شنیدهاید که میگویند نان گندم چاق تان میکند؟ یا بعضیها معتقدند مصرف کلسیم باعث سکتهی قلبی میشود؟ وقتی علم دایم درحال تغییر است، پس نباید تعجب کنیم که حقایق عین الاکلنگ مدام این طرف و آن طرف شوند! به همین دليل سراغ 9 خرافهای رفتیم که شاید به گوش شما هم خورده باشد. ببینیم کدام یک از این باورهای عمومی و خرافهها واقعیاند؟
خرافهی شماره یک: پاکسازی رودهها باعث دفع سموم بدن میشود
واقعیت: اواخر دههی 1800 میلادی، پزشکان اعتقاد داشتند یبوست باعث سفت شدن مدفوع در رودهها ميشود، مانع از جذب مواد مغذی شده و خطر بروز بیماری را افزایش میدهد. برای حل این مشکل، آنها پاکسازی روده را تجویز میکردند. البته مقالهای که در مجلهی مؤسسهی پزشکی آمریکا در سال 1919 چاپ شد، اعلام کرد پاکسازی روده لزومی ندارد و حتا خطرناک است و این کار از مد افتاد. با این که این شیوه هیچمزیت اثبات شدهای ندارد؛ اما چنددهه پیش دوباره باب شد. دکتر کوک، یک متخصص تغذیه در تورنتو میگوید: «بدن هر 24 ساعت یکبار، هر 7 روز هفته، از طریق کبد، کلیهها، رودهی بزرگ، تعریق و تبخیر تنفسی خود را پاکسازی میکند. اما هیچمطالعهی اثبات شدهای وجود ندارد که امکان پاکسازی بدن از خوراکیها، پسماند آفتکشها، کافیین، فلزات سنگین و سایر آلودگیهای محیطزیست را تأیید کند.» البته یک راه بهتر و سادهتر برای پاکسازی بدن وجود دارد: خوراکیهای پاک بخورید! غذاهای فرآوری شده مثل نان سفید، انواع ژامبون، سوسیس و سایر فرآوردههای گوشتی سرد، فستفود و البته شیرینی و آبنبات را از رژیم غذاییتان حذف کنید. در عوض بچسبید به سبزیها، میوهها، غلات کامل، حبوبات، آجیل و ماهی.
خرافهی شماره 2: سویا باعث سرطان سینه میشود
واقعیت: به گفتهی جین لامانتیا، متخصص تغذیه و نویسندهی کتاب «راهنمای تغذیهی درمانی سرطان» این باور از آنجا سرچشمه گرفته که گفته میشود سویا حاوی استروژن گیاهی است. از آنجا که در فرد ناقل سرطان سینه از نوع دارای گیرندهی استروژن سویا به عنوان یک تحریک کنندهی سرطان سینه فرض شده است. البته 4 تحقیق بزرگ که توسط پژوهشگران در چین و ایالات متحده انجام و سال 2009 و 2011 منتشر شد، نشان داد سویا هیچتأثیری در میزان مرگ و میر بیماران مبتلا به سرطان سینه نداشته است. به گفتهی لامانتیا، استروژن سویا جایگزین استروژن انسانی در بدن میشود؛ اما از آنجا که استروژن سویا از استروژن انسانی ضعیفتر است، بروز سرطان سینه نسبت به زمانی که سویا در رژیم غذایی نباشد، کمتر خواهد بود. اگر توفو (پنیر تهیه شده از پروتین سویا) یا لوبیای سویا را ترجیح میدهید، خیلی هم ایدهی خوبی است و به سلامت تان کمک میشود. حتا متخصصان مصرف 3 وعده سویا و فرآوردههای آن را در روز توصیه میکنند. هروعده میتواند نصف یک پیمانه سویا باشد.
خرافهی شماره 3: نمک دریایی سالمتر از نمک معمولی است
واقعیت: از آنجا که نمک دریایی فقط کمی فرآوری میشود، به اشتباه به عنوان یک انتخاب سالمتر ميان مردم جا باز کرده است. در مطالعهای که در مؤسسهی قلب ايالات متحده انجام شده است، 61 درصد شرکتکنندگان در این پژوهش اعلام کردهاند که نمک دریایی سودیم کمتری نسبت به نمک معمولی دارد؛ اما این باور درست نیست و هردو نوع نمک به یک اندازه سودیم دارند. بعضی از مردم هم فکر میکنند نمک دریایی کمتر تصفیه میشود و برای همین بهتر است؛ اما این باور اصلا علمی نیست! آشپزها نمک دریایی را دوست دارند؛ چون بافتی ترد و طعمی قویتر به غذا میدهد و حاوی مقدار بسیار کمی مواد معدنی است. البته سودیم موجود در نمک دریایی، در صورت استفادهی بیش از حد مصرف، حتما به سلامت قلب آسیب میرساند و مواد معدنیاش هم آنقدر نیست که بتواند تأثیر مثبتی بر سلامت فرد داشته باشد. در کل یاد تان باشد مصرف سودیم شما نباید روزانه بیش از 2 هزار و 300 میلیگرام (شامل نمک موجود در غذاهای آماده و… ) باشد.
