احسان نوید
اخیراً در کانال تلگرامی «General/عمومی» که اکثراً کارمندان نهادهای ریاست‌جمهوری، به‌خصوص کارمندان «ریاست عمومی اداره‌ی امور ریاست‌جمهوری» در آن عضو هستند، فایلی بارگذاری شد که محتوای آن برای بسیاری‌ها گیج‌کننده بود. لحظه‌یی بعد، ثواب‌الدین مخکش، کسی که این فایل را بارگذاری کرده بود، ادعا کرد که از کمپیوتر (لپ‌تاپ‌اش) سوءاستفاده شده و بخش تکنولوژی معلوماتی IT این اداره به آن رسیدگی خواهد کرد. آن فایل حاوی چه‌چیزی بود و کجایش مایه‌ی نگرانی است؟
پس از آن‌که ریاست عمومی اداره‌ی امور از ریاست دفتر ریاست‌جمهوری جدا شد، رییس آن داوود نورزی انتخاب شد. آقای نورزی پیش از آن، رییس بخش «تنظیم و اداره‌ی ریاست‌ها و ادارات مستقل بودجوی» و از حامیان رییس‌جمهور غنی در زمان کارزارهای انتخاباتی ریاست‌جمهوری بود. زمانی که نورزی به‌عنوان رییس اداره‌ی امور ریاست‌جمهوری تعیین شد، ثواب‌الدین مخکش نیز به این اداره آمد. آقای مخکش در صفحه‌ی تویترش، خود را نویسنده، سیاست‌مدار، فعال عمومی و معاون ریاست نظارت و ارزیابی عمومی اداره‌ی امور ریاست جمهوری معرفی کرده است. در گفت‌وگو با چند تن از کارمندان نهادهای ریاست‌جمهوری دریافتم که ثواب‌الدین مخکش از اعضای مورد اعتماد و نزدیک به آقای نورزی در دفتر اداره‌ی امور ریاست‌جمهوری است. آن‌ها همه تأیید کردند که غالباً بسیاری از سخنان آقای نورزی از طریق وی به کارمندان و زیردستانش می‌رسد.
در فایلی که ثواب‌الدین مخکش در این کانال تلگرامی بارگذاری کرده، متنی وجود دارد که حاوی 12 بند می‌شود. این متن شامل سه بخش است: شماره، توضیح کار، مسئولیت اجرای آن. در هر بند، کاری توضیح داده شده و کس/کسانی که باید آن را به پیش ببرند نیز مشخص شده است. به‌صورت عموم، در این متن به چند مورد بر می‌خوریم:
1- تغییر سکرتر داوود نورزی و گماشتن کسی به‌جای وی که به زبان‌های پشتو، انگلیسی و فارسی آشناست و پشتون است.
2- اختصاص دو-سه کارشناس برای دفتر «قاضی دلاور». حمایت از قاضی دلاور برای رسیدن به ریاست ارتباط بین‌المللی این اداره.
3- گرفتن کارت دخولی ارگ از بعضی از اشخاص. باید به کسانی این کارت داده شود که قابل اعتماد باشند، نه مخالف ما.
4- عبدالرحیم‌زی باید از جاها و ریاست‌های مهم دور نگهداشته شود.
5- علی خان درست کار میکند، اما هزاره‌ها را می‌آورد و در جاهای خوب مقرر میکند. به‌جایش، یک پشتون توانمند پیدا کنیم که به تمام زبان‌ها آشنا و نویسنده باشد.
6- همه به این نظر اند که «تیموری» برای «تیم» و «رفقا» همکاری درست نمی‌کند… برای او پست کمیشنری کمیسیون مستقل حقوق بشر از رییس‌جمهور درخواست کنیم…
7- در اداره‌ی امور با هر رییس، باید دوستان توانمند خود را به‌صورت مؤقتی جابه‌جا کنیم، تا کدام «رییس» از صلاحیت‌هایش استفاده‌ی نادرست نکند و به ضرر ما تمام نشود…
8- دوستان خود را باید در پست‌های خوب تعیین و امکاناتی مانند موتر، کارت و مانند آن فراهم کنیم.
9- پشتون‌های هرات را که پشتو نمی‌فهمند جابه‌جا کنیم و تاجیک و ازبیکی که مطلقاً مطابق خواست ما کار کنند را به‌صورت نمونه‌یی تعیین کنیم، تا مردم فکر کنند که از هر قوم کسی در اینجا (اداره‌ی امور) است.
10- به نورزی باید بگوییم که در نشست‌های کابینه شرکت ورزد، تماس‌اش را با رییس‌جمهور بیشتر کند و با نزدیکان رییس‌جمهور، مانند ملکزی، اجمل غنی، روشان تماس‌اش را بیشتر سازد.
11- با وزرایی که رییس‌جمهور آن‌ها را می‌پسندد، بیشتر کار کنیم تا رییس‌جمهور در مورد ما نظر مساعدی بیابد و توصیف کند.
