با گذشت دو روز از اعلام نتیجهی نهایی انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان، نهادهای بین‌المللی کم‌کم سکوت‌شان را در قبال نتیجهی نهایی که کمیسیون مستقل انتخابات اشرف غنی را برنده اعلام کرد، می‌شکنند. در تازه‌ترین مورد، اتحادیه اروپا و نمایندگی سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) واکنش نشان داده‌اند. برعکس واکنشهای کم خارجی، واکنشهای داخلی گسترده و عمدتاً اعتراضی بوده است.
هیئت معاونت ملل متحد در افغانستان (یوناما) صبح روز پنج‌شنبه، اول حوت اعلامیه‌ای منتشر کرد و گفت که این نهاد از اعلام نتایج نهایی انتخابات ریاست جمهوری افغانستان و کار نهادهای انتخاباتی که منتج به اعلام نتایج گردید، آگاهی دارد.
یوناما هرچند در این اعلامیه نه از اعلام نتیجهی نهایی استقبال کرده و نه پیروزی اشرف غنی را تبریک گفته، اما در اخیر یادآور شده که سازمان ملل متحد «آماده‌ی استقبال و همکاری با دولت آینده» است و ضمناً «بر اهمیت احترام به تنوع افغانستان و برای آن عده از افغان‌هایی که با وجود محدودیت‌های امنیتی جدی در تعهد خود به یک فرایند مهم دموکراتیک شجاعانه رای دادند، تأکید می‌ورزد.»
یوناما گفته که ملل متحد بر اهمیت یک پروسه‌ی منظم که منجر به اعلام نتایج نهایی شود و در عین زمان بر اهمیت بسیج ملی در دوره‌ی پیش‌رو تأکید دارد: «ملل متحد همچنان بر اهمیت حل هر گونه مشکل مرتبط به پروسه‌ی اعلام نتایج نهایی انتخابات، در مطابقت با مقررات و قانون اساسی کشور و در جهت ثبات و همبستگی، تاکید می‌کند.»
در بخشی از اعلامیه آمده است: «با توجه به نگرانی‌هایی که از سوی کاندیداها و حامیان‌شان بعد از اعلام نتایج نهایی انتخابات مطرح گردیده، ملل متحد برای حمایت از مردم و نهادهای افغانستان به شمول تمام احزاب سیاسی به کار خود ادامه می‌دهد و به‌منظور ترغیب نهادهای اداره‌کننده‌ی انتخابات برای رسیدگی به مطالبات قانونی کاندیداها برای وضاحت در مورد تصامیم اتخاذ شده در مورد تفتیش و بازشماری آرا مشوره‌های بی‌طرفانه و مسلکی ارائه می‌نماید.»
پیام تبریکی اتحادیه اروپا
روز چهارشنبه، 30 دلو اتحادیه اروپا با نشر خبرنامه‌ای گفت که جوزف بورل، مسئول سیاست خارجی این اتحادیه در صحبت تلفونی با اشرف غنی، از پایان روند انتخابات استقبال کرده و نتیجهی انتخابات را به آقای غنی تبریک گفته است.
آقای جوزف بورل گفته که اتحادیه اروپا همواره از قانون اساسی و نهادهای افغانستان حمایت کرده و با توجه به نتیجهی نهایی انتخابات، این اتحادیه آماده همکاری با دولت جدید به رهبری محمداشرف غنی است. او همچنان از تعهد آقای غنی به تشکیل دولت فراگیر که «از همه‌ی مردم افغانستان نمایندگی» کند، استقبال کرده است.
اتحادیه اروپا همچنان از کار نهادهای انتخاباتی افغانستان باوجود که با چالش‌های روبه‌رو بود، نیز تمجید کرده است.
از سوی هم در این خبرنامه به نقل از مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا تاکید شده که اولویت فعلی افغانستان «یکپارچگی» برای حمایت از یک روند فراگیر صلح خواهد بود. این اتحادیه همچنین برای حمایت از این روند اعلام آمادگی کرده است و آن را فرصتی خوانده که نباید از دست داده شود.
