لطف‌علی سلطانی و زینب پیرزاد
مدیریت ترافیک شهر کابل به‌تاریخ 8 عقرب سال جاری رسما از وزارت داخله به شهرداری کابل واگذار شد. یک‌دست‌سازی فعالیت‌های ترافیک از یک منبع واحد، منطق انتقال مدیریت ترافیک از وزارت داخله به شهرداری خوانده شده است. در اکثر کشورهای جهان، مثل کشورهای اروپای غربی، امریکا، کانادا و دیگر کشورها به جز چند کشور که در حول و حوش روسیه قرار دارند، مدیریت ترافیک مربوط شهرداری میشود.
بحث انتقال مدیریت ترافیک از وزارت داخله به شهرداری به‌تاریخ 7 میزان سال 1395 در شورای عالی توسعه‌ی شهری مطرح و در ماه حوت سال 1395 این طرح از سوی رییس‌جمهور منظور شد. سرانجام به‌تاریخ 8 عقرب سال جاری با امضای تفاهم‌نامه میان وزارت داخله، وزارت شهرسازی و شهرداری کابل، مدیریت ترافیک شهر کابل رسما به شهرداری کابل واگذار شد.
ویس‌احمد برمک، سرپرست وزارت داخله‌ی افغانستان در مراسم امضای توافق‌نامه گفت هدف از امضای این تفاهم‌نامه انتقال مسوولیت خدماتی ترافیک کابل به شهرداری است. آقای برمک اضافه کرد که مدیریت ترافیک همچنان در ساختار وزارت داخله باقی می‌ماند.
مدیریت ترافیک کابل توسط یک برد مشترک که در رأس آن شهردار کابل قرار دارد، رهبری میشود؛ بقیه، فرمانده زون 101 آسمایی، معین خدمات شهری شهرداری کابل، معین ترانسپورتی شهرداری کابل و یک‌تن از وزارت ترانسپورت اعضای این بورد مشترک هستند.
پس از آن‌که مدیریت ترافیک کابل از وزارت داخله به شهرداری سپرده شد، شهرداری کابل یک سلسله‌اقدام‌های تازه برای بهبود وضعیت ترافیک در نظر گرفت؛ از جمله الکترونیک‌سازی ثبت وسایط و صدور جواز رانندگی و تنظیم دست‌فروشان از موارد عمده‌یی هستند که شهرداری روی آن‌ها کار میکند.
الکترونیک‌سازی ثبت وسایط و صدور جواز رانندگی
سهراب صدیقی مشاور در امور مدیریت ترافیک شهرداری کابل در گفت‌وگو با روزنامه‌ی اطلاعات روز گفت که برنامه‌ی الکترونیک‌سازی ثبت وسایطی که در شهر کابل گشت‌و‌گذار می‌کنند، شامل دو مرحله‌ی کوتاه‌مدت و درازمدت میشود.
پلان درازمدت شهرداری کابل شامل الکترونیک‌سازی جواز رانندگی و جواز سیر موتر میشود؛ طوری که بعد از این لیسنس و جواز سیر از شکل کتابچه‌یی به یک کارت الکترونیک تغییر شکل خواهد کرد.
به گفته‌ی آقای صدیقی این برنامه ممکن شش تا هفت ماه آینده اجرایی شود.
در برنامه‌ی کوتاه‌مدت، دیتابیس ابتدایی ترافیک کابل که دوازده سال قبل توسط یک شرکت ساخته شده بود و فعلا کارایی ندارد انکشاف داده میشود. در دیتابیسس فعلی تنها جواز سیر موترها ثبت است. به قول آقای صدیقی کار روی بهبود دیتابیس آغاز شده است و تا یک ماه آینده طی یک فراخوان عمومی به تمام راننده‌های شهر کابل اعلام خواهد شد که برای ثبت معلومات شخصی خود در دیتابیس به مدیریت ترافیک مراجعه کنند.
آقای صدیقی می‌گوید فعلا حتی مواردی از جعل و تذویر وجود دارد که با یک جواز سیر سه موتر در شهر گشت و گذار می‌کنند؛ اما با تطبیق سیستم جدید مواردی از این دست دیگر وجود نخواهد داشت.
این برنامه توسط تبلیت‌های که با دیتابیس مرکزی مرتبط است اجرا میشود. مدیریت ترافیک شهر کابل قرار است تا یک ماه آینده 100 عدد تبلیت خریداری و این برنامه را به صورت آزمایشی راه‌اندازی میکند.
به عنوان نمونه‌ی فرضی به تخلف قدوس و جریمه شدن او از سوی پولیس ترافیک توجه کنید: «قدوس راننده‌ی موتر نوع مازدا دیروز بی‌آن‌که به چراغ سرخ توجه کند، از چهارارهی عبور کرد. چند قدمی نگذشته بود که موترش از سوی پولیس ترافیک متوقف شد و بابت این‌که چراغ سرخ را رعایت نکرده بود جریمه شد. جالب این‌جاست که ترافیک وقتی نمبرپلیت موتر قدوس را در تبلیت هوشمند وارد کرد، قدوس و تمام مشخصات او نیز ظاهر شد. نمبر تذکره، نام، نام پدر و دیگر مشخصاتی که قدوس و موترش را معرفی می‌کرد.»
