ملیحه کاظمی
«ترانه‌های مادران‌مان» آلبوم جدید از الهه سرور، مجموعه‌ی بازخوانی و بازتعریف‌شده از آهنگ‌های عامیانه‌ای است که به سبک سنتی توسط زنان افغانستانی اجرا شده‌اند. ترانه‌هایی که قصه‌های شادی و درد زنان است و مرتبا از مادران به دختران سپرده می‌شوند. این آلبوم مجموعهای از حس و هویت زنانه است؛ تلاشی است برای احیای هویت زنانه و انکار زن‌ستیزی. این آلبوم با ده ترانه، در 27 سپتامبر 2019، توسط یکی از شرکت های موسیقی سرشناس دنیا به بازار موسیقی بین‌المللی عرضه شد.
الهه سرور در توضیح این آلبومش به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که «ترانه‌های مادران‌مان» تجلیلی از زنانگی و استقامت زنان در شرایطی است که «ظلم و بی‌عدالتی» در صدد سرکوب و خاموش‌کردن آنان است. به باور او این آلبوم، اعتراضی جسورانه علیه نابرابری جنسیتی و سوءرفتارهایی است که در مقیاس جهانی وجود دارد.
«ترانه‌های مادران‌مان» تلفیقی از موسیقی ملت‌های مختلف و سبک‌هایی چون جاز کلاسیک هند و الکترونیک و داب است. «جامه نارنجی، عروس جان مادر، گل صد برگ، خینه بیارین، چرسی، بلبی و للی للی» از ترانه‌های شامل در این آلبوم است.
آهنگ محلی «چرسی» یکی از آهنگ‌های بازتعریف‌شده‌ا‌ی است که سعی در بر هم‌زدن کلیشه‌های معمول دارد. شعر این آهنگ از زبان یک زن روایت شده است؛ زنی که در پی محدودکردن یک مرد نیست، بلکه او را به شادی فرامی‌خواند. راوی ترانه‌ی «چرسی» از مردش می خواهد در این راه او را شریک خود بداند، او را «هم‌بال» خود بپندارد نه «مال و دستمال» خود.
آهنگ محلی «چرسی» با اجرای میرمفتون شناخته می‌شود.
الهه در گفتوگو با اطلاعات روز می‌گوید بازتعریف این آهنگ نوعی کنایه و نفی فرهنگ مردانه است که برای مردان آزادی را حق طبیعی می‌پندارند و زنان اما باید از معیارها و چارچوب‌هایی که مردان از آزادی ترسیم کرده، اطاعت کنند.
به باور الهه سرور آلبوم «ترانه‌های مادران‌مان» تجلیلی از زنانگی و استقامت زنان در شرایطی است که «ظلم و بی‌عدالتی» در صدد سرکوب و خاموش‌کردن آنان است.
«للی للی» از دیگر ترانه‌های این آلبوم است؛ ترانه‌ی محلی هزارگی که مادر برای نوزاد پسرش لالایی می‌خواند و آرزوهای بزرگش را در قالب لالایی اجرا می‌کند. خانم سرور این آهنگ را اما برای نوزاد دختر خوانده است؛ نوزادی که در سنت و پندار معمول افغان‌ها، با به دنیا آمدنش بدبختی را برای خانواده به همراه می‌آورد. این ترانه بازتعریف‌شده، اما نقش جدید و فراتر از نقش‌های سنتی را برای دختران لالایی می‌کند.
الهه این آهنگ را با خواننده‌ی ایرانی، محسن نامجو، مشترک اجرا کرده است. محسن نامجو به‌عنوان هنرمند مهمان در این آهنگ همکاری داشته است. شعر این آهنگ را خدیجه حسینی، شاعر و فعال مدنی افغانستانی سروده است.
چهار سال پیش از انتشار این آلبوم، جشنواره بزرگ موسیقی افغانستان در لندن برگزار شد و از الهه سرور نیز برای اجرا در این برنامه دعوت شده بود. آن فیستوال زمینه‌ساز تحقق عینی رویاهای هنری او شد. او در این فیستوال با جولیانو از همکاران اصلی این آلبومش آشنا شد. جولیانو مودرلی، یکی از پایه‌گذاران گروه موسیقی کفایه است. تداوم هم‌صحبتی این دو، اشتیاق و انگیزه‌ی مشترک‌شان را برملا کرد و منجر به هم‌یاری بیش‌تر و ضبط آلبوم «ترانه‌های مادران‌مان» شد.
برای گروه موسیقی کفایه، موسیقی ابزاری برای گفتوگو و بیان دیدگاه‌های سیاسی است. گروه کفایه مجموعهای از نوازنده‌ها با ملیت‌های مختلف است. نام این گروه موسیقی از شعار معروف دوران موسوم به بهار عربی گرفته شده است. «بس است!» آنچه موسیقی گروه کفایه را متفاوت کرده، توجه به مخاطب معاصر است. در این گروه، به‌جای تلفیق آکوستیک سازهای ملت‌های مختلف، از استایل‌های مدرن (همچون داب-استپ) استفاده می‌شود.