خرافهی شماره 4: روزانه به 8 پیاله آب نیاز داریم
واقعیت: آبرسانی برای سالم ماندن بدن ضروری است، بهخصوص در مواقع تابش آفتاب تابستان. اما نوشیدن 8 پیاله آب در روز- مقدار آبی که براساس نیاز بیماران بستری در بیمارستان که نیاز به تزریق وریدی مایعات داشتهاند، محاسبه شده- نمیتواند براي هر فردی مناسب باشد.
به گفتهی دکتر شانگ، نیاز هرفرد به آب، به محیط اطراف، میزان فعالیت و سلامت عمومیاش بستگی دارد. مثلا شما فرد فعالی هستید یا قد تان بلند است یا محیط بیرون مرطوب است. محققان یک مؤسسهی دارویی وابسته به ایالات متحده اعلام کردهاند، مقدار آب مورد نیاز آقایان روزانه 13 پیاله و برای خانمها 9 پیاله است که این تعداد پیاله، فقط برای آب نیست و میتواند هرنوع مایع دیگری را شامل شود. غذا هم در این تعداد پیاله، نوشیدنی حساب میشود؛ چراکه غذاها 20 تا 25 درصد مایع مورد نیاز بدن را تأمین میکنند؛ اما از آنجا که نمیتوانيد مقدار مایع موجود در هرخوراکی و نوشیدنی مصرفی تان را اندازه بگیرید، بهتر است به رنگ ادرار تان دقت کنید. شما باید به اندازهاي مایعات بنوشید، که احساس تشنگی نداشته باشید و رنگ ادرار تان زرد كمرنگ باشد.
خرافهی شماره 5: حذف گلوتن از رژیم غذایی به لاغر شدن تان کمک میکند
واقعیت: از وقتی بیماری سلیاک شناختهتر شد، گلوتن در معرض اتهام قرار گرفت. رژیمهای بدون گلوتن برای افراد مبتلا به سلیاک یا افرادی که سلیاک ندارند اما به گلوتن حساسیت دارند، لازم است؛ اما خیلیها به اشتباه فکر میکنند که رژیم بدون گلوتن باعث لاغری میشود. برای افراد مبتلا به بیماری سلیاک یا کسانی که به گلوتن حساسیت دارند، مصرف غذاهای گلوتندار که با گندم، چاودار یا جو منجر به بروز علایمی مثل کمخونی، مشکلات معده-رودهای و حساسیت پوستی ميشود؛ اما افرادی که با گلوتن مشکل ندارند، با خوردن همین خوراکها از منابع غذایی خوبی مثل ویتامینهای گروه B، ویتامینE، منگنیزیم، آهن، فایبر و انتیاکسیدانها بهرهمند میشوند، که همهی این مواد برای پیشگیری از بروز بسیاری از بیماریها و نیز سالم ماندن بدن لازم است. بهعلاوه، بسیاری از محصولات بدون گلوتن، کالری شان بیشتر از انواع گلوتندار شان است.
خرافهی شماره 6: گندم چاق تان میکند
واقعیت: کتاب ویلیام دیویس که در سال 2012 با نام «شکم گندمی» نوشته شده، در آن گندم را مقصر چاقی و بسیاری دیگر از بیماریهای زمینهای میداند، در رواج این خرافه تأثیر زیادی داشته است. به عقیدهی رزی شوارتز، یکی از متخصصان تغذیهی تورنتو، افرادی که زیاد آرد سفید و فرآوری شدهی گندم را (در غذاهایی مثل نان سفید یا مکارونی) مصرف میکنند، چاق میشوند. اگر این افراد مقدار مصرف غذاهای فرآوری شده را کاهش دهند و از رژیم غذایی متعادلتری پیروی کنند، وزن شان کم خواهد شد. شوآرتز میگوید: «البته این موضوع به دليل گندم نیست؛ به اين دليل است که حجم کلی غذای شان را افزایش داده و تعادل رژیم غذایی شان را بههم ریختهاند».
