زهرا جویا
کوچه‌ی معروف به «قلعه‌ی واحد» در منطقه‌ی کوته‌سنگی شهرکابل تنها مسیری است که تاکنون بیش از 20 عراده گاری در آن مسافر انتقال می‌دهند. اگر گاهی به این منطقه گذر کرده باشید، متوجه می‌شوید که در نخستین دقایق در کنار سروصداهای موترها، صدای پای اسب‌های گاری توجه‌تان را به‌خود جلب خواهد کرد. جاده‌ی فرعی کانکرتی که در آن گاری‌ها فعالیت دارند، در وسط خانه‌های مسکونی موقعیت دارد، اسبگاریها همچون تاکسی‌های شهری هر روز در این محل در کار مسافر‌کشی‌اند.
این گاری‌ها در یک مسیر هشت تا ده دقیقه‌یی فعالیت دارند و باشندگان این منطقه را در رفت‌وآمدشان کمک می‌کنند.
در حالی‌که وسایل نقلیه و موترهای شهری در شهر کابل به‌شکل بی‌سابقه‌یی افزایش یافته است، اما هنوز هم باشندگان منطقه‌ی قلعه‌ی واحد از گاری کار می‌گیرند.
فعالیت این گاری‌ها در این منطقه به گفته‌ی باشندگان محل، قدمت 50 ساله دارد.
احمد باشنده‌ی کوته‌سنگی می‌گوید که حدود 30 سال قبل بیش از دوصد گاری در شهر کابل به‌جای تاکسی‌ها و ملی‌بس‌ها فعالیت داشت اما اکنون این رقم کاهش چشم‌گیری یافته است.
اسدالله مشهور به کلانتر که به‌عنوان نماینده در بخش نظم‌دهی این مسیر کار می‌کند گفت: «گاری قدمت تاریخی در کابل دارد. زمانی من نماینده‌ی 180 گاری بودم. این گاری‌ها در جاهای مختلف شهر کار می‌کردند. ما یک مسیر به دشت برچی داشتیم، یک مسیر به چهار قلعه‌ی چهاردهی داشتیم و مسیر دیگری هم در منطقه‌ی قلعه‌ی واحد که تاکنون در این‌جا فعالیت داریم».
کاکا کلانتر حرف اول را در این منطقه می‌زند. او مثل یک ترافیک در بخش راه‌بندانی که از سوی گاری‌ها و موترهای تونس رخ می‌دهد، کار می‌کند.
او روزانه 10 افغانی از صاحبان گاری و 20 افغانی از صاحبان موترهای تونس دست‌مزد می‌گیرد و می‌گوید که 6 دانه گاری جدید برای محافل عروسی و تفریحی در خانه دارد.
گاری از وسایل نقلیه‌ی سنتی و قدیمی است که تا یک دهه قبل بسیار پررونق بوده اما اکنون با روی کار آمدن وسایل ترانسپورتی این وسیله‌ی نقلیه کمتر مورد توجه مردم است.
رحمت‌الله یکی از کسانی است که از 12 سال به این‌سو چرخه‌ی زندگی‌اش را از همین طریق چرخانده و مصارف روزانه‌ی خانواده‌اش را تامین می‌کند. او یک اسب‌گاری دارد.
رحمت‌الله می‌گوید که روزانه حدود شش‌صد تا هفت‌صد افغانی با گاری‌اش کار می‌کند که 350 افغانی آن صرف آب و علف اسب‌اش می‌شود.
او هر روز ساعت هفت خانه را به مقصد کارش ترک می‌کند و در روز یک ساعت وقفه دارد و به اسب‌اش استراحت می‌دهد.
اسب گاری رحمت‌الله رنگ سرخ دارد و قفسه‌ی گاری‌اش را با گل‌های پلاستیکی تزئین کرده است. او می‌گوید که اسب‌اش را 25هزار افغانی و تایرهای گاری را 20 هزار افغانی خریداری کرده است.
رحمت‌الله گفت که اسب‌هایی که آنان خریداری می‌کنند را از ولایت‌های شمال افغانستان می‌آورند و تایرهای گاری آن را از پاکستان.
وی افزود: «اسب‌هایی که برای گاری استفاده می‌کنیم از شمال می‌آید. قیمت هر اسب از 25 هزار افغانی شروع تا 40 هزار افغانی است. تایر گاری را 20 تا 25هزار می‌خریم که از پاکستان به کشور وارد می‌شود».
مریم باشنده‌ی قلعه‌ی واحد است. او می‌گوید که همیشه در گاری سوار می‌شود.
خانم مریم گفت: «حدود 12 سال است که در این منطقه زندگی می‌کنم. همیشه وقتی بازار می‌روم در گاری می‌روم و برمی‌گردم، چون این‌جا هیچ خطری را احساس نمی‌کنم و کرایه‌ی گاری نیز ارزان است. در هر رفت‌وآمد 5 افغانی می‌دهم».
تواب نیز از کسانی است که به گفته‌ی خودش از خردسالی تاکنون در «گاری‌دوانی» مصروف است.
او می‌گوید که بیشتر مردم از روی شوق و علاقه به گاری‌اش سوار می‌شوند.
وی گفت: «مردم علاقمند به گاری هستند. شاید سه بار در مراسم عروسی رفتم، در گاری‌ام عروس و داماد را سوار کردم».
اسب‌گاری تواب قوی‌تر از اسب‌های این منطقه است. او می‌گوید که اسب‌اش می‌تواند «دوصد سیر» بار را در یک زمان ببرد.
در شرایط کنونی حمل‌ونقل عمومی نظر به وضعیت اقتصادی هر کشور به اشکال گوناگونی ترتیب شده است.
در کشورهایی چون افغانستان، پاکستان و هندوستان گاری یکی از وسایل حمل‌ونقل به‌شمار می‌رود.
این نوع از وسایل نقلیه در افغانستان از سال‌های دور تاکنون استفاده می‌شود.
شهرهای مزارشریف، قندوز، قندهار، هرات و کابل از شهرهای بزرگ افغانستان‌اند که گاری‌ها در آن‌ها فعالیت دارند.
