ساختمان پروانه‌ای‌شکل در ضلع جنوب‌غربی دانشگاه کابل، مسکن دست‌کم یک هزار و 600 دختر دانشجو است. دانشجویانی که از ولایت‌های دور و نزدیک کشور آمده‌اند و در چهار دانشگاه دولتی درس می‌خوانند اما همه‌ی‌شان در این ساختمان چهارطبقه‌ای ظاهرا مدرن، زیر نظر یک مدیرخانمِ به‌قول خودشان سخت‌گیر زندگی می‌کنند.
برخی از این دانشجویان در گفت‌وگو با روزنامه اطلاعات روز از برخورد «دیکتاتورانه»ی مدیر این خوابگاه، عدم رعایت بهداشت در پخت و پز غذا، عدم دسترسی به امکانات آموزشی و رفاهی و مشکلات سرویس‌های بهداشتی این خوابگاه شکایت کرده‌اند. شش دانشجویی که با خبرنگار روزنامه اطلاعات روز صحبت کرده، مدعی شده‌اند که «سخت‌گیری» مدیر این خوابگاه در حدی است که جرائت شکایت از او را ندارند و بر پایه‌ی همین استدلال خواسته‌اند که در این گزارش هویت‌شان حفظ شود. آن‌ها تأکید کرده‌اند در صورت شکایت از نابه‌سامانی‌های خوابگاه، از سوی مدیر «تحقیر» و «تهدید به اخراج» میشوند.
مدیر این خوابگاه بعضی مشکلات را ناشی از کمبود پرسنل می‌داند، اما شکایت‌های این دانشجویان را «توطئه» می‌خواند و میگوید که او یک مدیر «صادق» است و فقط قانون را تطبیق میکند.
نکته: اسامی مصاحبه‌شوندگان در این گزارش، مستعار است.
غذا، کرم و پشه
این دانشجویان که هر کدام از یک تا چهار سال در خوابگاه دخترانهی دانشگاه کابل اقامت دارند، مدعی‌اند که به‌دلیل فاسد بودن مواد اولیه و یا عدم رعایت نظافت در آشپزخانه هرازگاهی در بشقاب غذای‌شان کرم، مگس و یا فضله‌ی موش می‌بینند.
الناز کریمی 20 ساله، سه سال است که در این خوابگاه اقامت دارد. او میگوید که دست‌کم هفته‌ی یک بار در بشقاب غذای یکی از هم‌اتاقی‌هایش کرم و یا پشه پیدا میشود: «گاهی غذا فاسد و گندیده است و بوی نامطبوع می‌دهد.»
این دانشجو میگوید در سال اول و دوم اقامتش، غذای این خوابگاه کیفیت بهتری داشته، اما در یک سال اخیر کیفیت مواد غذایی، آشپزی و بهداشت افت کرده و قابل تحمل نیست.
نادیه یک سال و نیم است که در این خوابگاه اقامت دارد. او میگوید که آنچه را در خوابگاه برای‌شان به‌عنوان غذا می‌دهند، مخلوطی از مواد اولیه و مقدار آب است، آن‌هم گاهی سوخته و گاهی خام. به گفته‌ی این دانشجو در میان غذا جدا از کرم و پشه، گاهی فضله‌ی موش نیز دیده میشود. او در ادامه به برخی از مشکلات دیگر مواد غذایی این خوابگاه اشاره میکند: «مینوی غذایی تکراری است. هر چاشت فقط برنج داریم. حالا هر جا برنج می‌بینم حالم به‌هم می‌خورد. در شیر کافور می‌ریزند و به همین خاطر همیشه دچار تغییرات هورمونی می‌شویم.»
شکیلا بهادرزی، مدیر خوابگاه دخترانهی دانشگاه کابل ادعای این دانشجویان را رد میکند و میگوید که یکی از مشکلات اساسی این خوابگاه کمبود پرسنل است و ممکن به همین دلیل گاهی نارسایی در غذای دانشجویان دیده شود: «مسأله‌ی کرم و پشه همیشه نیست. استثنا وجود دارد. ممکن است بوده باشد. انکار نمی‌کنم.»
