الجزیره/ تام حسین +
ترجمه: معصومه عرفانی
یک ماه قبل، در اتاقی کم‌نور در مرکز شهر کراچی، با گروهی از شبه‌نظامیان که نمایندگان سه جناح مرکب از القاعده و طالبان که از دهه‌ی 1990 تاکنون بر دنیای جنایت‌کاران در افغانستان و پاکستان تسلط دارند، ملاقات کردم.
شبه‌نظامیان به‌طورکل علاقه‌ای به نشان‌دادن خود ندارند، چه برسد به گفت‌وگو درمورد کارها و برنامه‌های‌شان با یک خبرنگار. بنابراین، در ملاقات‌های قبلی که سالی دو بار انجام می‌شدند، اگرچه آن‌ها ظاهراً مهمان‌نواز بودند، اما با صراحت و صادقانه صحبت نمی‌کردند.
بااین‌وجود، در نیمه‌ی دوم سال 2015، این شبه‌نظامیان بودند که بارها و بارها درخواست ملاقات را مطرح کردند و زمانی که سرانجام در ماه دسامبر این ملاقات انجام شد، آشکار بود که این اعجوبه‌های سرسخت طرف‌دار ملا محمد عمر و اسامه بن لادن، از سرعت قدرت‌گیری حکومت «خراسان» دولت اسلامی عراق و شام (داعش) در افغانستان وحشت‌زده شده‌اند.
مقامات اخیراً گفته بودند که درحال‌حاضر داعش 10 ولسوالی از 21 ولسوالی ولایت ننگرهار را در کنترل دارند. این گروه به ولایت‌های مجاور نیز نفوذ کرده و درواقع تا مرزهای ولایت کابل پیش رفته است.
شکسته‌شدن سوگندهای وفاداری
دیدن ترس در چهره‌ی این مردان، تکان‌دهنده بود. هرکدام از آن‌ها در افغانستان، کشمیر، چچن و فراتر از آن جنگیده بودند و در کشتارهای وحشیانه‌ای شرکت داشته‌اند.
آن‌چه بیش از همه آن‌ها را نگران می‌کرد این بود که داعش چه‌گونه پس از آن‌که توسط ارتش پاکستان از منطقه‌ی قبیله‌ای وزیرستان شمالی پراکنده شد، توانست به‌راحتی بهترین –یا بدترین- فرماندهان عملیاتی القاعده را مجاب کند تا به این گروه بپیوندند.
شبه‌نظامیان تخمین زده‌اند که حدود 80 درصد از اعضای گروه‌های آن‌ها سوگند وفاداری خود را که با کشته‌شدن بن لادن در سال 2011 تضعیف شده و با فاش‌شدن خبر مرگ ملا عمر در سال 2013 که خبر آن در جولای سال گذشته منتشر شد آسیب جدی دیده بود، شکسته‌اند.
تا نیمه‌ی دوم ماه جنوری، آشکار شده بود که نفوذ داعش به افغانستان، تنها یک گسترش عادی و ساده‌ی این گروه به کشوری ویران‌شده در نتیجه‌ی جنگ‌های داخلی نبوده است؛ آن‌گونه که بزرگان رقه که برای یک دهه، تا زمان تهاجم ایالات متحده در سال 2001، در این کشور زندگی کرده، آموزش دیده و به‌عنوان مبارز در جنگ‌ها شرکت داشتند، گمان می‌کردند. بلکه این نفوذ، بخشی از یک گسترش استراتژیک به آسیا بود –منطقه‌ای که 62 درصد از جمعیت تخمینی 1.6 میلیارد نفری مسلمانان در آن زندگی می‌کنند.
داعش با حمله بر منطقه‌ی مرکزی تجاری جاکارتا در اندونزی، سرتیتر خبرها را در اندونزی و مالزی به خود اختصاص داد. این حمله اگرچه نسبتاً غیرحرفه‌ای بود، بااین‌وجود نوعی از تبلیغات و اغراق‌های رسانه‌ای را ایجاد کرده بود که سوخت تبلیغات رسانه‌ای این گروه به‌حساب می‌آید.
