نجیب‌الله سعادت-هرات
بازار گرده‌فروشی در هرات گرم است و بیشتر کسانی به فروش گرده‌ی‌شان موافقت میکنند که فقر اند. این بده-بستان را دلال‌های بازار فروش اعضای بدن رونق داده‌اند.
بعد از جست‌وجو در این مورد با چند تن از کسانی هم‌صحبت شدم که هرکدام‌شان دست به فروش گرده زده‌اند با این تفاوت که صرفاً مقطع زمانی‌شان متفاوت بوده است.
عبدالشکور (نام مستعار) یکی از کسانی است که ۲۸ سال سن دارد و به تازگی گردهاش را فروخته است. او ازدواج کرده و ۳ طفل نیز دارد. او دلیل این کار را مشکلات اقتصادی و بیماری همسرش عنوان می‌کند.
عبدالشکور گفت: «از مدت بیشتر از دو سال می‌شود که همسرم مریض است. من تنها نان‌آور خانه‌ام هستم و برای درمان همسرم مجبور به این کار شده‌ام.» او گردهاش را اهدا نکرده بلکه فروخته است. آن‌گونه که خودش می‌گوید به واسطه‌ی یکی از دلالان گردهاش را در هرات به فروش رسانده است. وی افزود «وقتی مجبور شدم دست به فروش گرده‌ام زده‌ام.۱۲۰ هزار افغانی قیمت گرده‌ام شد.»
به‌اساس گفته‌های خودش کم‌تر کسی از فروش گردهاش اطلاعی دارد؛ اما وی هراس زیادی از باخبر شدن مردم از فروش گردهاش ندارم منتها نمی‌خواهد دلال (خریدار گردهاش) را به کسی معرفی کند.
در کنار عبدالشکور هستند کسانی که روزانه به هزار ویک دلیل گرده‌های‌شان را در هرات به فروش می‌رسانند.
علی یکی دیگر از کسانی‌ست که گردهاش را به فروش رسانده است. علی معتاد به مواد مخدر است و از سال‌ها پیش شیشه (نوعی مواد مخدر) مصرف می‌کند. او اکنون در هرات مصروف جمع‌آوری زباله در هرات است و به گفته‌ی خودش روزانه بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ افغانی درآمد دارد.
وی می‌گوید که چندین بار از وی خواسته شد که گردهاش را به فروش برساند و در مورد قیمتش نیز به توافق رسیده است؛ اما به‌دلیل نداشتن ضامن این اتفاق نیفتاده است. وی گفت «چند بار یک نفر (دلال) با من صحبت کرد و حتا من را در دشت خواجه صاحب ملاقات کرد و از من خواست که ضامن بدهم ولی مرا کسی ضمانت نکرد و نتوانستم بفروشم. به ۷۰ هزار افغانی من راضی شده بودم.»
مانند علی هستند کسان زیادی که روزانه دربند دلالان این تجارت پردرآمد می‌افتند، تجارتی که هردو طرف صاحب پولی می‌شوند.
نخستین مرکز پیوند گرده در افغانستان
نخستین مرکز پیوند گرده در ولایت هرات و در یکی از بیمارستان‌های خصوصی در این ولایت صورت گرفته است. این مرکز درمانی که تنها مرکز پیوند گرده در سراسر کشور است در ۱۳ ثور سال ۱۳۹۵ نخستین پیوند گرده را انجام داده است.
فریداحمد اعجاز، مسوول این بیمارستان خصوصی در هرات در گفت‌وگو با روزنامه‌ی اطلاعات روز می‌گوید که این اقدام برای نخستین‌بار از سوی شماری از داکتران بیمارستان مرکزی هرات به وزیر صحت عامه کشور پیشنهاد شده بود.
آقای اعجاز گفت: «چهار سال پیش وقتی وزیر صحت عامه به هرات آمد ما این پیشنهاد را با ایشان مطرح کردیم که آنها با این پیشنهاد ما موافقت کردند.»
به گفته‌ی وی از زمان آغاز این روند در بیمارستانش تا کنون بیشتر از دوصد عمل پیوند به گونه‌ی موفقیت‌آمیز در این مرکز درمانی انجام شده است. وی افزود: «ما یک تیم ده نفری برای آموختن مهارت‌های لازم به ایران سفر کردیم و بعد از آمدن از آن‌جا عملیات پیوند گرده را در هرات آغاز کردیم که بیش از ۲۰۰ عمل پیوند گرده را انجام داده‌ایم.»
آقای اعجاز افزود که این افراد از هرات، کابل و سایر ولایات کشور و در برخی موارد از کشورهای خارجی نیز افغان‌های مهاجر به هرات می‌آیند و عمل پیوند گرده را در این‌جا انجام می‌دهند.
وی افزود: «از وقتی که پیوند گرده در هرات انجام می‌شود مشکلات اکثر هموطنان و همشهریان ما حل شده است. ما مراجعین زیادی داریم که از کشورهای خارجی حتا به هرات می‌آیند و عمل پیوند گرده را انجام می‌دهند.»
وی تجارت از این طریق را رد می‌کند و می‌گوید که هیچ نوع تیم یا افرادی در بیمارستان ما وجود ندارد که گرده خریداری نمایند و تاکنون هیچ موردی در این مورد در بیمارستان ما به ثبت نرسیده است.
به گفته‌ی وی بیمارستان صرفاً پیوند گرده را انجام می‌دهد و به اساس قوانین و لوایح جهانی بیمارستان فرانکفورت آمریکا این بیمارستان کارهایش را انجام می‌دهد
آن‌گونه که آقای اعجاز می‌گوید سالانه در حدود ۳۰۰۰ تن در افغانستان نیاز به پیوند گرده دارند.