به گفته‌ی او در این خوابگاه دو آشپز برای یک هزار و 600 دانشجو غذا می‌پزد، درحالی‌که دست‌کم برای هر صد دانشجو باید یک آشپز وجود داشته باشد.
خوابگاه دخترانهی دانشگاه کابل، یگانه خوابگاه دخترانه دولتی در کابل است که امسال حدود یک‌هزار و 600 دانشجو از دانشگاه کابل، دانشگاه پلی‌تخنیک، دانشگاه تعلیم و تربیه و دانشگاه طبی کابل در آن اقامت دارند. این خوابگاه گنجایش یک هزار و 140 دانشجو را دارد اما به‌دلیل نبود مسکن مناسب برای دختران و افزایش درخواست اقامت، 450 نفر خارج از ظرفیت معیاری در آن زندگی می‌کنند.
دولت تمام هزینه‌ی اقامت 24 ساعته‌ی یک دانشجو را در خوابگاه‌های دولتی، 125 افغانی در نظر گرفته که شامل هزینه‌ی برق، آب، غذا و مسکن است. فهرست غذایی را که خوابگاه‌های دولتی براساس آن برای دانشجویان غذا تهیه میکند، کم‌تنوع است که شامل برنج، گوشت، حبوبات (لوبیا و نخود)، سبزیجات (سبزی فصل: بادمجان سیاه، بامیه، گلپی، کدو و زردک) است.
پروانه که سه سال از مدت اقامتش در این خوابگاه می‌گذرد، میگوید که به‌دلیل بی‌کیفیت بودن غذا و شیوه‌ی پخت ناسالم، برخی از دانشجویان به سبب مریضی یا حساسیت، نمی‌توانند از آن استفاده کنند، اما اجازه‌ی تهیه و پخت و پز غذا را هم ندارند.
خانم بهادرزی میگوید که مینوی غذایی تمام خوابگاه‌های دولتی از سوی ریاست جمهوری ترتیب شده و همچنان براساس فرمان رییس جمهوری مواد غذایی را از تولیدات داخلی با حضور هیات ناظر و نماینده‌ی دانشجویان خریداری و طبخ می‌کنند.
برخورد «دیکتاتورانه»
تمام مصاحبه‌شوندگانی که با خبرنگار اطلاعات روز به‌طور حضوری صحبت کرده‌اند، دل خوشی از مدیر این خوابگاه ندارند. آن‌ها وقتی در مورد شکیلا بهادرزی، مدیر این خوابگاه حرف می‌زنند، با این کلمات او را معرفی می‌کنند: «عصبی و پرخاش‌گر»، «سخت‌گیر»، «دیکتاتور» و «موهن».
الناز کریمی میگوید که او عصبی و پرخاش‌گر است و تا حالا دست‌کم سه دانشجو را سیلی زده است و به همین دلیل از وقتی او به‌عنوان مدیر خوابگاه تعیین شده، هیچ دانشجویی جرأت شکایت و اعتراض را ندارد. به گفته‌ی این دانشجو خانم بهادرزی یکی از دوستان او را به‌خاطر مساله‌ی حجاب، با سیلی زده است. او با انتقاد از سخت‌گیری مدیر این خوابگاه میگوید: «محیط ما کاملا دخترانه است. مکان عمومی نیست. نیازی نیست که ما در اتاق‌مان هم چادر سر کنیم. اما مدیر خوابگاه نمی‌گذارد. او برخورد خشن دارد و رفتارش اهانت‌آمیز است. طوری حرف نمی‌زند که قانون یا چیزی را توضیح بدهد، همیشه به ما زور میگوید.»