بخش عمده‌ای از ترانه‌های این آلبوم، سه سال پیش طی چند روز در یک استدیوی موسیقی در شهر آکسفورد ضبط شد. ضبط و تولید این آلبوم بیش از سه سال به طول انجامیده است. خانم سرور می‌گوید: «جولیانو مودرلی (گیتار کلاسیک)، ال مکسوین (کیبورد و پیانو) و یوست هنریکس (درامز) نواختند. سپس مواد ضبط‌شده‌ی البوم توسط جولیانو و ال که از پایه‌گذاران گروه کفایه هستند به مرحله‌ی تهیه و تولید رسیده است.»
در این آلبوم هنرمندان مهمان سرشناسی چون محسن نامجو (آواز)، یاز احمد (ترومپت)، سارتی کوروار (تبله)، کورمک بایرن (پرکاشن)، گوردن سینگ رایت (تبله)، جوتسنا سریکانت (ویولن)، تیمار آزبورن (باریتون ساکسیفون)، سردار میرزاخواجه (دمبوره)، منوس اچنیتاپولس (کلارنت)، سام ویکاری (دابل بیس) و کمیلو ترادو (الکترونیک پروداکشن) هم همکاری داشته‌اند.
الهه سرور پس از آن که در سال 2009 در جشنواره‌ی ستاره‌ی افغان اشتراک کرد، از طرف خانواده‌اش طرد شد و همواره مورد تهدید عرف و سنت‌های زن‌ستیزانه قرار گرفت. همزمان با این تهدیدات، او در کابل با دلارام مشهور به «آبه میرزا» که از زنان نام‌آور موسیقی محلی هزارگی است آشنا شد. زندگی زیسته‌ی دلارام، سال‌ها خاموشی دمبوره و حنجره‌ی او و قصه‌ی دردناک زندگی‌اش در آن زمان برای الهه خفه‌کننده و وحشتناک بود. الهه با تمام وجودش زندگی دلارام را حس کرد. تمام سرگذشت دلارام این تصور را در الهه ایجاد کرد که گویی تمام زندگی زیسته‌ی این خواننده‌ی خانم و همواره طردشده توسط اجتماع را باید خودش تکرار کند. در آن زمان بود که ایده‌ی آلبوم «ترانه‌های مادران‌مان» برای الهه شکل گرفت.
موسیقی اکثرا بخشی از زندگی الهه بوده است. از همان آغاز که به موسیقی رو آورد، تا امروز همواره در پی کشف و بهبود قابلیت‌های صدایش بوده است. او از دو سال به این‌سو برای فراگیری تکنیک‌های آواز در موسیقی کلاسیک هند به شهر کلکته در رفت‌و‌آمد است.
الهه پیش از این، در کابل برای مدتی دانشجوی انستیتوت موسیقی افغانستان بود و به‌صورت خصوصی از استاد مهدیار حبیبی اساسات صداسازی و آواز به سبک پاپ غربی را آموخت. سپس در هند به‌صورت همزمان به یادگیری تکنیک‌های آواز اپرا و اساسات پیانو پرداخت.
الهه پس از مهاجرت به لندن، به هویت ناخوشایند و شناخته‌شده‌ی کشورش پی برد؛ تصویری که همواره برای او رنج‌آور و آزاردهنده بود. هویت افغانستانی‌ها در قضاوت غرب، گروه طالبان و زنان اهلی و بی‌سوادی است که پیوسته قربانی بوده‌اند. این تصاویر ناخوشایند الهه را برآن داشت تا دیدگاه و چهره‌ی جایگزین و متفاوتی از خودش به دنیا ارایه کند.
او برای جایگزین‌کردن چهره و دیدگاه جدید، از زیبایی‌های زبان فارسی و تنوع موسیقایی افغانستان مدد جست. پیچ و خم‌ها و زیبایی زبان فارسی به همراه تنوع موسیقایی افغانستان ابزاری بود که الهه به‌عنوان هنرمند می‌توانست خیلی خوب از آن استفاده کند. الهه می‌خواهد نماینده‌ی نسلی از این سرزمین باشد که برای تغییر و نوآوری و آشتی با فرهنگ‌های دنیا آماده است و به فرهنگ خودش نیز افتخار می‌کند.
الهه تحصیلات دانشگاهی خود را در رشته‌ی انیمیشن در دانشگاه هنرهای لندن به پایان رسانده است. او اکنون آماده می‌شود که در فستیوال بزرگ «وومد» اسپانیا و در فستیوال موسیقی جاز در هلند و فستیوال موسیقی جاز لندن شرکت کند. این فیستوال‌ها ماه نوامبر امسال برگزار خواهد شد.
قرار است تور کنسرتی آلبوم «ترانه‌های مادران‌مان» از ماه فبروی 2020 برای یک سال در سرتاسر اروپا و آمریکا اجرا شود.