«مباحث جدلبرانگیز» نوشتهی مجیبالرحمان رحیمی، اثری سیاسی، هویتی-تاریخی و دینی-فلسفی بهتازگی وارد بازار کتاب افغانستان شده است. در مراسم رونمایی و نقد این کتاب، منتقدان «مباحث جدلبرانگیز» را از لحاظ فن آرایش و طبع، اثری منحصربهفرد و از نگاه محتوا و مضمون، اثری علمی، اصلاحگرایانه و عدالتخواهانه خواندند.
این کتاب را انتشارات عازم در سه فصل، ۳۱۷ صفحه و دو هزار نسخه در ماه حمل ۹۷ منتشر کرده است.
کتاب، مجموعهمقالات پژوهشی و سخنرانیهای نویسنده است که در جریان سالهای ۲۰۰۳-۲۰۱۷ نوشته شده است. سیاست، هویت، تاریخ، دین و فلسفه، مضمونهای اساسی این کتاب است؛ مباحثی اغلب حساسیتبرانگیز و مهم در گفتمان پساطالبانی افغانستان؛ چیزی که هنوز بر آن توافق جمعی شکل نگرفته و بهعنوان یک جدل، کماکان پابرجاست و حالا نام کتابی شده است.
دکتور امین احمدی، استاد دانشگاه، نقد خود را پیرامون «مباحث جدلبرانگیز» زیر نام «از صورت تا معنا» ارایه کرد. او قطع، نگارش، برگآرایی و ویرایش این اثر را در افغانستان منحصربهفرد توصیف کرد. «یکی از ویژگیهای کتاب، معادلیابی برای واژههای بیگانه است. این یک روش ابتکاری است. رحیمی کوشش کرده با ذوق زبانی و ویژگیهای زبانشناسانهی فارسی دری بهخوبی از پس این کار بیرون آید.»
محمدامین احمدی، استاد دانشگاه کتاب مباحث جدلبرانگیز را از لحاظ محتوایی، علمی، نقادانه، اصلاحگرایانه و عدالتخواهانه خواند: «محتوای اکادمیک همان نگاه علمی به مسأله است و اصلاحگرایی و عدالتخواهی بیشتر نگاه ارزشی است. کشور ما به دو امر اصلاح و عدالت نیاز دارد. اصلاحطلبی و عدالتخواهی دو مقولهیی است که از وضعیت انسانی ما نشأت میگیرد و کالای لوکس یا شعار روشنفکرانه نیست بلکه از عمق وضعیت انسانی ما ناشی میشود. ریتم مقالههای این اثر، همین دو مقوله است.»
مهمترین مباحث این اثر زیر عنوان مقالههای ذیل گنجانیده شده است: «بررسی نقش نهادهای جامعهی مدنی در روند گذار به مردم سالاری در کشورهای در حال توسعه»، «شالودهشکنی گفتمان شیعی و سنی؛ تلاشی برای بازنگری و اسطورهزدایی»، «واکاوی گفتمان مسلط تاریخی- فرهنگی ایران و افغانستان؛ تلاشی برای بازنگری و گشایش افقهای تازه»، «پارلمان، وظایف، مسوولیت و امتیازها»، «مفهوم استقلال در عصر جهانی شدن»، «ضرورت تغییر ساختار نظام سیاسی»، «مراحل شکلگیری گفتمان نظام سیاسی در افغانستان»، «آسیبشناسی گفتمان تأیید یا تغییر نظا سیاسی» و «لویهجرگه؛ پارادوکس سنت و مدیرنیته.»
مراسم رونمایی و نقد کتاب مباحث جدلبرانگیز با حضور استادان، دانشجویان و فرهنگیان روز چهارشنبه ۲۹ حمل در دانشگاه کابل برگزار شد.
دکتر ذکیه عادلی، استاد دانشگاه و یکی از منتقدان کتاب مباحث جدلبرانگیز گفت که از ویژگیهای مهم این اثر، تنوع مطالب و بازهی زمانی نگارش آن است. به باور این استاد دانشگاه، از آنجاییکه کتاب از مجموعهمقالههای نویسنده تدوین شده، برای مخاطب تنوع و جذابیت دارد و از طرفی هم بازهی زمانییی که مقالهها طی آن نوشته شده، نشاندهندهی سیر تحول فکری نویسنده است و مخاطب را کمک میکند که تفکر و اندیشهی نویسنده را بشناسد.
خانم عادلی گفت که از برجستگیهای دیگر کتاب «مباحث جدلبرانگیز» این است که نویسندهی آن همزمان در حوزهی عمل و تیوری کار کرده است. او سه مقاله از مجموع مقالههای این اثر را از لحاظ روش، عمیق و جاندار خواند. همچنان خانم عادلی از جسارت نویسنده، از آنجاییکه وارد حوزهی حساسیتبرانگیز دین و مذهب شده است و آن را بدون جانبداری بررسی کرده، ستایش کرد.
منتقدان، عدم پردازش جامع، پایان ضعیف، عدم تفکیک عنوانهای اصلی از عنوانهای فرعی، نحوهی منبعدهی نادرست درونمتنی و پاورقی شماری از مقالههای این کتاب را بهعنوان نقاط ضعف آن شمردند.
دکتور مجیبالرحمان رحیمی، نویسندهی «مباحث جدلبرانگیز» در پایان مراسم نقد و رونمایی این اثر گفت بحثهایی در این کتاب ناتکمیل مانده و آنها را در اثرهای بعدیاش تکمیل میکند. «زیاد نوشتن هنر نیست اما درست نوشتن هنر است. بهدلیل تردید در مسلط نبودن به مباحث، تا حدی از نوشتن فاصله گرفتهام و گسست ایجاد شده است. در مواردی سخنرانی کرده بودم که بعدا به متن تبدیل شده و در قالب این کتاب گردآوری شده است. شماری از مقالهها را با عجله نوشتم که طبعا حق مطلب ادا نشده است.»
دکتور مجیب الرحمان رحیمی، نویسندهی کتاب مباحث جدلبرانگیز، مدرک کارشناسی و نخستین کارشناسی ارشدش را در رشتهی علوم سیاسی و روابط بینالملل از دانشگاه پیشاور پاکستان گرفته است. سپس در سال ۲۰۰۷ دومین کارشناسی ارشدش را در رشتهی روابط بینالملل و در سال ۲۰۱۴ دکتورایش را در رشتهی روابط بینالملل، نظریههای سیاسی و مطالعات توسعه در دانشگاه ایسکس بریتانیا به پایان رسانده است.
«واکاوی گفتمان رسمی ظهور دولت در افغانستان» اثر دیگری این نویسنده است که به زبان انگلیسی نگاشته شده است. این کتاب تز دکتورای آقای رحیمی است. او در سال ۲۰۱۴ به افغانستان بازگشت و در انتخابات ریاستجمهوری به دستهی انتخاباتی اصلاحات و همگرایی پیوست. پس از آن تا حالا بهعنوان سخنگو و رییس امور رسانهیی ریاست اجراییهی افغانستان فعالیت میکند.