خیلی زود پس از آن حمله، مقامات هر دو کشور اعلام کردند که آن‌ها نسبت به خطر حملاتی به تحریک داعش در گردهمایی‌های عمومی و بر افراد خارجی در طول کریسمس و سال نو میلادی آگاهی داشته و موفق شده بودند تا با استقرار ده‌ها هزار نفر از نیروهای امنیتی و دست‌گیری توطئه‌گران، از این حملات پیشگیری کنند.
تاثیرگذاری تبلیغات
همانند افغانستان و پاکستان، داعش با استفاده از تبلیغات و انتشار اعمال مشمئزکننده‌اش در شرق میانه، آفریقا و اروپا، توانست چند صد شبه‌نظامی از اندونزی و مالزی را که رهبران آن‌ها کشته یا دست‌گیر شده بودند، برای فرستادن به خط مقدم در عراق و سوریه جذب کند.
هم‌چنین، این گروه در تلاش بوده است تا واحدهایی در کشورهای جنوب شرق آسیا ایجاد کند که اقلیت‌های مسلمان در آن‌جا در محرومیت یا رنج و آزارواذیت زندگی می‌کنند: چین، میانمار، فیلیپین، و تایلند.
به گفته‌ی تحلیل‌گران امنیتی، یکی از واحدهای داعش، متشکل از شبه‌نظامیان اویغور مخالف دولت از ولایت سین کیانگ در غرب چین که در ترکیه مستقر است، مسئول بمب‌گذاری معبد اروان بانکوک در ماه اگست بوده است. بنابر گفته‌ها، این واحد هم‌چنین شبکه‌ای منطقه‌ای در جنوب تایلند ایجاد کرده است؛ جایی که درگیری‌های گاه‌به‌گاه میان جدایی‌طلبان مسلمان و نیروهای امنیتی تایلندی برای دهه‌ها ادامه داشته است.
شبه‌نظامیان اویغور، همراه با جنبش اسلامی شرق ترکستان وابسته به القاعده، در گذشته در مناطق قبایلی پاکستان مستقر بودند. در تابستان سال 2014 و در نتیجه‌ی حمله‌ی نظامی پاکستان، آن‌ها مجبور شدند تا به سوریه منتقل شوند. در نهایت، این گروه پس از پشتیبانی و قدرت‌گرفتن توسط شبه‌نظامیان سوریه، در اواخر ماه اکتوبر به تایلند فرستاده شدند تا به استناد هشداری که توسط آژانس امنیتی روسیه یا «اف.اس.بی» به مقامات تایلندی فرستاده بودند، روس‌ها را هدف قرار بدهند.
درحال‌حاضر، این گروه یک ابزار کاربردی برای داعش است تا به هدف خود در متحدکردن گروه‌های مختلف این منطقه زیر چتر یک حکومت جدید دست یابد. چهره‌های تندرو در اندونزی و مالزی، و ولایت میندانائو در فیلیپین با اکثریت مسلمان، درحال رقابت بر سر رهبری این حکومت هستند. رییس‌جمهور فیلیپین، بنینو آکینو، در تلاش است تا تصویب کنگره را برای توافق‌نامه‌ی صلح و استقلال 2014 با مسلمانان جدایی‌طلب به دست بیاورد.
مقامات نسبت به عواقب خطرناک فراهم‌آوردن یک فضای سیاسی که داعش بتواند پایگاهی مستحکم در میندانائو ایجاد کند، هشدار می‌دهند.
در همین‌حال، مقامات هندی اعضای یکی از واحدهای داعش را به ظنّ برنامه‌ریزی حمله‌ای به مراسم رژه در روز جمهوری در دهلی نو، با حضور رییس‌جمهور فرانسه، فرانسوا اولاند، دست‌گیر کردند. این مراسم روز دوشنبه بدون حادثه برگزار شد.
به‌نظر می‌آید شرایط سیاسی و زمانی، به نفع داعش هستند.