گلوریا شانگ که یک متخصص تغذیه است، میگوید: «من تا به حال ندیدهام که هیچ تحقیقی توانسته باشد گندم را مقصر چاقی بداند یا از یک رژیم بدون گندم برای کاهش وزن دفاع کند.» کاهش وزن در صورتی اتفاق میافتد که فعالیت فیزیکی افزایش و میزان کالری دریافتی کاهش یابد. جایگزین کردن گندم سفید (فرآوری شده) با گندم کامل، فقط به شما کمک میکند فایبر مورد نیاز بدن تان تأمین شده، زودتر احساس سیری کنید و کمتر غذا بخورید.
خرافهی شماره 7: سبزیها و میوههای یخزده، مواد مغذی کمتری نسبت به تازهی شان دارند
واقعیت: آنقدر در گوش مان خواندهاند که غذاهای بستهبندی و فرآوری شده نخورید، که خیلیها از محصولات منجمد روگردان شدهاند. البته در این مورد، تنها کاری که روی میوهها و سبزیهای منجمد باید انجام گیرد، شستن، خرد و فریز کردن است تا میوه و سبزی خراب نشود. براساس مطالب منتشر شده در مجلهی علم، غذا و کشاورزی، میوهها و سبزیهای تازه معمولا زودتر از فریز شدهها مواد مغذی خود را از دست میدهند. به گفتهی پژوهشگران، گیاهان به محض جدا شدن از درخت مادر، در معرض از دست دادن مواد مغذی شان قرار میگیرند. سبزیهای منجمد صنعتی، بعد از چیده شدن، در عرض چندساعت فریز میشوند و به همین دليل مواد مغذی شان حفظ میشود. بنابراین، وقتی محصولات منجمد میخرید، برچسب روي آنها را حتما مطالعه کرده و محصولی را انتخاب کنید که شکر، چربی و نمک به آن اضافه نشده است.
خرافهی شماره 8: مصرف بیش از حد قند، باعث دیابت میشود
واقعیت: این یکی خرافه نیست؛ بلکه واقعیتی است که زیادی به زبان ساده بیان شده است. اصولا به مبتلایان دیابت توصیه میشود مصرف قند شان را محدود کنند و شاید به همین دليل باشد که قند به عنوان عامل این بیماری شناخته شده است. در واقع، علت بروز دیابت کمی پیچیدهتر است. بعضي عوامل خطرساز مثــــل چاقی، بـیتحــرکــی و داشتن سابقهی خانوادگی ابتلا به این بیماری از جملهی علل ابتلا به دیابت است. البته افرادِ دچارِ فشارِ خون بالا و چربی خون بالا هم در معرض خطراند. با این که با خوردن قند زیاد به دیابت مبتلا نخواهید شد؛ اما محدود کردن مصرف شیرینیها برای سلامت هرکسی مهم است. با این که افراد دیابتی باید رژیم غذایی شان را بهبود بخشند و قند کمتر مصرف کنند؛ اما استفاده از غلات کامل به جای غلات تصفیه شده، انتخاب وعدههای غذایی متعادل و نوشیدن آب به عنوان اصلیترین نوشیدنی هم برای این افراد بسیار کمککننده خواهد بود.
خرافهی شماره 9: غذا نخوردن بعد از ساعت 7:30 شب، به لاغری کمک میکند
واقعیت: چنین روشی مزیت خاصی نسبت به روشهای دیگر ندارد؛ چون شما اگر پرخوری کنید، قطعا چاق میشوید و این ربطی به ساعت غذا خوردن ندارد! متخصصان هم هنوز نتوانستهاند هیچریشهای برای این باور پیدا کنند و از لحاظ منطقی هم دلیلی برای درست بودنش وجود ندارد. علاوه بر این که عملی کردن چنین کاری سخت است، متخصصان تغذیه نیز معتقدند که بین وعدهها و میانوعدههای روزانه، نباید بیشتر از 4 ساعت فاصله وجود داشته باشد. به این ترتیب، وقتی به منزل میرسید، آنقدر گرسنه نیستید که تمام فاصلهی عصر تا شب را مشغول خوراکی خوردن باشید! اگر نان شب مختصری که میخورید، سیر تان نمیکند، به جای خوردن تنقلات، یک میوه، یک کاسه ماست یا یک کاسهی کوچک غلات کامل با شیر میل کنید. یاد تان باشد، وقتهایی که تمرکز ندارید، مثلا موقع تلویزیون دیدن، چیزی نخورید.