همین دیروز بود که یکی از خوبان روزگار -یعنی یکی از فیسبوک‌نوردان بیکار- از من پرسید «کمیشنر» یعنی چه. با خود گفتم اگر حالا معنای این کلمه را برای او شرح بدهم، فردا می‌آید و می‌پرسد که فلان یعنی چه و بهمان یعنی چه. به همین خاطر تصمیم گرفتم که بعضی از این اصطلاحات را یکجا شرح بدهم تا طرف‌های درگیر، یعنی شهروندان افغانستان، مجبور نباشند دایما دست سوال پیش این و آن دراز کنند.
کلمه‌ی «کمیش» در فارسی عهد قدیم به معنای انگشت بوده است و تا قرن هشتم و نهم هجری نیز بدین معنی به کار برده می‌شده است. چنان که استاد محمدکریم عنصری می‌فرماید:
سوی ما می‌نمود اشاره همیش
آن ولسمشرِ تندخو به کمیش
یعنی همیشه با انگشت خود به ما اشاره می‌نمود.
اما بعدها کمیش معنای اصلی خود را -که انگشت باشد- از دست داد و به معنای مجازی «رای» به کار برده شد. بسیاری از محققان بر این باورند که چون در رای دادن انگشت افراد رنگی می‌شود، کمیش به تدریج به معنای رای به کار رفته است. با این توضیحات بعضی از اصطلاحات انتخاباتی را شرح می‌دهیم:
کمیشنر: کمیشنر به کسی گفته می‌شود که نرواری رای‌های مردم را جابجا می‌کند، مهر تأیید می‌زند، ابطال می‌نماید و خلاصه هرچه دلش خواست بر سر رای‌های ریخته‌شده به صندوق‌ها می‌آورد. کمیشنر معمولا نر است، اما می‌تواند از برادرانِ مونث هم باشد و نروار خروار خروار رای را دستکاری کند.
کمیشپَر: کمیشپر به مسئول انتخاباتی‌ای گفته می‌شود که رای‌ها را می‌پراند. یعنی شب رای هست، ولی صبح می‌بینی که نیست. وقتی از کمیشپر بپرسید که فلان رای‌ها چه شدند با تعجب می‌گوید: «کدام رای‌ها؟ آیا شما قصد دارید در پروسه‌ی مستقل انتخابات دخالت کنید؟»
کمیشخر: کمیشخر با خر ربطی ندارد. با خریدن چرا. کمیشخر به کسی می‌گوید که چند روز مانده به اعلام نتایج، تعداد رای‌های رقبای انتخاباتی را سبک و سنگین می‌کند و به طرفی که رای کم دارد، اما پول زیاد، پیام می‌فرستد: «من هر کاری کردم رای شما هنوز کم‌تر از رای رقیب‌تان است. شش‌صدهزار دالر بفرستید تا من مقداری رای بخرم و روی رای‌های لاغر موجودتان بگذارم.» شش‌صدهزار دالر که رسید، کمیشخر مذکور به افرادی که چندین هفته با صندوق‌های پر از رای در میهمان‌خانه‌های کابل سرگردان هستند زنگ می‌زند و از آنان خواهش می‌کند که یک کلام بدون جنجال آخرین نرخ خود را بگویند.
کمیشچر: به فرد صادق و بی‌گناهی گفته می‌شود که در کمیسیون مستقل انتخابات گوسفند می‌چراند و کاری به کار کسی ندارد. اما از آن‌جا که در افغانستان هیچ وقت قدر افراد صادق و ضیاءالحق دانسته نمی‌شود، این کمیشچران دیگر در کمیسیون مستقل انتخابات گوسفند نمی‌چرانند و غریبانه در ارگ ریاست‌جمهوری مشاور می‌شوند.
کمیشدر: کمیشدر به فرد وطندوست و مسئولی گفته می‌شود که نصف شب‌ها می‌رود و درِ ساختمانی را که در آن اطلاعات انتخاباتی به‌صورت دیجیتال نگه‌داری می‌شوند، بررسی می‌کند تا مطمیین شود که درِ مذکور سالم است و کسی قفل مفل آن را نشکسته. البته کمیشدران گاهی که از شدت سرما چو بید بر سر ایمان خویش می‌لرزند، مجبور می‌شوند درِ مذکور را بشکنند و دست خود را با اطلاعات کامپیوتری گرم کنند.