نیویورک تایمز/ تامس گیبنس-نیف و جواد سخن‌یار
ترجمه: جلیل پژواک
طالبان که زمانی به‌عنوان یک گروه شورشی نامجهز توصیف می‌شد، اکنون با استفاده از عینک‌های دید در شب و تجهیزات لیزری، به‌طور روزافزونی بالای نیروهای امنیتی در سراسر افغانستان حمله می‌کنند. مقامات نظامی ایالات متحده گفته‌اند که طالبان این تجهیزات پیشرفته را یا از سربازان افغان و نیروهای بین‌المللی دزدیده‌اند یا هم از بازار سیاه به‌دست آورده‌اند.
در پوشش تاریکی، این دستگاه‌ها به جنگ‌جویان طالبان در حالی‌که تیغه‌های گردان هلیکوپترهای نیروهای ائتلاف و لیزرهای مادون‌قرمز تفنگ‌های امریکایی را دنبال می‌کنند، یا حتا تحرکات افسران پولیس محلی در موقع خواب را تحت نظر می‌گیرند، قدرت مانور می‌دهد.
به گفته‌ی یک مقام نظامی ایالات متحده که اطلاعات داخلی پنتاگون را به‌شرط مخفی‌ماندن هویت‌اش تشریح کرد، طالبان از سال 2014 تا 2017 با برخورداری از این امکان جدید در میدان جنگ، حملات شبانه‌ی خود را بیش از دو برابر کرده‌اند. رقم افغان‌هایی که در جریان حملات شبانه در این مدت –از سال 2014 تا 2017- زخمی یا کشته شده‌اند، تقریبا سه برابر شده است.
این امر فرماندهان امریکایی را مجبور کرده است تا در مورد محدودیت دسترسی نیروهای افغان به تجهیزات دید در شب، بازنگری کنند. اکنون فرماندهان نگران این‌اند که ندادن این تجهیزات (گران‌قیمت) به این نیروها –نیروهای افغان- آن‌ها را در معرض آسیب‌پذیری تکنالوژیکی، با پیامدهای بالقوه مهلک قرار بدهد.
برای سال‌ها، فرماندهان امریکایی به‌خاطر نگرانی از فساد گسترده در میان نیروهای افغان، تمایلی به دادن تجهیزات دید در شب به سربازان و افسران میان‌رتبه و پایین‌رتبه‌ی افغان نداشته‌اند. به گفته‌ی مقامات نظامی امریکا، این دستگاه‌ها –هدست‌ها و لیزرهای مادون‌قرمز- معمولا فقط برای نیروهای نخبه‌ی کماندوی افغانستان و واحد عملیات ویژه‌ی نیروهای پولیس فراهم می‌شود.
دیوید و. بارنو دگرجنرال بازنشسته‌ی ارتش امریکا که از سال 2003 تا 2005 رهبری جنگ در افغانستان را به عهده داشته، میگوید از آن‌جایی که برخی از این تجهیزات به‌دست طالبان می‌افتند، شبه‌نظامیان این گروه در حال پیوستن به یک روند بزرگتر هستند. او میگوید که سایر گروه‌های افراطی در دیگر مناطق جنگی در اطراف جهان، در حال تصاحب تجهیزات پیشرفته مانند هواپیماهای بی‌سرنشین و تسلیحات هوشمند (مانند بمب و موشک‌های هدایت‌شونده) اند.
آقای بارنو میگوید: «این یک مشکل خواهد بود… و این نحوه‌ی عملکرد ما را تغییر خواهد داد.»
با پخش این دستگاه‌ها–و رسیدن آن‌ها به دست شورشیان-به واحدهای گشت‌زنی گفته شده است که از دستگاه‌های خاصی که تنها توسط تجهیزات دید در شب دیده می‌شوند (و قابل ردیابی‌اند) استفاده نکنند. به خلبانان هلیکوپترها نیز به‌وضاحت گفته شده است که هواپیماهای آن‌ها بیش از این در تاریکی شب پنهان نیستند.
در یک مورد در ماه نوامبر گذشته، جنگ‌جویان طالبان مجهز با عینک‌های دید در شب به یک پوسته‌ی پولیس در ولایت فراه در غرب افغانستان حمله کرده بودند. در آن زمان حاجی عبدالرحمان اکه، بزرگ منطقه‌ی پل‌ریگی این ولایت، گفته بود زمانی که حمله‌ی بامدادی –طالبان- پایان یافت، هشت افسر افغان در بسترهای خواب‌شان مرده افتاده بودند. از آن حمله فقط یک افسر افغان جان سالم به‌در برده بود.
