میرادینه، غزنی ـ جمعه‌شب، هجدهم عقرب، مالستان یک شب سرد خزانی را پشت سر می‌گذاشت. با تاریک شدن هوا، رفت و آمد موترهای که حامل آوارگان بودند، بیشتر و بیشتر می‌شد. من برای پوشش خبری حمله‌ی طالبان بر ولسوالی ارزگان خاص، شب را در میرادینه، مرکز ولسوالی مالستان گذراندم.
آن شب حرف و حدیث از حمله‌ی طالبان بر این ولسوالی داغ بود. بخشی از مردم مالستان همان شب و برخی دیگر فردای آن، خانه‌های‌شان را به مقصد کابل، شهر غزنی، جاغوری و ناهور ترک کردند. این همزمان بود با سومین روز حمله‌ی گسترده‌ی طالبان به جاغوری، ولسوالی پر جمعیت در همسایگی مالستان که برخی از ساکنان آن نیز پا به فرار گذاشته بودند.
مردم می‌گفتند که باشندگان مالستان از ترس جنگ به جاغوری پناه می‌برند و باشندگان جاغوری به مالستان. این یعنی مردم نمی‌دانند به کجا بروند تا در تیررس طالبان قرار نگیرند. روز شنبه که به سمت کابل می‌آمدم، کاروان‌های طولانی آوارگان این دو ولسوالی به سمت کابل و غزنی در حرکت بودند. در کنار اینها، بیش از ۶۰۰ خانواده از ولسوالی ارزگان خاص به ولسوالی‌های مالستان و جاغوری پناه آورده بودند،
شنبه‌شب، ۱۹ عقرب جنگی سختی در «حوتقول» جاغوری در گرفت و نیروهای ارتش و نیروهای خیزش مردمی تلفات سنگینی دادند. پس از این دامنه‌ی موج فرار در جاغوری و مالستان بیشتر شد.
آوارگان جنگ از ارزگان خاص، مالستان و دیگر نقاط جاغوری بیشتر به سنگ ماشه، مرکز ولسوالی جاغوری پناه گرفته بودند. حرج و مرج در این شهر کوچک بیشتر شده بود و مردم به امن بودن این پناه‌گاه اطمنانی نداشتند و در جست‌وجوی پناه‌گاهای امن‌تری بودند.
عکس از شبکه‌های اجتماعی
در جریان روزهای یک‌شنبه و دوشنبه، هزارها تن از این آوارگان مسیر بامیان، بهسود، ناهور، غزنی و کابل را در پیش گرفتند.
داوود وکیلی، باشنده‌ی منطقه‌ی نوآباد در حومه‌ی شهر غزنی به اطلاعات روز می‌گوید که روز دوشنبه صدها خانواده به این منطقه پناه آورده و اکنون مسجدها و خانه‌ها پر از آوارگان جنگ جاغوری‌اند.
او چشم‌دیدش را از آوارگان این گونه شرح می‌دهد: «اولین موترهای حامل آورگان جاغوری ساعت هفت صبح دوشنبه به غزنی رسید. [باتوجه به فاصله‌ی بین جاغوری تا غزنی از راه ولسوالی ناهور، آنان باید ساعات نخست شب حرکت کرده باشند.] ساعات ۱۰ و ۱۱ صبح شمار آوارگان افزایش یافت و حدود ۳۰۰ موتر حامل آوارگان دنبال هم قطار بودند. در سه مسجد بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ خانواده و در اکثر خانه‌ها بین ۱۰ تا ۳۰ نفر جابه‌جا شده‌اند. در خانه‌ی خودم روز دوشنبه ۷۰ نفر بود و اکنون ۲۵ نفر باقی مانده‌اند. آوارگان فقط لباس به تن دارند و دیگر هیچ چیزی همراه‌شان ندارند.»
به گفته‌ی وکیلی، تنها در منطقه‌ی نوآباد حدود ۶۰۰ خانواده جابه‌جا شده‌اند که بیشتر‌شان با موترهای شخصی بدون نمبر پلیت به غزنی رسیده‌اند و نمی‌توانند با این موترها به کابل یا جای دیگری سفر کنند.
این آوارگان اکنون در آن‌جا زمین‌گیر شده‌اند و به گفته‌ی داوود، بیشتر‌شان هزینه‌ی سفر تا کابل را ندارند: «آنانی‌که موتر شخصی نداشته‌اند، نتوانسته خود را از جاغوری بیرون کنند.»
وکیلی می‌افزاید که آوارگان هیچ چیزی با خود آورده نتواسته و تاکنون از سوی حکومت نیز هیچ کمکی به آنان نشده است: «آنان در وضعیت بدی قرار دارند. همه‌ی دار و ندارآنان در جای‌شان مانده است.»
