واجد روحانی
دادن تجهیزات جنگی بهعنوان هدیه به خانه نوعروس در ولایت غور بخشی از فرهنگ مردم است. بربنیاد یک رسم قدیمی، خانواده پسر مجبور بودهاند که سلاح به خانه دختر ببرند و کماکان این رسم در غور حفظ شده است. هرچند در حال حاضر این کار بیشتر در مناطق اطراف شهر فیروزکوه و مناطق تحت کنترل طالبان رخ میدهد.
ناامنی دوامدار، منازعات قومی و نگرانیهای امنیتی باعث شده که بسیاری از خانوادهها گرفتن سلاح و جنگافزار را بهعنوان بخشی از پیشکش، هدیه و مهریه دخترانشان شرط کنند.
به گفتهی مسئولان ریاست امور زنان و دفتر ولایتی کمیسیون حقوق بشر در غور، این کار به افزایش خشونت علیه زنان در غور افزوده است. آمار ریاست امور زنان غور در سال 1398 نشان میدهد که 73 مورد خشونت علیه زنان در این ولایت به ثبت رسیده است. از این میان، سه مورد قتل زنان توسط سلاح صورت گرفته است.
به گفته مسئولان در ریاست امور زنان و دفتر ولایتی کمیسیون حقوق بشر غور، تنها به شهر فیروزکوه و ولسوالیهای لعل و سرجنگل و دولتیار دسترسی دارند. در دیگر نقاط غور اگر موارد قتل زنان رخ دهد، به احتمال قوی گزارش نمیشود و همچنان پوشیده میماند.
دخترفروشی
حلیمه پولاد، عضو شورای ولایتی غور به روزنامه اطلاعات روز میگوید که در هر خانهی باشندگان غور سلاح وجود دارد و موجودیت این سلاحها قتلهای زنان را افزایش داده است. او میافزاید که دخترفروشی در غور رواج است و دختران با پول و سلاح فروخته میشوند: «وقتی برای اولینبار خانواده پسر به مهمانی خانواده دختر میروند، سلاح هم پیش پدر دختر میگذارند. بدون سلاح هیچ خانه در غور نیست. به تمام نقاط غور رسم بردن سلاح به خانه دختر رواج دارد.»
نوریه احمدی، مسئول شبکه زنان افغان در غور روایتهای جالبی از دریافت سلاح بهعنوان مهریه دختران بازگو میکند. او به روزنامه اطلاعات روز میگوید که در سال 2016 میلادی مهریهی یک دختر در مناطق ناامن غور، یک میل راکت بوده است. خانم احمدی میافزاید که در مواردی مهریهی یک دختر 15 میل سلاح کلاشینکوف بوده است: «اگر سلاح ثقلیه بوده، پنج میل سلاح بوده. بیشتر رواج سلاح بهعنوان مهریه در قریه اللهیار در نزدیکی ولسوالی شهرک است و در ولسوالی چهارسده هم مهریهی سلاح زیاد رواج دارد.»
حلیمه پرستش، رییس امور زنان غور در گفتوگو با روزنامه اطلاعات تأکید دارد که باید به فرهنگ ناپسند دادن اسلحه بهعنوان بخشی پیشکش، مهریه یا هدیه پایان داده شود. او میگوید از قدیم شمشیر بخشی از مهریهی دختران در غور بوده: «اسلحه از جمله اجناس گرانقیمت است و در غور خانواده داماد به خانه عروس سلاح میبرند. این کار، کار ناپسندی است، باید جلو فرهنگ سلاح بهعنوان بخشی از مهریه گرفته شود. اما متاسفانه غور ناامن است و ما نمیتوانیم کاری در این بخش کنیم.»
مسئولان در دفتر ولایتی کمیسیون حقوق بشر غور میگویند که آخرین مورد قتل زنان به 20 روز قبل برمیگردد که یک کودک 9 ساله بهگونهی اشتباهی مادر 27 سالهاش را در منطقهی «تپه شهیدا» در شهر فیروزکوه کشته است.
فریده ناصری، آمر بخش زنان در این دفتر به روزنامه اطلاعات روز میگوید که شماری از قتلهای زنان در این ولایت توسط سلاح صورت میگیرد.
