دیشب دومین مناظره میان شماری از نامزدان انتخابات ریاست جمهوری در تلویزیون «1» برگزار شد. در این مناظره‌ی تلویزیونی د‌کتر اشرف غنی احمدزی، د‌کتر عبدالله عبدالله و قیوم کرزی در دو محور مشخص «برنامه‌های اقتصادی نامزدان» و «دیدگاه‌ها و برنامه‌های‌شان در مورد سیاست خارجی افغانستان» را بیان کردند. قبل از این چند روز قبل تلویزیون طلوع نیز مناظره‌ای را میان پنج نامزد انتخابات ریاست جمهوری؛ «عبدالله عبدالله، زلمی رسول، عبدالرحیم وردک، قیوم کرزی و اشرف غنی احمدزی» برگزار کرده بود.
بدون شک، اعلام برنامه‌های کاری و حکومت‌داری نامزدان از طریق اشتراک در مناظره‌های تلویزیونی، گفت‌وگوها با مردم و رسانه‌ها، اعلانات و… گام مهمی برای مردم‌سالاری است. معرفی برنامه‌های نامزدان برای حکومت‌داری و دولت داری، می‌تواند به مردم این قدرت و فرصت را بدهد که تصمیم بگیرد به کدام نامزد یا چه برنامه‌ای رأی بدهند. از این‌رو، برگزاری مناظره‌ها و گفت‌وگوهای رسانه‌ای نامزدان برای شناخت مردم از برنامه‌های نامزدان و خصوصیات شخصی نامزدان مهم است. اما تنها برگزاری مناظره‌ها برای شناخت دقیق از برنامه‌های نامزدان کافی نیست. اکثریت مردم پس از برگزاری این مناظره‌ها و ده‌ها مناظره‌ی دیگر هم‌چنان نمی‌دانند که نامزدان انتخابات ریاست جمهوری برای آینده‌ی‌شان چه برنامه‌ای دارند؟ مردم هنوز می‌خواهند بدانند که نامزدان در مورد مشکلات شهر‌نشینی شهر کابل چه برنامه دارند؟ مردم می‌خواهند بدانند مشکل برق‌شان چگونه قابل حل است و وعده‌های قطعی نامزدان چیست؟ فقر فراگیر و بی‌کاری روز‌افزون چگونه از سوی نامزدان حل میشود؟ امنیت‌شان چگونه تأمین میشود؟ ده‌ها هزار محصل مکاتب چگونه به دانشگاه‌ها راه خواهند یافت؟ انکشاف متوازن چه نقشی در برنامه‌های کلان نامزدان دار‌د و آن را چگونه تطبیق می‌کنند؟ عدالت از منظر آن‌ها چیست و عدالت اجتماعی را چگونه تأمین می‌کنند؟ و صدها سوال دیگری که نامزدان بایستی به آن‌ها پاسخ بدهند.
از این‌رو، مناظره‌های تلویزیونی برای ارائه‌ی برنامه‌های حکومت‌داری، اقتصادی، سیاسی، امنیتی، فرهنگی، اجتماعی و صحی کافی نیست. نامزدان بایستی برای معرفی برنامه‌های‌شان برنامه‌های وسیع‌تری را روی دست گیرند. هم‌چنان دو مناظره‌ی گذشته نشان داد که نامزدان ریاست جمهوری واقعاً برنامه‌های منطقی و عملی برای حکومت‌داری و ریاست یک دولت را طرح‌ریزی نکرده‌اند. تلاش آن‌ها برای پاسخ دادن به سوال‌ها با دیدگاه‌ها و چارچوب‌های کلی، عدم نقد نامزدان دیگر، طفره رفتن از پاسخ‌های قاطع و ارائه‌ی پاسخ‌های کلی به سوالات رسانه‌ها، نشانه‌هایی از بی‌برنامگی نامزدان برای پنج سال آینده‌ی افغانستان است. در این وضعیت تشخیص این‌که چه کسی شایسته‌ی ریاست جمهوری است، برای مردم دشوار است و مردم نمی‌دانند مثلاً نامزد «الف» با نامزد «ب» چه برنامه‌هایی برای پنج سال آینده دارند و تفاوت‌های برنامه‌های‌شان در چیست؟ مردم هنوز نمی‌دانند که از دید نامزدان ریاست جمهوری تروریست و طالب کیست؟ ندانستن این سوال‌ها و مشخص نبودن دیدگاه‌ها و پاسخ‌های نامزدان، مردم را ناگزیر می‌کند که قضاوت کنند همه‌ی نامزدان آش یک کاسه‌اند و تفاوت چندانی با هم ندارند.
از این‌رو، با وجود این‌که هنوز فرصت برای مبارزات انتخاباتی زیاد است، نامزدان می‌توانند که در زمان باقی مانده‌ی مبارزات انتخاباتی برنامه‌های‌شان را به صورت دقیق و موردی در سراسر افغانستان با مردم شریک کنند و برنامه‌ها و آرای‌شان را بیرون از ولایت کابل نیز ببرند. اگر چنان‌که مردم ندانند که نامزدان چه برنامه‌هایی برای حکومت دارند، در آن صورت، نتیجه‌ی انتخاب مردم شاید کسی باشد که پنج سال آینده‌ی افغانستان را با بحران‌های متعدد مواجه کند و وضعیت کنونی بد و بد‌تر شود.