عکس از صدای امریکا
دفتر مطبوعاتی ولایت بامیان روز دوشنبه گفت که طی دو روز ۲۶۰ خانواده شامل یک هزار 800 تن از ولسوالی‌های جاغوری و مالستان به این ولایت رسیده‌اند. گزارش‌ها از بامیان می‌رساند که شمار آوارگان در این ولایت رو به افزایش و روز سه‌شنبه به ۴۰۰ خانواده رسیده است. این آوارگان مسیر۲۰ ساعته را از دل کوه‌های صعب‌العبور پیموده و خود را به بامیان رسانیده‌اند. حالا در مسافرخانه‌ها، مسجدها و خانه‌های مسکونی باشندگان بامیان جابه‌جا شده و به گفته‌ی والی بامیان، به کمک فوری مواد غذایی، لباس زمستانی، سوخت و دارو ضرورت دارند.
عکس: شبکه‌های اجتماعی
اوچا: ۴۶۰۰ تن از جاغوری و مالستان آواره شده‌اند
با آن که شمار دقیق آوارگان جنگ‌های اخیر ارزگان خاص، مالستان و جاغوری مشخص نیست، اما دفتر هماهنگی کمک‌های بشری سازمان ملل متحد (اوچا) در گزارشی می‌گوید که در اثر درگیری‌های اخیر از ولسوالی جاغوری دو هزار و صد تن و از ولسوالی مالستان سه هزار و ۶۰۰ تن آواره شده‌اند.
منابع محلی می‌گویند که تنها در منطقه‌ی حوتقول جاغوری یک هزار 500 خانواده زندگی می‌کردند که اکنون اکثر این خانواده‌ها این منطقه را ترک کرده‌اند. اگر حد اوسط هر خانواده را پنج نفر بشماریم 7 هزار و 500 نفر تنها از این منطقه آواره شده‌اند.
باشندگان ولسوالی جاغوری می‌گویند که نه تنها از منطقه‌ی حوتقل، بلکه از قسمت‌های مختلف جاغوری بسیاری از مردم منطقه را ترک کرده و آواره شده‌اند.
از رانندگان زن تا افزایش کرایهی موتر
با تشدید جنگ و افزایش آوارگی، کرایهی موتر از جاغوری تا کابل و غزنی پنج ـ شش برابر گران‌تر شده است.
حنیفه (نام مستعار) می‌گوید که او موتر کوچک مسافربری را به ۱۵ هزار افغانی از جاغوری تا کابل به کرایه گرفته و خانواده‌اش را به کابل رسانده است. پیش از این کرایهی یک موتر مسافربری نوع سراچه از جاغوری تا کابل سه تا سه و نیم هزار بود.
رانندگان شماری از موترها که آوارگان را به غزنی منتقل کرده، زنان بوده‌اند. این موضوع نشان‌گر آن است که در نبود مردان راننده و حضور آنان در جبهه‌های جنگ، زنان راننده، شماری از آوارگان را به غزنی رسانده‌اند.
در جاغوری برخلاف مناطق دیگر افغانستان زمینه برای رانندگی زنان فراهم است. محمد شریف، باشنده‌ی نوآباد غزنی به اطلاعات روز می‌گوید که در کاروانی از موترهای حامل آوارگان، حداقل هفت یا هشت راننده‌ی موتر زنان بوده‌اند.
انسداد تنها جاده‌ی باز ولسوالی‌های مالستان و جاغوری
پس از آغاز جنگ در ولسوالی جاغوری دو جاده‌ی مواصلاتی این ولسوالی از سوی طالبان مسدود شد. مردم مجبور بودند که از مسیر ولسوالی ناهورـ تنها مسیر باز- به غزنی رفت و آمد کنند. این مسیر، راه مواصلاتی ولسوالی‌های ناهور و مالستان نیز است.
داوود وکیلی می‌گوید که روز سه‌شنبه طالبان این مسیر را نیز در دره‌ی «قیاق» مسدود کرده و به کسی اجازه‌ی رفت و آمد نمی‌دهد. به گفته‌ی او، این امر سبب شد که روز سه‌شنبه آوارگان به غزنی نرسند.
کمک هلال احمر افغانستان به یک هزار خانواده‌ی آواره
هلال احمر افغانستان روز سه‌شنبه از فرستادن کمک‌های بشری برای یک هزار خانواده‌ی بی‌جاشده، در ولسوالی‌های مالستان و جاغوری ولایت غزنی خبر داد.
این نهاد در خبرنامه‌یی گفت که این کمک‌ها به منظور کاهش آلام بشری برای حدود هفت هزار نفر از آسیب‌دیدگان و قربانیان جنگ در ولسوالی‌های مالستان و جاغوری فرستاده شده است.
این کمک‌ها شامل خیمه، کمپل، ترپال، وسایل آشپزی، برنج، لوبیا، روغن، شکر، چای و… می‌باشد که در دو مرحله به بی‌جاشدگان توزیع می‌شود.