شیوه‌ی جریمه کردن متخلفان طوری است که اگر راننده‌یی قوانین ترافیکی را رعایت نکرد، پولیس ترافیک پس از ورود نمبر پلیت موتر متخلف در تبلیت مخصوص و کشف تمام مشخصات راننده و موتر، برگه‌ی جریمه می‌نویسد و راننده مکلف است آن را به حساب بانکی مدیریت ترافیک بریزد.
تنظیم دست‌فروشان
شهر کابل با داشتن نزدیک به 5 میلیون جمعیت یکی از بی‌نظم‌ترین و شلوغ‌ترین شهرهای جهان محسوب میشود. جاده‌های تنگ و زباله‌های انبار شده در آن و نیز موجودیت انبوهی از دست‌فروشان که باعث ازدحام ترافیکی می‌شوند از شاخصه‌های شهر کابل است.
بربنیاد آماری که شهرداری کابل ارایه میکند، در حال‌حاضر در سطح شهر کابل بیش از 85 هزار دست‌فروش فعالیت می‌کنند. اکنون شهرداری برای تنظیم دست‌فروشان برنامه‌هایی را روی دست دارد.
به‌قول سهراب صدیقی مشاور در امور مدیریت ترافیک شهرداری، شهرداری کابل کار ثبت دست‌فروشان را آغاز کرده است. او افزود که روند ثبت دست‌فروشان ناحیه‌ی اول و دوم در آستانه‌ی تمام شدن است و این روند در تمام ناحیه‌های شهر کابل عملی خواهد شد.
شهرداری قصد دارد در دو برنامه‌ی کوتاه‌مدت و درازمدت دست‌فروشان را تنظیم کند. برنامه‌ی کوتاه‌مدت طوری است که دست‌فروشان در همان جایی‌که موقعیت دارند تنظیم می‌شوند. دست‌فروشان حق ندارند که در چهارراهی‌ها و حتا 50 متر دورتر از آن فعالیت کنند و سبب ازدحام شوند.
آقای صدیقی در این زمینه گفت: «دست‌فروشان را در کنار پیاده‌رو تنظیم می‌کنیم، برای‌شان یک دیزاین کراچی در نظر گرفته و جواز می‌دهیم. آنان مکلف‌اند که مطابق همان دیزاین و در همان موقعیت تعیین‌شده فعالیت کنند و در صورت تخلف جریمه می‌شوند.»
پلان درازمدت شهرداری برای تنظیم دست‌فروشان این است که دست‌فروشان را در جاهای دورتر از جریان ترافیک جابه‌جا کند؛ در جاهایی مثل زمین‌های سفید شهرداری و بعضی سرای‌ها. تسهیلاتی که شهرداری کابل برای دست‌فروشان پس از انتقال آنان به جاهای مشخص در نظر دارد، شامل تسهیلات بهداشتی، پارکینگ، برق و نصب زباله‌دان‌ها میشود.
دست‌فروشان اما می‌گویند جاهایی که شهرداری برای آنان در نظر می‌گیرد، باید مردم نیز در آن رفت‌وآمد داشته باشند؛ در غیر آن صورت این کار شهرداری آب در هاون کوبیدن است.
غلام سخی پنج سال است که در جاده‌ی تیمورشاهی مربوط ناحیه‌ی اول شهر کابل دست‌فروشی میکند و اکنون لباس‌های کودکانه می‌فروشد. غلام سخی از وضعیت بازار کار شاکی است و می‌گوید روزانه 300 الی 400 افغانی کار میکند و به‌سختی می‌تواند خرج یک روزه‌ی فامیل پنج نفری‌اش را تامین کند. غلام سخی می‌گوید اگر شهرداری این کار را نیز از آنان بگیرد، نمی‌داند چه کار کند: «شاروالی اگر ما را از این‌جا انتقال می‌دهد باید به جایی انتقال دهد که رفت‌وآمد مردم باشد؛ جایی که مردم رفت‌وآمد نکند کار ما هم نمی‌گیرد. اگر این کار را از ما بگیرد دیگر ما نمی‌دانیم چه کار کنیم. نه فابریکه داریم و نه کدام کارخانه که ما در آن کار کنیم.» غلام سخی می‌گوید اگر کار بهتری گیرش بیاید دیگر دست‌فروشی نمی‌کند.
