپیوندند». «فکر می‌کنم کسانی وجود دارند که تلاش خواهند کرد به موتر این دسته بالا شوند [به داعش بپیوندند]». جنرال کمپبل ملا خادم را نیز شامل این گروه ساخت و گفت: «او در جست‌وجوی راهی برای ماندن در صحنه است».
این اولین بار نیست که گزارش‌ها در مورد دولت اسلامی در افغانستان منتشر شده‌اند. سال گذشته، مقام‌های محلی افغانستان در غزنی ادعا کردند که دولت اسلامی مردم را در ولسوالی اجیرستان سر می‌برند. نظر به گفته‌ی دو مقام غربی که نخواستند نام‌شان فاش شود، بعدا یک مقام افغان پذیرفت که این شایعات را راه انداخته بود تا کابل را به فرستادن نیروهای بیش‌تر به ساحه‌ی وظیفه‌اش متقاعد سازد. اما پیشرفت سریع دولت اسلامی در سوریه و عراق به‌وضوح توجه ستیزه‌جویان افغانستان را جلب کرده است؛ ستیزه‌جویانی که با وجود دست‌آوردهایی در برخی مناطق در جریان سال جاری، نتوانسته‌اند کنترول مرکز‌های ولسوالی‌های کلان را به دست بگیرند و این کنترول را حفظ کنند. یک گزارش سازمان ملل متحد تذکر داد که برخی از گروه‌های انشعابی طالبان از دولت اسلامی در انترنت «ستایش» کردند.
یک ویدیوی آنلاین جهادی‌ها، گروهی از فرماندهان ستیزه‌جویان را نشان می‌دهد که اعلان می‌کنند، ده رهبر شورشیان از پاکستان و شرق افغانستان به ابوبکر البغدادی، رهبر دولت اسلامی اعلان وفاداری کرده‌اند. در این ویدیو که با سربریدن یک زندانی پایان می‌یابد، یک رهبر ستیزه‌جویان ادعا می‌کند که هواداران افغانی دولت اسلامی، گروه‌های ستیزه‌جو در ولایت‌های کنر، لوگر و ننگرهار را شامل می‌شود.
اما واضح نیست که آیا دولت اسلامی در افغانستان زیاد پیشرفت خواهد کرد یا خیر؛ افغانستانی که یک سلسله ستیزه‌جویان سنی‌مذهب در آن از دیر‌وقت بدین‌سو به‌دور طالبان سازماندهی شده‌اند؛ طالبانی که ایدیولوژی و اهداف آن اکثرا به داخل متمرکز است و با ایدیولوژی و اهداف گروه‌های جهادی‌ای که اهداف بین‌المللی دارند، بسیار متفاوت است.
به دلایل دیگر، در مقایسه با سوریه و عراق، سربازگیری برای دولت اسلامی در افغانستان سخت خواهد بود؛ چون در این کشورها بسیاری از جمعیت‌های سنی‌مذهب پس از سال‌ها انزوای‌شان و سوء استفاده‌ی رهبران شیعه، از جهادی‌ها استقبال کردند. اما در افغانستان، سنی‌ها برای مدت طولانی بر این کشور مسلط بوده‌اند.
جنرال کمپبل، حین بحث در مورد چشم‌انداز دولت اسلامی در افغانستان، به این تفاوت‌ها اشاره کرد. وی گفت: «فکر می‌کنیم که فروش این پیام به افغان‌ها سخت خواهد بود». اما وی گفت که در مورد اثرات سیاسی سربازگیری دولت اسلامی در قلمرو طالبان کنجکاو است. جنرال کمپبل گفت: «جالب خواهد بود ببینیم که آیا طالبان علیه آن‌ها اقدام می‌کنند یا خیر».
گروه ملا خادم و طالبان، هردو، گفته‌اند که تا‌کنون یک برخورد میان آن‌ها وجود داشته است. آقای میرویس که مطابق به ادعاها معاون فرمانده دولت اسلامی در افغانستان است، در مورد برخورد «یک‌ماه پیش» صحبت کرد و گفت که در این برخورد «یکی از مردان من توسط طالبان کشته شد». ملا شاه، فرمانده محلی طالبان تأیید کرد که در کجکی یک برخورد رخ داده است و گفت که این برخورد بر سر کنترول یک ایست بازرسی بوده است، نه دولت اسلامی در حال ظهور.
باشندگان کجکی می‌گویند که آن‌ها شاهد نشانه‌هایی از تفاوت‌های عقیدتی میان این دو گروه شورشی هستند. یکی از مسایل اولیه به پیراستن قبرستان مربوط است که قرار گزارش‌ها ملا خادم آن را نمی‌پذیرد. باشندگان می‌گویند که او پرچم‌ها و چوب‌هایی را که نشان می‌دادند اقارب او کجا دفن شده‌اند، از جای‌شان برداشت. ملا شاه گفت، هنوز مطمئن نیست که گروه طالبان مربوط به او، چگونه به جنگ‌جویانی که ادعای وفاداری به دولت اسلامی را می‌کنند، پاسخ خواهد داد. وی گفت: «اگر دولت اسلامی در کجکی یا در هلمند پیدا شود، ما به رهبر طالبان گوش خواهیم داد که چگونه به آن‌ها پاسخ بدهیم یا علیه آن‌ها چه کار کنیم». ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان ظاهرا اظهار کرد که برخی از گفت‌وگوها در مورد سیاست طالبان در قبال ظهور دولت اسلامی آغاز شده است. آقای مجاهد در مصاحبه‌ای گفت: «پس از مشاهده‌ی ویدیوی اخیر دولت اسلامی که در آن برخی از افراد قسم خورده‌اند که از آن‌ها پیروی خواهند کرد، ما مطابق آن بررسی‌ای را آغاز کردیم تا به عمق مسئله برسیم». «بررسی ما ادامه دارد».