یکتا ناصری، یک سال و نیم است که در این خوابگاه اقامت دارد. او میگوید روزی یکی از هم‌اتاقی‌هایش در سالن خوابگاه با مادرش در تلفن صحبت می‌کرده و روسری نداشته، اما مدیر خوابگاه او را به‌دلیل نداشتن روسری با سیلی زده است. خانم ناصری می‌افزاید وقتی از او شکایت کرده‌اند، شکایت‌شان به جایی نرسیده و برخورد مدیر هم «اهانت آمیزتر» شده است: «ما را که می‌بیند گروه تشنج میگوید. وقتی شکایتی داریم و به دفترش می‌رویم، تلفن‌های ما را پیشاپیش میگیرد و میگوید که شما صدای مرا ضبط نکنید و بعدا هر طور دلش خواست ما را توهین میکند.»
به گفته‌ی این دانشجو زمانی که برای شکایت از نارسایی‌های خوابگاه به مدیریت خوابگاه یا ریاست دانشگاه رفته‌اند، آن‌ها را «تهدید به اخراج» از خوابگاه و دانشگاه کرده و به همین دلیل دیگر هیچ دانشجویی جرأت اعتراض و شکایت را ندارد.
نادیه میگوید که مدیر خوابگاه با دانشجویان برخورد «اهانت‌آمیز» دارد و آن‌ها را با حرفهای «زشت» مخاطب قرار می‌دهد. از جمله «دهاتی»، «فاحشه»، «بی‌سویه/ بی‌کلاس»، «بی‌تربیت و بی‌خانواده»… به‌گفته‌ی او به‌دلیل برخورد نامناسب مدیر خوابگاه و تعدادی از کارمندان این خوابگاه، برخی دختران دچار مشکل روحی شده و در موارد هم سعی کرده‌اند به خود آسیب بزنند. زینت، دانشجوی دیگری، رفتار شکیلا بهادرزی، مدیر این خوابگاه را در یک کلمه «دیکتاتورانه» خواند.
شکیلا بهادرزی که یک سال و دو ماه است به‌عنوان مدیر این خوابگاه تعیین شده، تمام حرفهای دانشجویان شاکی را یک «توطئه» خواند و گفت دخترانی را که «آزادی اروپایی می‌خواهند» و او اجازه‌ی انجام کارهای غیرمجاز را برای‌شان نداده، این حرف‌ها را برایش درست کرده‌اند. او به صفحه‌ی نمایش تصاویر دوربین‌های مدار بسته‌ای که روبه‌روی میز دفتر کارش روی دیوار نصب بود، اشاره کرد و گفت در صورتی که ادعای ضرب و شتم درست باشد، حتما آن‌جا ضبط شده و دانشجویان شاکی می‌توانند سند و ثبوت بیاورند. خانم بهادرزی در خصوص ادعای عصبی‌بودن و رفتار اهانت‌آمیز که از سوی دانشجویان به او وارد شده، گفت: «پس وقتی مرتکب خطا و اشتباه میشوند در آغوش بگیرم و ببوسم؟ من هیج حرف زشتی نگفتم، فقط قانون را تطبیق کرده‌ام. اینجا خوابگاه خصوصی نیست که هرکس مطابق خواست خود زندگی بکند.»
مدیر این خوابگاه در مورد حجاب دانشجویان معتقد است که در محیط این خوابگاه باغبانان، محافظان و پیمان‌کاران و دیگر کارمندان مرد در رفت‌وآمدند و به همین دلیل به دانشجویان گفته است که باید در محیط و سالن‌های خوابگاه همیشه «پیچانده» باشند و «حجاب اسلامی» را رعایت کنند.
پروانه دانشجوی دیگر میگوید به دانشجویان رشته‌ی عکاسی، موسیقی و نقاشی اجازه داده نمیشود که دوربین عکاسی، آلات موسیقی یا برخی لوازم نقاشی را با خود در خوابگاه حمل و یا نگهداری کنند و به همین خاطر به سختی می‌توانند جایی در بیرون از خوابگاه برای گذاشتن این وسایل پیدا کنند. مدیر خوابگاه اما میگوید که براساس لایحه‌ی خوابگاه اجازه‌ی ورود این وسایل ممنوع است.