روز پنج‌شنبه، اول حوت وزارت خارجه‌ی هند نیز انتخابات شدن دوباره اشرف غنی به‌عنوان رییس‌جمهور افغانستان را تبریک گفته و تأکید کرده است که این کشور به همکاری خود با دولت جدید ادامه می‌دهد. در اعلامیه‌ی که از سوی وزارت خارجه‌ی هند منتشر شده، آمده است که هند امیدار است دولت جدید و تمام رهبران سیاسی افغانستان برای تقویت اتحاد ملی و حفاظت از حقوق تمامی اقشار جامعه باهم کار کنند.
روز پنج‌شنبه صباح‌احمد جابر صباح، امیر کویت نیز با فرستادن پیامی، پیروزی دوباره‌ی محمداشرف غنی را به‌عنوان رییس‌جمهور افغانستان تبریک گفته است.
اما بیشتر کشورهای همسو که سر و کار نزدیک به افغانستان دارند تا کنون در مورد نتیجهی انتخابات و پیروزی آقای غنی سکوت کرده‌اند.
اقدامات غنی و عبدالله پس از اعلام نتیجهی انتخابات
محمداشرف غنی که کمیسیون مستقل انتخابات او را برنده اعلام کرده و عبدالله عبدالله که خودش خود را برنده اعلام کرده، تاکنون اقداماتی روی دست گرفته که به‌نحوی معلوم می‌شود اولی در پی ختم و خلاص کردن کار است و دومی تلاش دارد، مانع شود تا کارها به‌همین سادگی به نفع غنی مختومه اعلام نشود.
ساعاتی پس از اعلام نتیجهی نهایی انتخابات، عبدالله عبدالله، رییس اجرایی حکومت وحدت ملی و یکی از نامزدان انتخابات ریاست‌جمهوری که پس از غنی بیش‌ترین آرا را برده، با هم‌پیمانان سیاسی و انتخاباتی خود نشست خبری برگزار و ضمن نپذیرفتن نتیجهی اعلام شده، گفت که تیم «ثبات و همگرایی» براساس آرای شفاف و بیومتریک شده، پیروز انتخابات است و این تیم «حکومت همه‌شمول» تشکیل می‌دهد.
آقای عبدالله نتیجهی اعلام شده از سوی کمیسیون انتخابات را «از اساس غیرقانونی»، «نتیجهی دزدی انتخابات» و«کودتا علیه مردم‌سالاری» خواند و اعضای کمیسیون‌های انتخاباتی را متهم کرد که در بدل پول و تطمیع به یک روند ملی خیانت کرده‌اند.
عبدالله عبدالله به این اکتفا نکرد. در فردای پس از اعلام نتیجه، خواستار ممنوع‌الخروج شدن اعضای کمیسیون‌های انتخاباتی شد و از وزارت داخله خواست که از رفتن اعضای کمیسیون‌های انتخاباتی به بیرون از کشور جلوگیری کند. وزارت داخله اما در واکنش گفت که دستور ممنوع‌الخروجی تنها از صلاحیت‌های دادستانی و دادگاه عالی است.
همچنان عبدالله در نامه‌ای از سفارت‌ها و مؤسسات خارجی مقیم در کابل خواست تا از نتیجهی اعلام‌شده انتخابات حمایت نکنند. او در این نامه نوشته: «احترامانه توقع می‌رود تا سفارت‌های کشورهای دوست و مؤسسات بین‌المللی مقیم کابل روی اعلان غیرقانونی متکی بر تقلب کمیسیون انتخابات ترتیب اثر نداده و بی‌طرفی کامل خود را در خصوص این موضوع حساس ملی و سرنوشت‌ساز برای مردم افغانستان حفظ نمایند.»
