ناجیه عطایی
رفت و آمد زنان با وسایل حمل و نقل عمومی در شهر کابل همیشه برای آنان پردردسر بوده است. از متلک‌هایی که نثارشان می‌شود گرفته تا لمس کردن بدن‌شان توسط رانندگان. زنان می‌گویند همه روزه مشکلات که در وسایل حمل‌ونقل عمومی در شهر کابل می‌بینند، به خاطره‌های تلخ‌شان از خیابان‌های کابل افزوده می‌شود. رانندگان موترهای مسافربری در کابل، معمولاً در صندلی‌های تک‌نفره و جلو موترها دو مسافر می‌نشانند. این‌کار برای مردان شاید زیاد سخت نباشد، اما برای زنان عذاب‌آور است.
برای جلوگیری از این مشکل، به‌تازگی شماری از زنان در شبکه‌های اجتماعی کارزاری را به راه انداخته‌اند و از مدیریت ترافیک شهر کابل می‌خواهند که جلو این کار را بگیرند.
سال گذشته مدیریت عمومی ترافیک برای وسایل عمومی حمل و نقل طرحی را پیشنهاد کرده بود که براساس آن رانندگانِ وسایل حمل و نقل شهری اجازه ندارند درصندلی‌های یک‌نفری، دو نفر بنشانند. این طرح در حالی از طرف مدیریت عمومی ترافیک پیشنهاد گردید که زنان مورد اذیت و آزار جنسی و رفتارهای نامناسب رانندگان قرار می‌گرفتند.
جاده، محل کار، دانشگاه و داخل موترهای شهری مکان‌های عمومی است که اکثراً زنان مورد آزار و اذیت مردان قرار می‌گیرند. منتظرماندن زنان در ایستگاه‌های موتر به‌دلیل کمبود مسافر زنانه، پرداخت کرایه‌ی دو نفر، لمس شدن بدن‌شان توسط رانندگان و نشستن دو مسافر در صندلی که گنجایش یک مسافر را دارد، مشت نمونه خروار از مشکلات زنان در خیابان‌های کابل است.
شیرین 22 سال سن دارد و در یکی از رسانه‌های خصوصی کار می‌کند. او می‌گوید رفت و آمد با وسایل حمل و نقل عمومی برای او به‌عنوان یک زن عذاب‌آور است. شیرین می‌گوید تجربه‌های تلخ زیادی از آزار و اذیت در موترهای مسافربری دارد:«نشستن دو نفری در سیت پیش‌رو شدیداً برایم ناخوشایند و موجب استرس و نگرانی‌ام می‌شود و بیشتر اوقات مجبور می‌شوم که کرایه دو نفر را پرداخت کنم و به تنهایی در سیت پیش‌رو بنشینم.»
ریحانه 24 سال سن دارد. او یکی دیگر از زنانِ شاکی و مانند صدها زن دیگر از نشستن در صندلی پیش‌روی موتر خاطره‌های تلخ دارد. ریحانه زمانی‌که فقط 13 سال سن داشته با صحنه‌ای مواجه شده که هیچ‌گاهی از خاطرش نمی‌رود. او می‌گوید با مادرش در صندلی پیش‌روی موتر نشسته بوده که در مسیر راه راننده به‌بهانه‌ی تبدیل‌کردن «گیر» موتر، با دستش ران او را لمس می‌کند. بعد از گذشت 11 سال، هنوز یادآوری از آن تجربه‌ی تلخ روان ریحانه را آزار می‌دهد.
«تنها یک نفر در سیت پیش‌رو»
اخیرا شماری از زنان فعال با راه‌اندازی کارزاری در شبکه‌های اجتماعی از اداره‌ی ترافیک می‌خواهند جلو این کار رانندگان را که در سیت پیش روی موتر دو نفر می‌نشانند، بگیرد. این کمپین با نام «تنها یک نفر در سیت پیش‌رو» و «لطفا از منتظرماندن خانم‌ها به ساعت‌ها در ایستگاه جلوگیری کنید» راه‌اندازی شده است. خواست زنان از مسوولان اداره‌ی ترافیک کابل این است طرحی را که سال گذشته روی دست گرفته بود، اجرایی کند. بر مبنای این طرح رانندگان حق ندارند در صندلی پیش‌روی موتر بیش از یک مسافر سوار کنند.
شیرین سوگند از کابران شبکه‌های اجتماعی دولت و اداره‌ی ترافیک را به بی‌توجهمی متهم کرده است. او گفته است سوارکردن دو زن در صندلی پیش‌روی موتر آزاردهنده است.
مسولان مدیریت عمومی ترافیک کابل به اطلاعات روز می‌گویند که این طرح از طرف مدیریت عمومی ترافیک ارایه شده و در ایستگاه‌های موترها با متخلفین برخورد قانونی صورت می‌گیرد و رانندگانی که در سیت پیش‌روی موترهای‌شان دو مسافر می‌نشانند، مجبور به پرداخت جریمه‌‌ی نقدی می‌شوند. خان محمد شینواری، مدیر عمومی ترافیک کابل می‌افزاید: «این طرح عمومی میباشد و صندلی پیش‌روی موترها گنجایش تنها یک مسافر را دارد. راننده‌ها باید از این طرح پیروی کنند.»
شهروندان کابل می‌گویند که طرح مدیریت ترافیک کابل موقتی بوده و این اداره در عملی کردن آن ناکام مانده است.
غلام علی ده سال می‌شود در شهر کابل رانندگی می‌کند. او می‌گوید رانندگان برای 10 افغانی کار می‌کنند و اقتصاد مردم خیلی ضعیف است. او می‌گوید اگر کرایه‌ی سیت پیش‌روی دوبرابر باشد، طرح یک نفره جواب می‌دهد.
تا کنون بارها از سوی حکومت طرح‌هایی برای رفع چالش زنان در حمل ونقل عمومی روی دست گرفته شده، اما این اقدامات فقط در حد حرف مانده یا هم هیچ گرهی از مشکلات زنان باز نکرده است. حدود دو سال پیش وزارت ترانسپورت افغانستان اعلام کرد که تا سه ماه دیگر برای حل مشکل حمل و نقل زنان در کابل، اتوبوس‌های اختصاصی با رانندگان زن و برای زنان به خیابان‌های کابل می‌آیند. اما از این وعده زمان بسیاری گذشته و هیچ اتوبوسی با راننده‌ی زن در خیابان‌های کابل وجود ندارد. وعده‌ای هم که شهرداری کابل برای ایجاد مترو بس داد بود، روی هوا مانده است. وعده‌های هوایی نهادهای حکومتی و وضعیت نابه‌سامان حمل و نقل عمومی شاید برای خیلی از مردم به چشم نیاید اما برای شیرین، تلخ‌تر از این نیست که روزانه ده‌ها متلک و تماس بدنی را تجربه کند تا به خانه یا سر کارش برسد:«نشستن دو نفر در سیت پیش‌رو شدیداً برایم ناخوشایند و موجب استرس و نگرانی‌ام می‌شود و بیشتر اوقات مجبور می‌شوم که کرایه‌ی دو نفر را پرداخت کنم و در سیت پیش‌رو تنها بنشینم.»