ناصر خاضع، والی غور به روزنامه اطلاعات روز میگوید که گزارش رسمی در مورد سلاح به عنوان مهریه از طرف نهادهای امنیتی و کشفی دریافت نکرده است. او میپذیرد که سلاح در خانههای غور وجود دارد: «ممکن است که در مواردی وقتی مهریه طلب میشود، سلاح هم طلب شود، اما ما گزارشی از منابع رسمی خود و نهادهای امنیتی و کشفی خود در این مورد دریافت نکردهایم.» آقای خاضع از وجود سلاح در هر خانه ابراز نگرانی میکند و تأکید میورزد که باید سلاحها جمعآوری شود.
در بسیاری از نقاط ولایت غور طالبان حاکم بالامنازع هستند و دسترسی نداشتن حکومت به این مناطق، نگرانیها مبنی بر قتلهای هولناک زنان را توسط سلاح به مقیاس کلان افزایش داده است.
فریده ناصری، آمر بخش زنان دفتر ولایتی کمیسیون حقوق بشر میگوید که توزیع سلاح غیرقانونی در شهر فیروزکوه و تمام ولسوالیهای این ولایت وجود دارد. او میافزاید که هرچند کسی گزارشی در مورد دادن سلاح بهعنوان بخشی از مهریه به دفتر حقوق بشر ثبت نکرده، اما بیشتر مخالفان مسلح در قبال نکاح دخترانشان سلاح میخواهند تا علیه حکومت بجنگند.
درگیریهای قومی در غور باعث شده شهروندان غور به تجهیزات جنگی رو آورند تا از این طریق از جان و داراییهایشان محافظت کنند. به گفتهی فعالان حقوق زن در غور، یکی از سادهترین راههای تأمین سلاح، خواست اسلحه از فامیل پسر بهعنوان بخشی از مهریه است.
اما ناصر خاضع، والی غور مدعی هست که طی دو سال اخیر منازعات قومی بهگونهی چشمگیری در این ولایت کاهش یافته است.
قاچاق سلاح
دسترسی آسان به سلاح در غور و افزایش موارد قتل زنان با سلاح با انتقاد شدید اعضای شورای ولایتی غور مواجه شده است. حلیمه پولاد، عضو این شورا میگوید که حکومت در راستای گسترش حاکمیت دولتی و جمعآوری سلاح از نزد افراد غیرمسئول در غور ناتوان بوده است. او میافزاید که سلاح در غور وجود دارد و هر کس برای خود بهسادگی میتواند سلاح خریداری کند: «نگرانی بزرگ ما این است که حکومت تسلط ندارد، سلاحها از ولایتهای جنوبی کشور قاچاق میشود. بیشتر این سلاحها از طریق هلمند میآید.»
در این میان، ناصر خاضع، والی غور میگوید که سلاح و تجهیزات جنگی از پاکستان و بهگونهی قاچاق به غور منتقل میشود و در مناطق ناامن این ولایت به فروش میرسد. به گفتهی آقای خاصع در جاهای که طالبان حضور دارند، سلاح رد و بدل میشود: «سلاحها از کوهها و راههای صعبالعبور توسط قاچاقبران و موترسایکلسواران به غور آورده میشود. سلاحهای کلاشینکوف و دوربینهای شببین از پاکستان میآید.»
فعالان حقوق زن مدعی هستند که در برخی مواقع پسر نامزدار در غور مجبور میشوند که به سبب تهیه سلاح بهعنوان مهریه، بالای نیروهای دولتی حمله کنند و این سلاحها را از نزد این نیروها بهدست بیاورند.
خشونت علیه زنان در ولایت غور در غرب افغانستان همواره تکاندهنده بوده است. هرازگاهی گزارشهای مبنی بر تیرباران زنان در ملأ عام در غور به نشر میرسد. موجودیت سلاح در نزد افراد غیرمسئول یکی از دلایل عمدهی رویدادهای فجیع خشونت علیه زنان است.
فعالان حقوق زن در غور میگویند که در بیشتر نقاط غور هیچ ارزشی به زنان داده نمیشود و به زن بهعنوان یک کالای نگریسته میشود.