چشم‌اندازي بر نقش كارکردي شوراي عالي صلح در حكومت آينده

شوراي عالي صلح يكي از تشكيلات دهن‌پركني است كه رييس جمهور كرزي آن را به منظور برقرار كردن صلح در كشور، با تركيب افراد با‌نفوذ سنتي-مذهبي به و‌جود آورد. اين شورا از روز تشكيلش از طرف نخبگان سياسي مورد نقد قرار گرفت و در مورد چگونگي كار‌كرد آن ديدگاه‌ها و نظرهاي انتقادي زياد مطرح شدند كه يكي از نظر‌هاي انتقادي كه زياد مورد توجه بود، اين بود كه ساختار اين نهاد ناكارا است و نمي‌تواند ‌به عنوان يك نهاد تأمين كننده‌ی صلح نقش ايفا‌ كند. با آن‌كه تعداد زيادي از چهره‌هاي سياسي و رهبران سابق طالبان در رهبري آن نقش داشتند، از طرف طالبان به عنوان نهاد تأمين كننده‌ی صلح پذيرفته نشد. طالبان مدعي بودند كه تشكيلات شوراي عالي صلح از رهبران جهادي سابق كه با طالبان جنگ كرده بودند، تشكيل شده است. آن‌ها نمي‌توانند بي‌طرف و حامي صلح باشند. اما رييس جمهور كرزي و ریيس سابق اين شورا، مرحوم برهان‌الدين رباني چنين تلقي مي‌كردند که چون در تشكيلات اين شورا رهبران جهادي سابق و چهره‌هاي سياسي مخالف طالبان هستند، مي‌توانند به عنوان يك طرف در‌گير در جنگ‌های افغانستان، برنامه‌ی صلح را به پیش ببرند.

شوراي عالي صلح از آوان تشكيلش بر بنياد همين انتقادها و پيش‌بيني‌هاي سياسي نتوانست كه به عنوان يك مرجع رسمي بر‌قراري صلح با طالبان، به عنوان نيروي مخالف نظامي دولت، از طرف اين گروه به رسميت شناخته شود. با اين‌كه در تشكيل آن رهبران سابق طالبان سهم داشتند، طالبان حاضر نشدند با اين نهاد مزاكرات صلح را انجام دهند، بل‌كه اين نهاد را مورد حمله قرار ‌دادند و ‌برهان‌الدين رباني، ریيس اين نهاد را از بين بردند. آنان هرگز به اين آدرس به عنوان مرجع مزاكرات صلح، وقعي نگذاشتند.

اما دو نامزد پيش‌تاز رياست جمهوري در مورد آينده‌ی اين شورا ‌و تشكيلات آن انتقاد كرده‌اند و گفته‌اند كه در صورت پيروزي، مي‌خواهند ‌ساختار شوراي عالي صلح را تغيير دهند و شيوه‌هاي كاري اين شورا اصلاح كنند. سخن‌گوي تيم تحول و تدام، عبدالعلي محمدي به نمايندگي از اشرف غني به راد‌يو آ‍زادي گفته است كه پس از پيروزي تيم‌شان، ساختار شوراي عالي صلح را تغيير مي‌دهند. در تركيب آن مي‌كوشند كساني را که ‌متهم به جنگ‌ها‌ي داخلي هستند و در جنگ‌هاي داخلی نقش داشته‌اند، از اين شورا بركنار کنند و به جاي آنان افرادي را گزينش خواهند كرد كه مورد قبول هر‌دو طرف، هم دولت افغانستان و هم طالبان‌ به عنوان طرف‌هاي در‌گير، باشند. هم‌چنين او می‌گوید که در مورد چگونگي برنامه و كار‌كرد شوراي عالي صلح تجديد نظر مي‌كنند.

سخن‌گوي تيم اصلاحات و هم‌گرايي هم در مورد آينده‌ی شوراي عالي صلح گفته است كه در صورت موفقيت‌شان، در كار اين شورا دقت را مدنظر مي‌گيرند و بيش‌تر با كساني وارد گفت‌وگوي صلح مي‌شوند كه بالاي رهبري طالبان نفوذ داشته باشند.

براساس اين اظهارا‌ت، مي‌توانيم اين سوال را در مورد شوراي عالي صلح مطرح كنيم كه سرنوشت و كاركرد شوراي عالي صلح در حكومت جديد چگونه خواهد بود؟ آيا كاركرد اين شورا تغيير خواهد كرد و تغيير ساختار اين شورا مي‌تواند ‌طالبان را متقاعد به گفت‌وگو با اين شورا کند؟

در پاسخ به اين سوال، گفته مي‌توانيم كه‌ از اظهارات و موضع‌گيري‌هاي سياسي طالبان در مورد مخالفت‌شان با دولت افغانستان پيدا‌ست كه طالبان با تغيير ساختار شوراي عالي صلح در حكومت آينده، حاضر به گفت‌وگوي صلح از آدرس اين شورا نخواهند شد؛ زيرا پيش‌شرط طالبان برای آغاز گفت‌وگو‌هاي صلح و راه‌حل سياسي به جاي مخالفت مصلحانه‌ی‌شان، خروج كامل نيرو‌هاي خارجي از كشور و تغيير قانون اساسي كشور عنوان شده است. تغيير ساختار و شوراي عالي صلح نمي‌تواند طالبان را علاقه‌مند کند كه از مخالفت نظامي با دولت افغانستان دست بكشند.

براين اساس، گفته مي‌توانيم كه نقش كار‌كردي اين شورا براي برقرار صلح در حكومت آينده مبهم و غير‌فعال خواهد بود و حتا با تغيير ساختار‌، نمي‌تواند در زمينه‌ی برقراري صلح نقش مؤثری ايفا كند.