12- با فراهی کمک کنیم.
این متن دوازده ماده‌یی، شرح وظایفی است که اعضای «تیم» که عمدتاً بر محور ثواب‌الدین مخکش و اطرافیان مورد اعتماد داوود نورزی جمع شده‌اند، انجام بدهند. سه نکته در این متن برجسته است:
1- تقویت روحیه‌ی قومی و برخورد گزینشی با فرصت‌ها و پست‌های دولتی.
2- آسیب زدن به کارمندانی که با این تیم نزدیک نیستند و برای آن‌ها مزاحمت میکنند.
3- تقویت اعضای تیم برای گرفتن پست‌های مهم این اداره.
برای مثال، در این متن به‌صورت مشخص آمده که در اکثر پست‌ها کسانی باید حمایت شوند که پشتون هستند. همچنان آمده که از باقی اقوام کسانی را به‌صورت نمایشی، صرفاً برای فریب افکار عمومی در این اداره تعیین کنند؛ آن‌هم کسانی که مطلقاً مطابق علاقه‌ی این «تیم» کار کنند. در این متن چنانچه آمده، دیده می‌شود که برای دور کردن برخی از چهره‌های این اداره، تلاش می‌شود تا از طریق نورزی او را به‌عنوان کمیشنر کمیسیون مستقل حقوق بشر انتخاب شود. به همین ترتیب، چنانچه در این متن آمده، برای اعضای تیم، از جمله به‌صورت مشخص، قاضی دلاور، چند مشاور اختصاص داده شود. به‌علاوه‌ی این‌که از تمام اعضای تیم حمایت می‌شود تا امکانات بهتری از حکومت بردارند.
چه‌طور این فایل به بیرون درز کرد؟
یک کارمند ارشد حکومتی با تأکید بر این‌که نامش مخفی بماند به من گفت که اکثر کارمندان نهادهای ریاست‌جمهوری از تلگرام برای ارتباطات‌شان استفاده میکنند. آن‌ها با نام‌ها و عکس‌های جعلی حساب می‌سازند و با همدیگر و دوستان‌شان در ارتباط‌اند. اما در کانال تلگرامی که این فایل در آن بارگذاری شد، بسیاری از کاربران با حساب‌ها و نام‌های واقعی خود حضور دارند. دلیل آن این بوده که این کانال تلگرامی بیش از 800 عضو داشته و اکثر آن‌ها نیز کارمندان اداره‌ی امور و دفتر ریاست‌جمهوری بوده‌اند. در کانال مسایل عمومی مطرح می‌شده. برای مثال، در یکی از این پست‌های تلگرامی، ثواب‌الدین مخکش از قول رییس اداره‌ی امور نوشته که «همه باید برای خوردن نان چاشت به طعام‌خانه بروند.» یا کسانی از آمدن داوود نورزی در دفتر کارش ابراز شادمانی کرده‌اند. در میان این گفت‌وگوها، ناگهان فایلی از حساب کاربری ثواب‌الدین مخکش بارگذاری می‌شود. به‌دنبال آن، آقای مخکش نوشته است که کمپیوترش مورد سوءاستفاده قرار گرفته است و او این متن را رد میکند. اما اعضای دیگر این کانال تلگرامی که همه از کارمندان رده‌ی میانی اداره‌ی امور ریاست جمهوری‌اند، واکنش‌های متفاوتی نشان داده‌اند. احمدفرید فیضی گفته که باید تیمی در این مورد تشکیل و مسأله را پیگیری کند. بهزاد سلام نوشته که نورزی و تیمش هرگز تعصب را قبول ندارد. برخی نیز تأیید کرده‌اند که از حساب تلگرامی آقای مخکش سوءاستفاده شده.
به نظر می‌رسد این فایل بر اثر یک خطا به‌عوض بارگذاری در یک کانال یا حساب ارتباطی خاص‌تر، در کانال عمومی‌تری بارگذاری شده است. آقای مخکش پس از آن، از چند تن از کارمندان این اداره طرز حذف مطلب از تلگرام را پرسیده؛ مسأله‌یی که به نحوی ناآشنایی آقای مخکش را با این شبکه‌ی ارتباطی مجازی نشان میدهد و احتمالاً دلیل اصلی درز این متن نیز در این کانال به‌حساب می‌آید.
این متن 12نکته‌یی نشان میدهد که فساد، نگاه تعصب‌آلود و گروه‌گرایی ناسالم بر سر انحصار منابع و قدرت، حتا در رده‌های میانی و کاربردی‌تر اداراتی به اهمیت اداره‌ی امور ریاست‌جمهوری وجود دارد؛ مسأله‌یی که بارها از سوی رسانه‌ها مطرح شده، اما چندان مورد توجه قرار نگرفته است. رییس‌جمهور غنی در کارزارهای انتخاباتی شعار معروف «هیچ افغان از افغان دیگر کمتر نیست» را باب کرد؛ باید دید که تا کجا به این شعار اعتماد دارد.