واجد روحانی
ولایت فراه در غرب کشور زمانی به انبار غله‌ی افغانستان مشهور بود، حالا چند سالی است که انبار سبزیجات کشور خوانده می‌شود. از ده سال به این‌سو، صنعت گلخانهای در فراه رشد زیادی کرده است. این کار برای حدود هشت‌هزار نفر در این ولایت زمینه‌ی کار را فراهم کرده است. اما از حدود دو سال به این‌طرف گلخانه‌داران در فراه می‌گویند آتش جنگ و باج‌گیری طالبان باعث شده صنعت گلخانهای رونق گذشته را نداشته باشد. با این هم امسال گلخانه‌داران در فراه 700 هزار تُن بادنجان رومی و بادرنگ محصول برداشت کرده‌اند.
«طالبان آشکارا باج می‌گیرند»
عبدالستار، مالک چندین گلخانه در فراه است. او در حدود 20 میلیون افغانی برای ساخت گلخانه در مساحت 27 جریب زمین یا معادل 54 هزار متر مربع در منطقه‌ی «ریگی» در مرکز شهر فراه هزینه کرده است.
عبدالستار می‌گوید که از هزار متر مربع گلخانه در فصل‌های بهار و خزان، تا 35 تُن بادرنگ و 20 تُن بادنجان رومی حاصل برمی‌دارد.
عبدالستار، صاحب چند گلخانه در فراه، مدعی است که طالبان به‌گونه‌ی آشکار از آن‌ها مالیه جمع‌آوری می‌کنند و حکومت هیچ کاری برای جلوگیری از این کار طالبان نمی‌تواند: «همگی در جریان‌اند که طالبان پول می‌گیرند. در بدل هر سالن گلخانه 500 افغانی به طالبان پول می‌دهیم. گاهی طالبان در راه‌ها هم از هر موتر ما پول می‌گیرند.»
عبدالستار حکومت را در راستای حمایت از کشاورزان و تأمین امنیت به بی‌پروایی متهم می‌کند: «حکومت هیچ کاری به گلخانه‌داران در فراه نکرده است. خود مردم برای خود گلخانه ساخته و وضعیت امنیتی هم خراب است که مشکلاتی به ما ایجاد کرده است.»
غلام‌حیدر خیرخواه، مالک 150 گلخانه در فراه است. او در حدود 30 جریب را برای کشت بادرنگ و بادنجان رومی در حومه شهر فراه اختصاص داده است. او در گفت‌وگو با روزنامه اطلاعات روز، از فشار طالبان مبنی بر اخاذی از گلخانه‌داران نگران است: «اصابت مرمی و راکت به گلخانه‌ها باعث وحشت کارگران می‌شود. کارگرها کار نمی‌کنند چرا که جان‌شان در گلخانه‌ها به‌دلیل اصابت مرمی و راکت به خطر می‌افتند. حاصلات ما خراب شد و ما خساره‌مند شدیم. طالبان هم از هر موتر محصولات ما تا دو هزار افغانی محصول می‌گرفتند.»
در این میان، نمایندگان مردم فراه در مجلس نمایندگان از حکومت می‌خواهند که به باج‌گیری طالبان از مالکان گلخانه‌داران پایان دهد.
عبدالستار حسینی، نماینده مردم فراه در پارلمان به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که در داخل شهر فراه، طالبان روزانه میان چهار تا شش میلیون افغانی از مردم باج می‌گیرند. آقای حسینی تأکید می‌کند که طالبان حتا از کارمندان دولتی نیز پول می‌گیرند: «باید به فرهنگ گرفتن پول از طرف طالبان پایان داده شود. مردم مجبورند که از ترس جان‌شان به طالبان پول بدهند.»
محب‌الله محب، سخن‌گوی پولیس فراه به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که نیروهای دولتی در راستای از بین‌بردن منابع مالی طالبان عملیات‌های گسترده راه‌اندازی می‌کند: «ما تلاش می‌کنیم که وضعیت امنیتی خوب شود، باید مردم همراه ما همکاری کنند تا جلو باج‌گیری طالبان بگیریم.»
قدرت‌الله کاکر، معاون ریاست زراعت فراه به روزنامه اطلاعات روز می‌گوید که به‌دلیل ناامنی‌ها کارمندان فنی این ریاست قادر به رفتن به مناطق ناامن برای مشوره و آموزش گلخانه‌داران نیستند: «مرمی و راکت به گلخانه‌ها می‌خورد و باعث تخریب یک قسمتی از این گلخانه‌ها شده است. ناامنی‌ها بازار را مختل می‌کند و نمی‌شود که گلخانه‌داران محصولات زراعتی خود را به بازار بیاورند.»
از سویی هم، گلخانه‌داران در فراه می‌گویند که به‌دلیل جنگ میان نیروهای دولتی و طالبان در شهر فراه، در برخی از مواقع یا محصولات‌شان را به بازار عرضه نکرده‌اند یا زمینه‌ی صادرات این محصولات به ولایت‌های همجوار و حتا کابل فراهم نشده است.
