اصلان عبدالریموف، معاون وزیر منابع آب و آبیاری قزاقستان هشدار داده است که ساخت کانال قوش تپه در شمال افغانستان، می‌تواند جریان رودخانه سیردریا را به‌گونه قابل توجه کاهش دهد و این امر پیامدهای مستقیمی بر دریاچه آرال دارد. آرال که زمانی بزرگترین دریاچه آسیای مرکزی بود، در حال محوشدن است.
به گزارش رسانه «تایمز آسیای مرکزی» ساخت کانال قوش تپه و پیامدهای بالقوه آن بر امنیت آب آسیای مرکزی، از موضوعات اصلی کنفرانس بین‌المللی اخیر در آستانه بود.
این کنفرانس تحت عنوان «امنیت آب و استفاده از آب‌های فرامرزی: چالش‌ها و راه‌حل‌ها» برگزار شده و در آن نمایندگانی از ترکیه، اسرائیل، تاجیکستان، قرقیزستان، افغانستان و ترکمنستان برای بررسی پیامدهای احتمالی کانال و مسائل گسترده‌تر توزیع آب منطقه‌ای گرد هم آمدند.
معاون وزیر منابع آب و آبیاری قزاقستان گفته است در حالی که این کشور با افغانستان مرز مشترک ندارد، انتظار می‌رود تأثیر کانال قوش تپه در سراسر منطقه گسترش یابد.
عبدالرحیموف اظهار داشت: «در کوتاه‌مدت هیچ نوسان شدیدی در منابع آب پیش‌بینی نمی‌شود، اما در درازمدت، کاهش جریان آب سیردریا اجتناب‌ناپذیر است.» او تأکید کرده اس که این امر تعادل شکننده آب در حوضه دریای آرال را بیشتر تحت فشار قرار می‌دهد.
تخریب دریای آرال دهه‌هاست که ادامه دارد. به نوشته تایمز آسیای مرکزی، انحراف رودخانه‌های آمودریا و سیردریا برای مصارف کشاورزی، سهم زیادی در کوچک‌شدن چشمگیر دریاچه آرال داشته است.
عظمت خان امیرتایف، رییس حزب بیتاک قزاقستان، ابراز نگرانی کرده است که کانال قوش تپه می‌تواند ۲۵ تا ۳۰ درصد از جریان آمو دریا را منحرف کند.
به گفته‌ی او، این بدان معناست که ازبیکستان و ترکمنستان آب کمتری دریافت خواهند کرد و در نتیجه، ازبیکستان ممکن است آب بیشتری از سیردریا برداشت کند که منجر به کاهش دسترسی به آب برای قزاقستان، احتمالاً ۳۰ تا ۴۰ درصد، خواهد شد.
او خواستار همکاری منطقه‌ای و سیاست‌گذاری علمی برای کاهش تلفات آب شد.
کانال قوش تپه که در شمال افغانستان در حال ساخت است، به طول ۲۸۵ کیلومتر و عرض بیش از ۱۵۰ متر طراحی شده است.
با بهره‌برداری از این کانال، انتظار می‌رود سالانه تا ۱۰ کیلومتر مکعب آب، یک چهارم جریان متوسط رودخانه آمو را برای کشاورزی بیش از ۵۰۰هزار هکتار زمین منحرف کند.
تایمز آسیای مرکزی نوشته است که چنین برداشت قابل توجهی می‌تواند تعادل هیدرولوژیکی را در سراسر آسیای مرکزی مختل کند.
به نوشته این رسانه، کاهش جریان آب در سیردریا ممکن است خشک‌شدن دریای آرال را تسریع کرده و تخریب اکولوژیکی را در مناطق پایین‌دست قزاقستان تشدید کند.
کارشناسان در کنفرانس اخیر در آستانه بر ضرورت تقویت دیپلماسی آب منطقه‌ای و ایجاد چارچوب‌های همکاری جدید برای تضمین استفاده پایدار از آب و جلوگیری از بلایای زیست‌محیطی تأکید کردند.
ساخت کانال قوش تپه در حالی کشورهای آسیای مرزی را نگران کرده که افغانستان می‌گوید که تاکنون نتوانسته از آب رودخانه استفاده کند.
حاکمان افغانستان می‌گویند که کانال قوش تپه می‌تواند سهم افغانستان از رودخانه آمو را تأمین کند.
کانال قوش‌تپه با ۲۸۵ کیلومتر طول و عرض ۱۵۲ متر، از ولسوالی کلدار ولایت بلخ آغاز و با گذشتن از ولایت‌های بلخ و جوزجان به ولسوالی اندخوی ولایت فاریاب ادامه پیدا می‌کند.
کار این کانال قرار است در جریان پنج سال در سه مرحله تکمیل شود و هزینه‌ی آن ۶۰ میلیارد افغانی برآورد شده است.