تواتر و کشندگی حملات شبانه‌ی طالبان با اقدامات نیروهای افغان مستقر در ایستگاه‌های کوچک بازرسی در سراسر کشور –به‌منظور حفظ قلمروی که از چنگ شبه‌نظامیان گرفته شده- مرتبط است.
اسنادی که نیویورک تایمز به آن دست‌یافته، نگرانی‌هایی را در مورد پیشرفت و پیچیدگی روزافزون طالبان در میدان نبرد، پس از 16 سال جنگ و تلاش‌های فرماندهان امریکایی برای غلبه بر آن، نشان می‌دهد.
این اسناد نشان می‌دهد که ارتش امریکا فرستادن مدل‌های قدیمی سخت‌افزارهای دید در شب به واحدهای عادی ارتش شروع کرده است. مقامات می‌گویند که هزینه‌ی هر کدام از این هدست‌ها حدود 3 هزار دالر است.
یکی از اولین مجموعه‌ی تجهیزات دید در شب، به‌عنوان بخشی از یک برنامه‌ی آزمایشی چند ماهه (برای واحدهای نیروهای معمولی در جنوب افغانستان) در بهار سال 2016 به قول‌اردوی 215 مستقر در ولایت هلمند فرستاده شد.
طبق اسناد نظامی‌یی که تایمز به آن دست یافته، تنها 161 دستگاه از 210 دستگاه بازگردانده شد و این تجهیزات به‌طور مؤثری مورد استفاده قرار نگرفته بود. بخشی از دلیل آن به این مسأله برمی‌گردد که نیروهای مستقر در این قول‌‌اردو آموزش مناسب چگونگی استفاده از آن‌ها را ندیده بودند.
بر اساس اسناد به‌دست‌آمده، سربازان افغان گفته‌اند که دستگاه‌های گم‌شده، به‌عنوان «خسارات جنگی» گزارش شده‌اند اما این نیروها نتوانسته‌اند این ادعا را با هرگونه مدرک یا سابقه‌یی که شرح بدهد کجا و چه‌زمانی این تجهیزات گم‌شده‌اند، ثابت کنند.
در آن زمان، فرمانده قول‌اردوی 215 تورن‌جنرال محمدمعین فقیر بود. او بعدا به اتهام فساد که شامل سوءاستفاده از پول غذای سربازانش می‌شد، دستگیر شد.
اسناد نظامی به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که سال گذشته (و با نتایج بهتر) تجهیزات دید در شب به قول‌اردوی 205 مستقر در اطراف کندهار فرستاده شده است. بر اساس این اسناد، پنج دستگاه بین ماه جولای و دسامبر، زمانی که این برنامه به پایان رسید، گم شده‌اند. به این ترتیب، در طول تابستان و خزان سال 2017، تلفات نیروهای ارتش افغانستان مستقر در اطراف کندهار، 15 درصد کمتر از زمان مشابه در سال 2016 بوده است.
این اسناد کاهش تلفات را به استفاده از تجهیزات دید در شب نسبت می‌دهد. در این اسناد آمده که این دستگاه‌ها «در حال تبدیل‌شدن به بخش جدایی‌ناپذیر طرح‌های دفاعی پایه‌اند». ارتش امریکا اکنون برنامه دارد که این واحد را با حدود 2500 عینک دید در شب مجهز کند. این طرح بخشی از چیزی است که اسناد مذکور آن را به‌عنوان ایده‌یی برای یک «برنامه‌ی دایمی» توصیف می‌کند.
اما به‌رغم این موفقیت‌ها، هنوز مشخص نیست که آیا ارتش امریکا از این وسایل به بقیه‌ی ارتش افغانستان خواهد داد یا خیر. ستاد فرماندهی ارتش امریکا در کابل گفته است که تنها واحدهای عملیات‌های ویژه‌ی نیروهای ارتش و پولیس افغانستان را با تکنولوژی دید در شب مجهز می‌کند.