بر بنیاد آمار ریاست زراعت فراه، در حدود دو هزار گلخانه در شهر و ولسوالی‌های پشت‌رود و خاک سفید در کشت گلخانهای قرار دارد. قدرت الله کاکر، معاون این ریاست می‌گوید که سالانه از این گلخانه‌ها بیش‌تر از 700 هزار تُن بادرنگ و بادنجان رومی محصول برداشته می‌شود. او می‌افزاید که در گلخانه‌های فراه تا هشت هزار تن مصروف کار هستند: «نبود خطوط مواصلاتی، عدم بازار از مشکلات عمده‌ی گلخانه‌داران در فراه است. گلخانه‌داران سبزیجات تولید می‌کنند، ولی بازار مساعد نیست و به قیمت ناچیز تولیدات‌شان را به فروش می‌رسانند.»
نبود سردخانه
نبود سردخانه در افغانستان تقریبا یک مشکل عمومی است و به همین دلیل میوه‌های تازه بعد از برداشت اغلب به نرخ خیلی ارزان فروخته می‌شود.در فراه نیز اقلیم گرم است و به همین علت یک قسمت زیادی از محصولات زراعتی در صورتی که فوری در بازار عرضه نشود، فاسد می‌شوند.
به‌دلیل نبود سردخانه، گلخانه‌داران فراه بارها مجبور شده‌اند که در فصل برداشت محصولات زراعتی، با قیمت ناچیز محصولات‌شان را به فروش برسانند.
ساخت سردخانه یکی از نیازمندی‌های جدی دهقانان و گلخانه‌داران در ولایت فراه شمرده می‌شود. اما به‌دلیل نبود برق و ناامنی‌های فزاینده، سردخانه در این ولایت احداث نشده است.
مسئولان در ریاست زراعت فراه می‌گویند که خواست دهقانان مبنی بر ساخت سردخانه را چندین بار با مقام‌ها در مرکز کشور در میان گذشته‌اند.
هم اکنون تولیدات این گلخانه‌ها تنها در بازارهای داخلی به فروش می‌رسد. این گلخانه‌داران از حکومت می‌خواهند که زمینه‌ی صادرات تولیدات گلخانهای را به کشورهای پاکستان و آسیایی میانه مساعد کند تا میزان سرمایه‌گذاری در این بخش افزایش یابد.
با این‌که فراه می‌تواند سبزیجات بیش‌تر ولایت‌های کشور را تأمین کند، اما به‌دلیل نبود سردخانه در فصل زمستان بیش‌تر سبزیجات ولایت‌های غربی افغانستان از کشور ایران وارد می‌شود. در این فصل قیمت یک کیلو بادنجان رومی تا 80 افغانی نیز می‌رسد.
از سوی هم، بادهای موسومی در فراه، باعث خسارات هنگفت به گلخانه‌داران می‌شود. معاون ریاست زراعت فراه می‌گوید که این تندبادها باعث پاره‌شدن پلاستیک‌های این گلخانه‌ها می‌شود.
آبیاری قطره‌ای
در ولایت فراه به‌دلیل کمبود آب برای آبیاری زمین‌ها، از سیستم آبیاری «قطره‌ای» در گلخانه‌ها استفاده می‌شود. به‌کارگیری از این سیستم، مصرف آب را به‌شدت کاهش می‌دهد. ریاست زراعت فراه نیز می‌گوید که در حدود 90 درصد گلخانه‌داران از سیستم آبیاری قطره‌ای استفاده می‌کنند.
برخلاف سال‌های گذشته میزان بارندگی در فراه افزایش یافته است. نجیب‌الله جوینی، رییس حوزه دریایی هریرود – مرغاب به روزنامه اطلاعات روز گفت که در جریان سال تا کنون بیش از 70 ملی متر باران باریده است.
افزایش میزان بارندگی، بدین معناست که دهقانان و گلخانه‌داران فراه برخلاف سال‌های گذشته، با کمبود آب مواجه نخواهند شد.
گلخانه‌داران و دهقانان در فراه از حکومت می‌خواهند که در راستای ساخت بند بخش‌آباد در ولسوالی بالابلوک اقدام کنند تا به مشکل کم‌آبی زمین‌های زراعتی در این ولایت نقطه پایان گذاشته شود.
نجیب‌الله جوینی، رییس حوزه دریایی هریرود-مرغاب گفت که ساخت دو تونل انحرافی بند بخش‌آباد به هزینه 11.8 میلیون دالر به‌زودی آغاز می‌شود.
بند بخش‌آباد قادر به ذخیره‌سازی یک میلیارد و 364 میلیون متر مکعب آب را دارد. این بند افزون بر تولید 27 میگوات برق، بیش از 100 هزار هکتار زمین را تحت پوشش آبیاری قرار خواهد داد.
ناامنی‌ها، جدیترین چالش برای اعمار بند بخش‌آباد گفته می‌شود. شاه‌محمود نعیمی، معاون شورای ولایتی فراه به اطلاعات روز گفت که فایق‌آمدن به مشکل ناامنی در بند بخش‌آباد برای حکومت در مقطع کنونی دشوار است.
محصولات گلخانهای فراه را بادرنگ، بادنجان، بامیه، انواع سبزیجات و میوه‌جات تشکیل می‌دهد که محصولات به‌دست‌آمده در ولایت‌های هرات، نیمروز، هلمند، کابل، ننگرهار و بلخ صادر می‌شود.
تا حالا در سراسر فراه هزاران گلخانه ساخته شده است. صنعت کشت گلخانهای، باعث گسترش فعالیت‌های زراعتی در کشور شده و یک تجربه‌ی موفق بوده است.