اصلاحات اداری و تنظیم خدمات ساختاری مدیریت ترافیک شهر کابل
پس از انتقال برخی مسوولیت‌های مدیریت ترافیک از وزارت داخله به شهرداری، اکنون شهرداری کابل قصد دارد تشکیلات ترافیک را نیز گسترده‌تر و یک‌تعداد افسران ترافیک که از اکادمی پولیس فارغ می‌شوند را جذب کند. آقای صدیقی گفت: «قرار است 300 تن از این فارغان را در مدیریت ترافیک جذب کنیم؛ از ماه آینده که آنان فارغ می‌شوند، این برنامه آغاز میشود.»
براساس آماری که آقای صدیقی ارایه کرد، اکنون مدیریت ترافیک کابل در تشکیلات خود 201 افسر و 1150 ساتنمن دارد. این تعداد فقط برای تنظیم جریان ترافیک فعالیت می‌کنند و برای تطبیق قانون وقت کافی ندارند. به‌باور آقای صدیقی با افزایش تعداد افسران برای تطبیق بهتر قانون زمینه فراهم میشود.
کار دیگری که مدیریت ترافیک زیر نظر شهرداری انجام می‌دهد، ایجاد مسوده‌ی قانون جدید ترافیک است. به‌باور آقای صدیقی قانون فعلی ترافیک روزآمد نیست و کارایی ندارد. وی می‌گوید که شهرداری روی قانون جدیدی کار را آغاز کرده است. در قانون جدید بیشتر روی رشد سکتور خصوصی و انکشاف ترانسپورت پایدار یا ترانسپورت سبز و برعلاوه روی سیستم‌سازی در ترافیک توجه خواهد شد. آقای صدیقی می‌گوید پس از آن که مسوده‌ی قانون جدید تکمیل شد، غرض منظوری به رییس‌جمهور فرستاده و پس از منظوری رییس‌جمهور تطبیق میشود.
قانون ترافیک جاده در سال 1360 نافذ شد و تاکنون از آن به‌عنوان قانون ترافیکی کشور کار گرفته میشود.
تقویه‌ی تجهیزاتی ترافیک
مدیریت جدید ترافیک در نظر دارد که تا یک ماه آینده ترافیک کابل را با لباس‌های جدید تجهیز کند. آقای صدیقی گفت که قرار است 1457 جوره لباس ویژه‌ی ترافیک تا یک ماه آینده آماده شود. افزون بر این، مدیریت ترافیک در نظر دارد که برای خط‌اندزی منظم جاده‌ها وسایط جدید و مدرن خطاندازی خریداری کند.
بهبود پروسه‌های آموزش قانون ترافیک و آگاهی عامه
قرار است برای بهبود پروسه‌های آموزش قانون ترافیک و آگاهی عامه دیپارتمنت ترافیک اکادمی پولیس احیا شود. نیز یک مرکز آموزش امتحان رانندگی در شهر کابل ساخته خواهد شد. به‌قول آقای صدیقی کارهای تدارکاتی این برنامه‌ها آغاز شده است. همچنان اختصاص شماره‌ی 155 برای آگاهی عامه و تالیف و ترجمه‌ی کتاب‌های تخصصی در بخش ترافیک از برنامه‌های دیگری است که مدیریت ترافیک روی آن کار میکند.
پروژه‌های ساختمانی
در سال نخست پس از انتقال مدیریت ترافیک، شهرداری قصد دارد 55 کیلومتر سرک را به‌سازی کند. هدف از این به‌سازی خطاندازی، سرسبزی، در نظر گرفتن نشانه‌های شهری مثل نصب لوحه در ایستگاه‌ها است. به‌قول آقای صدیقی در مرحله‌ی نخست، سرک میدان هوایی الی چهارراهی شهید عبدالحق و سرک چهارراهی تره‌بازخان الی چهارراهی انصاری شهر نو شامل پروژه‌ی به‌سازی میشود.
ساخت 8 پل هوایی استندرد که حتا سرسبزی نیز در آن در نظر گرفته شده است در نقاط مزدحم شهر از برنامه‌های دیگری است که شهرداری در نظر دارد روی آن کار کند. به‌گفته‌ی آقای صدیقی این پل‌ها در مناطق جاده‌ی بازار افشار، جاده‌ی میدان هوایی مقابل لیسه‌ی بی‌بی مهرو، جاده‌ی دهن نل، کارته نو، سالنگ وات و در مقابل مکتب میرویس هوتکی ساخته خواهند شد.
به‌قول آقای صدیقی پروژه‌ی دیگری که شهرداری در نظر دارد روی آن کار کند، نصب علایم آدرس‌یابی است. وی افزود شهرداری برای نصب علایم آدرس‌یابی کار ثبت ملکیت‌های شخصی را آغاز و تاکنون اضافه‌تر از 500 هزار ملکیت در دیتابیس شهرداری ثبت شده است: «کار تدارکاتی نصب علایم آدرس‌یابی شش ناحیه آغاز شده است و قرار است 12 هزار لوحه را نصب کنیم.»
ساخت پارکینگ‌های کنار جاده‌یی و ساخت یک معاینه‌خانه‌ی استندرد موتر از برنامه‌های دیگری است که شهرداری در دستور کار خود دارد.