عبدالله عبدالله روز پنج‌شنبه در واکنش به تبریک‌نامه‌ی اتحادیه‌ی اروپا به اشرف غنی به جوزف بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نامه‌ای نوشت و در آن از تبریک دادن او به اشرف غنی ابراز تأسف و تعجب کرد. آقای عبدالله در این نامه نوشته: «با تأسف و تعجب اطلاع حاصل نمودم که از طرف جناب شما پیام تبریکیه عنوانی تیم متقلب صادر گردیده است که خلاف توقع مردم افغانستان، تیم‌های انتخاباتی و برخلاف موضع‌گیری سازنده و بی‌طرفانه اتحادیه اروپا ارزیابی می‌گردد. امیدوارم هیأت محترم اتحادیه اروپا مقیم کابل در زمینه توضیحات لازم ارائه نموده و موضع‌گیری سازنده خویش را با مردم افغانستان شریک سازد.»
ساعاتی پس از اعلام نتیجه، اما پیش‌تر از آقای عبدالله، محمد اشرف غنی در جمع هواداران و هم‌پیمانانش به‌شمول شماری از نامزدان این انتخابات که قبلاً به تیم «دولت‌ساز» پیوسته بودند، در ارگ ریاست سخنرانی کرد و پیروزی‌اش را به هوادارانش تبریک گفت.
آقای غنی در این سخنرانی طولانی روند انتخابات را ختم شده خواند و تلاش کرد که به طرف‌های دیگر انتخابات بگوید که نتیجه را پذیرفته و در آینده دولت‌داری با او همکاری کنند.
غنی پیروزی‌اش را «پیروزی مردم و جمهوریت» خوانده و از کمیسیون‌های انتخاباتی به خاطر برگزاری و مدیریت انتخابات تشکر کرد: «ما به وحدت آمده‌ایم، من به هیچ‌کس به چشم حریف و رقیب نمی‌بینم. لحظه‌ی رقابت‌ها و مخالفت‌ها امروز پایان یافت.»
محمداشرف غنی در ادامه‌ی سخنان خود گفت که زمان آن فرارسیده تا صلح در افغانستان برقرار شود و تیم او آمده است تا برای تمام افغانستان صلح بیاورد: «ما به جرأت به جانب مذاکرات صلح می‌رویم و مذاکره می‌کنیم ولی نتیجهی نهایی به تصمیم مردم افغانستان مربوط خواهد بود. هیچ کار خارج از چارچوب قانون اساسی افغانستان انجام نخواهیم داد.»
یک روز پس از اعلام نتیجه، کمیسیون مستقل انتخابات در مراسمی به اشرف غنی وثیقه‌ی انتخاباتی داد. در متن وثیقه‌ی انتخاباتی آمده است که این کمیسیون طی فیصله‌نامه‌ی شماره ۱۲۲-۱۳۹۸ مورخ ۲۹ دلو ۱۳۹۸ آقای غنی را به‌عنوان «رییس‌جمهور منتخب تصدیق و اعلان نمود.»
آنچه معلوم می‌شود اشرف غنی تلاش دارد تا هرچه زودتر مراسم تحلیف را نیز برگزار کرده و کار را یک‌سره کند. عبدالله عبدالله، رقیب اصلی او نیز در تلاش است که نتیجهی انتخابات را به چالش بکشد.
واکنشهای اعتراضی و گسترده‌ی داخلی
واکنش‌ها در داخل افغانستان ساعاتی پس از اعلام نتیجهی نهایی انتخابات آغاز شد و طی دو روز اخیر بیشتر نامزدان انتخابات، سیاست‌گران مطرح و برخی از احزاب سیاسی به آن واکنش نشان داده‌اند. واکنش‌ها عمتداً اعتراضی و متمرکز به نپذیرفتن نتیجهی انتخابات بوده است.
در فردای پس از اعلام نتیجهی نهایی انتخابات، واکنش‌ها گسترده‌تر شد. بیشتر نامزدان انتخابات ریاست‌جمهوری با برگزاری کنفرانس‌های خبری موضع خود را اعلام کردند. یکی از واکنشهای جدی اظهارات جنرال عبدالرشید دوستم، معاون رییس‌جمهور فعلی و از حامیان تیم «ثبات و همگرایی» به رهبری عبدالله عبدالله بود. او در محل اقامت خود در ولایت جوزجان در میان هوادارانش گفت که از تصمیم عبدالله عبدالله برای تشکیل «حکومت همه‌شمول» «از دل و جان» حمایت می‌کند.