امکانات بلااستفاده‌ی خوابگاه
خوابگاه دخترانهی دانشگاه کابل مجهز به امکانات آموزشی و ورزشی است، از جمله کتاب‌خانه، کمپیوتر لب و انترنت، سالن ورزشی، کلاس‌های آموزش انگلیسی و کمپیوتر و خیاطی. دانشجویان اما می‌گویند که به این امکانات دسترسی ندارند و تمام سال به دروازه‌های آن قفل زده است و فقط در مواقعی باز و پاک‌کاری میشود که قرار است هیأتی از دانشگاه یا وزارت تحصیلات عالی برای نظارت و بازدید حضور یابد.
یگانه که چهار سال است در این خوابگاه اقامت دارد، میگوید که این امکانات در دوسال اخیر غیرقابل استفاده است و دانشجویان به آن دسترسی ندارند. نادیه میگوید وقتی به خوابگاه می‌رود، احساس میکند که در «زندان» است؛ زیرا به اضافه‌ی رفتار نامناسب مدیر و کارمندان خوابگاه، دسترسی به هیچ نوع امکانات ورزشی و سرگرمی ندارد.
مدیر این خوابگاه میگوید که قبلا کلاس‌های آموزشی و دسترسی به انترنت با حمایت مالی اداره‌ی توسعه‌ی بین‌المللی امریکا (USAID) فعال بوده و مدتی است این پروژه تمام شده است. خانم بهادرزی می‌افزاید که حالا هم دانشجویان، روزانه به تمام امکانات این خوابگاه از جمله کتاب‌خانه، سالن ورزش، کلاس‌های آموزشی دسترسی دارند، اما آن‌ها از آن‌جایی که روزانه در دانشگاه هستند، تقاضای دسترسی شبانه دارند: «ما به‌دلیل کمبود کارمند، از طرف شب نمی‌توانیم این امکانات را در اختیارشان بگذاریم، چون هر بخش یک مسئول و مربی لازم دارد.»
نابه‌سامانی‌های دیگر
یکی از مشکلات جدی که این دانشجویان مطرح می‌کنند، نابه‌سامانی در سرویس‌های بهداشتی و وسایل گرمایشی و سرمایشی است. آن‌ها می‌گویند لوله‌های دستشویی‌ها (تشناب) و حمام‌ها اغلب مشکل دارد و بند میشود و از طرفی برای حمام کردن، فقط هر چند روز یک بار به آب گرم دسترسی پیدا می‌کنند.
الناز میگوید که 90 درصد دستشویی‌ها غیرقابل استفاده است و مشکل فنی دارد. به گفته‌ی او از وقتی که خانم بهادرزی در این خوابگاه به‌عنوان مدیر آمده، یخچال و پکه را هم توزیع نمیکند و از طرفی مرکز گرمی‌ها مشکل فنی دارد و در هر اتاق فقط یکی-دو سوفاژ کار میکند.
یگانه میگوید که دست‌کم یک ماه است که دانشجویان بلاک یک، دسترسی به آب گرم ندارند. نادیه میگوید که بیش‌تر مواقع سالن‌ها، دهلیزها و مبل‌ها کثیف است.
مدیر خوابگاه دخترانه دانشگاه کابل این حرفهای دانشجویان را رد میکند و همه را به چالش نظافت دعوت میکند. او میگوید که این خوابگاه از لحاظ نظافت از تمام خوابگاه‌های کشورهای منطقه از جمله پاکستان و ایران، پاک‌تر است. خانم بهادرزی می‌افزاید که اگر مشکلی هم وجود دارد، مقصر دانشجویان است، زیرا به گفته‌ی او، آن‌ها همه از روستاها و ولایت‌های دوردست آمده و نحوه‌ی استفاده از امکانات خوابگاه را نمی‌دانند.
«هفته‌ی دو روز آب گرم می‌کنیم. اینها می‌خواهند هر وقتی که بخواهند آب گرم وجود داشته باشد. خانه که نیست. خوابگاه و برق این ظرفیت را ندارد که هر روز آب گرم آماده باشد. در کل دنیا همین‌طور است. یعنی هر روز آب گرم نیست».