تورن تام گراسبک، سخن‌گوی نیروهای ایالات متحده در افغانستان، حاضر به اظهار نظر در مورد طرح توزیع این دستگاه‌ها به ارتش ملی افغانستان، آن‌گونه که در مدارک نظامی آمده است، نشد. او گفت که فرماندهان امریکایی برای نیروهای ملی امنیتی دفاعی افغانستان «منابع لازم برای ارتقای امنیت در سراسر افغانستان» را فراهم می‌کنند.
اما به گفته‌ی یکی از مقام‌های ایالات متحده، برخی از مشاوران امریکایی از هم‌اکنون در تلاش به‌دست آوردن این تکنالوژی برای همتایان افغان خود هستند. او گفت که فرماندهان امریکایی برای توزیع این دستگاه‌ها به نیروهای امنیتی بیشتر در افغانستان، نیازمند اجازه و تصمیم رهبری –نیروهای امریکایی- در کابل و پنتاگون خواهند بود.
جنگ‌جویان طالبان با استفاده از دستگاه‌های دید در شب، قادر بوده‌اند که به پایگاه‌های نیروهای افغان، تقریبا بدون این‌که کسی بویی ببرد، نزدیک شوند و سپس حمله را آغاز کنند.
در ابتدا، چنین کمین‌هایی به آن‌عده از نیروهای طالبان که به‌عنوان «واحدهای سرخ» شناخته می‌شوند و در ولایات جنوبی افغانستان مستقر هستند، نسبت داده می‌شد. اما به گفته‌ی دو مقام نظامی ایالات متحده، در طول سال گذشته، دستگاه‌های دید در شب بارها در شمال و شرق کشور نیز دیده‌شده‌اند؛ امری که حاکی از توزیع گسترده‌ی این دستگاه‌ها به سایر گروه‌ها و واحدهای جنگ‌جویان طالبان است.
این مقامات می‌گویند که طالبان هم از دستگاه‌های امریکایی (که تحت کنترل شدید اند و به‌سختی یافت می‌شوند) و هم از دستگاه‌هایی که به‌طور گسترده برای خرید قابل دسترس‌اند، استفاده می‌کنند. این مقامات می‌گویند که در برخی از موارد، این تجهیزات از سوی نیروهای افغان یا امریکایی (از جمله آن‌هایی که در جریان عملیات کشته شده‌اند) در میدان جنگ جا مانده‌اند.
در سایر موارد، باورها بر این است که که سربازان افغان این دستگاه‌ها را به افراط‌گرایان فروخته‌اند.
اما این مسأله از سوی تورن‌جنرال دولت وزیری، که تا همین اواخر به‌عنوان سخن‌گوی وزارت دفاع افغانستان خدمت می‌کرد، رد شده است. او گفته که حساب تمامی تجهیزات دید در شب که از سوی ارتش امریکا برای سربازان افغان فراهم شده معلوم است.
جنرال وزیری گفته است: «هیچ موردی از فروش تجهیزات دید در شب توسط سربازان ما به طالبان گزارش نشده است.»
ذبیح‌الله مجاهد سخن‌گوی طالبان میگوید که جنگ‌جویان این گروه تجهیزات دید در شب را پس از حمله بر پایگاه‌های نیروهای افغان یا دستگیری اعضای نیروهای امنیتی افغانستان به‌دست آورده‌اند.
یکی از مقامات نظامی امریکا میگوید که به‌خصوص افسران پایین‌رتبه و میان‌رتبه‌ی پولیس افغانستان در معرض تهدید حملات شبانه‌ی مرگ‌بار و روزافزون قرار دارند. این واحدها نسبت به سربازان ارتش، بیشتر در مناطق کم‌جمعیت افغانستان پخش شده‌اند.
این مقام میگوید که افسران پولیس ملی افغانستان، به‌ویژه آن‌هایی که در جنوب کشور مستقر هستند، ماه‌ها با درماندگی خواهان دریافت این تجهیزات بوده‌اند. پولیس افغانستان بخشی از وزارت داخله و مظنون به فساد گسترده است.
دگروال داگلاس، رییس واحد مشاوره‌ی پولیس در ولایت هلمند، از طریق ایمیلی به ما گفت که مشاوران واحد دریایی نیروهای امریکایی مستقر در این ولایت، در حال کمک به زون 505 پولیس ملی افغانستان‌اند تا دستگاه‌های دید در شب را دریافت کنند.
معلوم نیست که آیا این واحد از پولیس افغانستان به این تجهیزات دست خواهند یافت یا خیر.
تجهیزات مرگ‌بار طالبان امریکا را نگران کرده است