آقای دوستم اعلام نتیجهی نهایی انتخابات ریاست‌جمهوری از سوی کمیسیون مستقل انتخابات را «کودتای انتخاباتی» و غیرقابل پذیرش خواند و از هوادارانش خواست که برای معرفی والی‌های‌شان آمادگی بگیرند.
دوستم افزود که اعضای کمیسیون انتخابات نتیجهی نهایی را به حمایت از دسته‌ی «انتخاباتی دولت‌ساز» به رهبری رییس‌جمهور اشرف غنی، اعلام کرده است: «این‌ها یا پول گرفته و یا تحت تأثیر دسته‌ی انتخاباتی دولت‌ساز (به‌خاطر گرفتن پول و یا وعده‌ی چوکی) قرار گرفتند.»
جنرال دوستم خاموشی در برابر نتیجهی نهایی انتخابات که او آن را غیرشفاف می‌داند، به مثابه‌ی خودکشی خواند و از هواداران دسته‌ی انتخاباتی «ثبات و همگرایی» و حزب جنبش اسلامی افغانستان خواست در برابر اعلام نتیجهی انتخابات خاموش نمانند.
دو روز پس از اعلام نتیجهی انتخابات، شماری از باشندگان ولایت‌های شمال از حکومتی به رهبری عبدالله اعلام حمایت کردند. در شهر تالقان مرکز ولایت تخار تجمع اعتراضی برگزار شد و در شماری از ولایت‌های دیگر تصویر عبدالله عبدالله با عنوان «رییس‌جمهوری منتخب جمهوری اسلامتی افغانستان» بالا شد.
گلبدین حکمتیار، رهبر دسته‌ی انتخاباتی «صلح و عدالت اسلامی» که در نتیجهی نهایی در ردیف سوم قرار دارد، روز چهارشنبه در نشست خبری اعلام کرد که باید انتخابات ریاست‌جمهوری ششم میزان باطل و انتخابات ریاست‌جمهوری دوباره برگزار شود.
آقای حکمتیار افزود که که انتخابات ریاست‌جمهوری هیچ گونه مبنای مشروعیت از نگاه اشتراک مردم و شفافیت نداشته و باید از سوی یک حکومت «قابل قبول همه» دوباره برگزار شود. حکمتیار افزود که کمیسیون‌های انتخاباتی نتایج انتخابات کنونی را «عجولانه» و به گونه‌ی «غیرقانونی» براساس «تهدید و تطمیع‌ها» اعلام کرده است. او تأکید کرد که انتخابات باید از سوی یک کمیسیون «بی‌طرف» و «صادق» برگزار شود.
او همچنان در بخشی از صحبت‌هایش هرچند از تشکیل حکومت موازی حمایت نکرد، اما خواستار تشکیل یک حکومت «قابل قبول» برای همه‌ی اطراف، به‌شمول گروه طالبان شد. آقای حکمتیار افزود که این حکومت باید ممد پروسه‌ی صلح و ضامن برگزاری انتخابات شفاف در آینده باشد. به گفته‌ی آقای حکمتیار، بحث‌ها روی چگونگی تشکیل این حکومت با نامزدان انتخابات ریاست‌جمهوری و احزاب سیاسی جریان دارد.
رحمت‌الله نبیل، رییس دسته‌ی انتخاباتی «امنیت و عدالت» که در جایگاه چهارم قرار دارد، می‌گوید که روند و نتیجهی انتخابات ریاست‌جمهوری از سوی این دسته‌ی انتخاباتی باطل است و باید حکومت «مصالحه‌ی ملی» تشکیل شود.
