رهبر طالبان یکی از افراد نزدیک به خود را در فاریاب در شمال افغانستان به‌عنوان والی این ولایت گماشته است. ملا عبدالاحد فضلی پشتون و از ولایت هلمند در جنوب افغانستان است که اواسط ماه جوزای سال جاری کارش را در فاریاب، ولایتی با اغلب جمعیت غیرپشتون و ازبیک، آغاز کرد. او قبلا در ولایت سمنگان والی بود.
در ماه‌های اخیر رهبر طالبان تلاش کرده است که قدرت خود را در کابل و ولایت‌ها افزایش دهد و شماری از افراد نزدیک خود، از جمله ملا عبدالاحد فضلی را در مسندهای حساس در ولایت‌های مختلف جابه‌جا کرده است.
نورالله انصار، رییس عمومی اطفائیه وزارت داخله‌ی طالبان در مراسم معرفی والی جدید فاریاب گفت که ملا عبدالاحد فضلی از شاگردان ملا هبت‌الله است و پنج عضو خانواده‌اش را برای منافع «امارت اسلامی» از دست داده است.
عطاءالله عمری ترکمن‌‌تبار، وزیر زراعت کنونی طالبان، حفیظ پهلوان ازبیک‌تبار و شعیب رسالت تاجیک‌تبار به‌عنوان والی طالبان در فاریاب کار کرده‌اند.
فاریاب یکی از ولایت‌های مهم برای طالبان ازبیک‌تبار است و گمارده شدن والی پشتون‌تبار این روایت را قوت می‌دهد که طالبان ازبیک‌تبار قدرت شان را از دست داده‌اند و مقام‌های بلندپایه در فاریاب بدون مشوره‌ی آنان گمارده می‌شوند.
شیخ ذکریا، یکی از علمای دینی هوادار طالبان در مراسم معرفی والی جدید در سالن مقام ولایت فاریاب در حضور حدود ۵۰۰ نفر گفت که برخلاف دوران جمهوریت، اعتراضی به گمارده شدن والی پشتون‌تبار جدید فاریاب صورت نگرفته است.
او گفت: «شما مردم فاریاب روزی بود که طیاره‌ی والی پشتون‌تبار را نگذاشتید که در میدان هوایی تان پایین شود و از آن‌جا رخصت کردید. حالا از برکت نظام اسلامی و از برکت امیرالمؤمنین هزاران نفر از والی تعیین‌شده استقبال میکنند.»
برکناری و انحصار
یافته‌های روزنامه اطلاعات روز نشان می‌دهد که عبدالاحد فضلی، والی جدید طالبان برای فاریاب در روز نخست کار خود ۱۰ نفر از نیروهای طالبان از باشندگان ولسوالی گرزیوان را که مسئول تأمین امنیت ساختمان مقام ولایت بودند، از کارشان برکنار کرده و نیروهای خودی و مورد اعتمادش را در این ساختمان و پاسگاه‌های آن گمارده است.
چند منبع محلی به روزنامه اطلاعات روز گفتند که برای نخستین‌بار دو تانک هاموی ضربتی به دروازه‌ی مقام ولایت فاریاب آورده شده است تا تدابیر امنیتی در محل کار عبدالاحد فضلی تشدید شود. به‌گفته‌ی این منابع، در طول دودهه‌ی اخیر اتخاذ این مقدار تدابیر امنیتی بی‌سابقه بوده است.
یک منبع دیگر آگاه در فاریاب به اطلاعات روز تأیید کرد که ملا عبدالاحد فضلی که مورد حمایت رهبر طالبان است، ۴۰۰ محافظ مجهز با سلاح‌‌های گوناگون دارد که از این میان ۸۰ محافظ از این مجموعه را تا اکنون به فاریاب منتقل کرده است.
ارزیابی قدرت نظامی ازبیک‌تباران
یک منبع محلی طالبان در فاریاب به روزنامه اطلاعات روز گفت که ملا عبدالاحد فضلی تلاش می‌کند که برآورد دقیقی از قدرت نظامی طالبان ازبیک‌تبار حاصل کند و به همین خاطر با سرگروه‌های طالبان ازبیک‌تبار به شکل جداگانه ملاقات می‌کند.
او گفت: «هر سرگروه طالبان ازبیک‌تبار ۱۵ تا ۵۰ نیرو دارند و والی جدید به شکل جداگانه با آنان ملاقات می‌کند و این کار به شکل منظم از نخستین روزهای کاری والی جدید تا حالا انجام می‌شود.»
این منبع گفت که والی جدید به سرگروه‌های نظامی این گروه دستور داده است که با بزرگان قوم خود جهت ملاقات به ساختمان مقام ولایت بیایند.
طالبان ازبیک‌تبار، به‌ویژه نیروهای صلاح‌الدین ایوبی در سقوط ولایت‌های شمالی نقش برجسته داشتند. قاری صلاح‌الدین ایوبی، مشهورترین طالب ازبیک‌تبار این گروه بود و از او به‌عنوان فاتح ولایت‌های شمالی نام می‌بردند. پس از فرار اشرف غنی، رییس‌جمهور پیشین افغانستان، صلاح‌الدین ایوبی به ارگ ریاست‌جمهوری وارد شد و امیدوار بود که به مقام بلند نظامی و امنیتی گمارده شود؛ اما این آرزوی او تحقق نیافت.
طالبان نخست صلاح‌الدین ایوبی را به‌عنوان معاون فرمانده اردو در ولایت پکتیا مقرر کردند، اما او پس از مدتی از این مقام استعفا داد. او سپس به‌عنوان معاون وزارت احیا و انکشاف دهات گمارده شد، اما این مقام را نپذیرفت و پس از چند ماه انزوا و گوشه‌نشینی، در ماه قوس ۱۴۰۱ با فرمان ملا هبت‌الله به‌عنوان فرمانده پولیس طالبان در زابل تعیین شد. به نظر می‌رسد که تنزیل قدرت صلاح‌الدین ایوبی بخشی از روند کاهش قدرت طالبان و فرماندهان ازبیک‌تبار شان در ولایت‌های شمالی باشد.
مشکل زبانی-فرهنگی
ملا عبدالاحد فضلی، والی طالبان در فاریاب تنها به زبان پشتو صحبت کرده می‌تواند و این مشکل جدی در راستای برقراری ارتباط با باشندگان فاریاب، که بیشتر به زبان‌های فارسی و ازبیکی صحبت میکنند، ایجاد کرده است.
یک منبع به اطلاعات روز گفت که والی جدید مترجم استخدام کرده است؛ «۹۰ درصد ملاقات‌کنندگان با والی صحبت‌های او را نمی‌فهمند، به‌دلیل این‌که والی پشتو صحبت می‌کند. او حتا یک کلمه فارسی و ازبیکی صحبت نمی‌کند و مترجم والی نیز صحبت‌های والی را [به‌طور] فشرده به زبان فارسی ترجمه می‌کند.»
در مواردی باشندگان فاریاب به‌دلیل این‌که قادر به افهام و تفهیم با ملا عبدالاحد فضلی نیستند به معاون او و دیگر مقام‌ها مراجعه میکنند.
یک منبع دیگر که نخواست نامش فاش شود، گفت که پس از تقرر ملا عبدالاحد فضلی، در دروازه‌ی ورودی ساختمان مقام ولایت طالبان نیروهای پشتوزبان گماریده شده‌اند و مراجعه‌کنندگان نمی‌توانند با آنان ارتباط کلامی برقرار کنند.