آقای نبیل روز چهارشنبه، ۳۰ دلو در نشست خبری گفت که این دسته‌ی انتخاباتی روند انتخابات را به‌دلیل این‌که نتوانسته در حل مشکلات و چالش‌های افغانستان ممد واقع شود، باطل کرده است. نبیل همچنان روند انتخابات ریاست‌جمهوری را غیرشفاف و روز اعلام نتایج نهایی انتخابات را روز «مرگ دموکراسی» خواند و گفت که در این انتخابات حدود ۱.۲ میلیون رأی تقلبی استفاده شده بود. به‌گفته‌ی او، از این جمله فقط در حدود ۸۰۰ رأی آن از رده خارج شده است.
آقای نبیل افزود که تصامیم در کمیسیون‌های انتخاباتی به‌صورت یک‌جانبه و بدون درنظرگیری طرزالعمل‌ها و قوانین نافذه‌ی کشور تحت فشارهای سیاسی، گرایش‌های قومی، اقتصادی و مالی شماری از دسته‌های انتخاباتی گرفته شده است. او از جامعه‌ی جهانی خواست که تا «روشن‌نشدن وضعیت کنونی» هیچ یکی از دسته‌های انتخاباتی را به‌رسمت نشناسند.
از سویی هم، او نسبت به برخی از تحرکات ابراز نگرانی کرده، گفت: «متأسفانه کشور ما در شرایط بسیار حساسی قرار دارد. در ولایت‌های مختلف سلاح توزیع شده و در قسمت‌های مختلف یک تعداد حلقاتی باشند که یا از روی احساسات و یا این‌که در حق‌شان عدالت نشده،… عکس‌های یکدیگر را پایین می‌کنند و از تریبیون رسمی دولت اخطار می‌دهند.»
شماری از نامزدان دیگر انتخابات نیز نتیجهی انتخابات را نپذیرفته‌اند.
واکنش حامد کرزی و گروه طالبان
حامد کرزی، رییس‌جمهور پیشین افغانستان در واکنش به اعلام نتایج نهایی انتخابات ریاست‌جمهوری گفته است که انتخابات روند «غیر ملی» بود که تحمیل شد و او از قبل می‌دانست که نتیجهی آن مورد پذیرش قرار نمی‌گیرد.
آقای کرزی با نشر اعلامیه‌ای گفت که افغانستان در وضعیت کنونی بیش از هر زمانی به وحدت و هم‌سویی نیاز دارد تا همه با هم «با ملی‌ساختن روند صلح» شاهد تأمین هرچه زودتر صلح و امنیت سراسری در کشور باشیم. کرزی افزود که او پیش از این هم به مردم گفته بود که برگزاری انتخابات در شرایطی که زمینه‌ی دایرشدن شفاف و عادلانه‌ی آن در کشور مساعد نباشد، سبب بحران و افتراق شده و کشور را تضعیف و روند صلح را مختل می‌سازد.
گروه طالبان نیز به اعلام نتیجهی نهایی انتخابات ریاست‌جمهوری واکنش نشان داد و گفت که تعیین دوباره‌ی اشرف غنی به‌عنوان رییس‌جمهور نه تنها غیرقانونی است و مشروعیت ندارد، بلکه با محتوای روند جاری صلح نیز در تضاد قرار دارد.
ذبیح‌الله مجاهد، سخن‌گوی گروه طالبان در اعلامیه‌ای، روند انتخابات را «جعلی»، «تلاش ناکام» و «خاک زدن به چشم مردم» خوانده است. در اعلامیه‌ی طالبان همچنان آمده است که مردم افغانستان پس از پایان حضور خارجی‌ها، در مورد مسایل داخلی تصمیم گرفته و سرنوشت سیاسی‌شان را مشخص خواهند کرد.
واکنش نهادهای ناظر انتخابات
شماری از نهادهای ناظر بر رورند انتخابات از بحرانی‌شدن انتخابات ابراز نگرانی کرده و گفته‌اند که اعلام نتایج نهایی انتخابات ریاست‌جمهوری کشور بدون تطبیق حدود ۲۰ درصد فیصله‌های کمیسیون رسیدگی به شکایت‌های انتخاباتی صورت گرفته است.
بنیاد انتخابات شفاف افغانستان (تیفا) روز چهارشنبه اعلام نتایج انتخابات را «شتاب‌زده» خوانده و گفت: «براساس نظارت تیفا حدود ۲۰ درصد فیصله‌های کمیسیون شکایات انتخاباتی (تفتیش و بازشماری) در تعدادی از ولایات ناتکمیل باقی مانده است.»
در خبرنامه‌ی این نهاد آمده است که تفتیش ویژه در کمیسیون مرکزی نیز شب‌هنگام بدون حضورداشت ناظران کمیسیون شکایات انتخاباتی و ناظرین نهادهای ملی و بین‌المللی صورت گرفته است.
تیفا «نقض» لایحه‌‌ی تفتیش و بازشماری آرا از سوی کمیسیون مستقل انتخابات، تقابل کمیسیون‌های انتخاباتی و عدم تکمیل روند بازشماری آرا در تعدادی از ولایات از جمله‌ی مشکلات مرحله‌ی نهایی انتخابات خواند و گفت که کمیسیون انتخابات به‌صورت عجولانه و بدون در جریان‌گذاشتن شرکای انتخاباتی، نتایج نهایی را اعلام کرده است.
از سویی هم، این نهاد از شرکای بین‌المللی انتخابات افغانستان و جامعه‌ی جهانی و رهبران سیاسی خواسته است که در رابطه با اعلام نتایج انتخابات سکوت اختیار نکنند و در جست‌وجوی راه‌حل مناسب و مورد قبول برای طرف‌ها باشند.
بنیاد انتخابات آزاد و عادلانه‌ی افغانستان (فیفا) نیز در اعلامیه‌ای با انتقاد از عمل‌کرد نهادهای انتخاباتی گفته که کارکرد کمیسیون‌های انتخاباتی ضمن آنکه باعث به درازا کشانیده شدن پروسه انتخابات گردید در عین حال نتوانست اعتماد تمامی تکت‌های انتخاباتی را به پذیرش نتیجهی نهایی انتخابات کسب نماید.
فیفا قضیه‌ی انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۹۸ را پس از اعلام نتیجهی نهایی انتخابات پایان یافته دانسته، در ضمن از واکنش متفاوت تکت‌های انتخاباتی و ترس از تقابل سیاسی مردم افغانستان ابراز نگرانی کرده است. این نهاد ناظر بر انتخابات از شخصیت‌های مورد اعتماد ملی و بین‌المللی خواسته است که در روند انتخابات مداخله کنند تا زمینه‌ی گفت‌وگو میان طرف‌ها به‌میان آید و از شکل‌گیری بحران سیاسی در کشور جلوگیری شود.
انتخابات ریاست‌جمهوری 1398 افغانستان به تاریخ ششم میزان برگزار شد. پس از حدود پنج ماه کشمکش و جنجال بالآخره نتایج نهایی آن به تاریخ 29 دلو اعلام شد که براساس آن محمداشرف غنی، رییس‌جمهوری فعلی با به‌دست آوردن ۹۲۳ هزار و ۵۹۲ رأی (۵۰.۶۴ درصد) کل آرا، در جایگاه اول و عبدالله عبدالله نیز با کسب ۷۲۰ هزار و ۸۴۱ رأی معادل (۳۹.۵۲ درصد) کل آرا در جایگاه دوم قرار گرفت.
گلبدین حکمتیار ۳.۸۵ درصد، رحمت‌الله نبیل ۱.۸۶ درصد، فرامرز تمنا ۰.۹۹ درصد، سید نورالله جلیلی ۰.۸۵ درصد، عبداللطیف پدرام ۰.۶۹ درصد، عنایت‌الله حفیظ ۰.۶۲ درصد، محمدحکیم تورسن ۰.۳۶ درصد، احمدولی مسعود ۰.۲۲ درصد، محمدشهاب حکیمی ۰.۱۸ درصد، غلام فاروق نجرابی ۰.۰۹ درصد و نور رحمان لیوال نیز ۰.۰۵ درصد کل آرا را به‌دست آورده‌اند.