گاردین/ بیل ملیندا گیتس ترجمه: علی احمدی
تنش‌های سیاسی میان افغانستان و پاکستان نیم میلیون نفر را مجبور می‌سازد تا به افغانستان برگردند، برنامه‌ی جهانی غذا هشدار می‌دهد که سرمای زمستان (برای برگشت‌کننده‌گان) می‌تواند مرگ‌بار باشد.
یک مقام سازمان ملل هشدار داده است که افغانستان در مرزهای شرقی خود با زمستانی سخت، قحطی‌زدگی و مرگ، به‌ویژه در میان زنان و کودکان روبه‌رو خواهد بود، مگر این‌که کمک‌کنندگان پولی را برای کمکهای فوری به بیش از نیم میلیون پناهنده‌یی که از پاکستان برمی‌گردند، اختصاص دهند. افغان‌هایی که در اواخر دهه‌ی 1970 میلادی در دوران انقلاب کمونیستی و به تعقیب آن حمله‌ی شوروی به پاکستان گریخته بودند از اواسط ماه جولای شروع به برگشت به افغانستان کرده‌اند. به گفته‌ی آنها در بحبوحه‌ی تنش‌های تازه میان پاکستان و افغانستان، اذیت و آزار پولیس پاکستان غیرقابل تحمل شده است.
آنجیلا روداکوبانا، معاون برنامه‌ی جهانی غذا برای افغانستان گفت، این اداره به کمک فوری 66 میلیون دالری نیاز دارد تا بتواند از یک ماه فرصتی که به فصل سرما باقی مانده است استفاده کند و قبل از ریزش برف در مرز میان افغانستان و پاکستان اقدام به فراهم‌سازی تدارکات کند. او گفت: «اگر کمک‌کنندگان در این زمینه وارد عمل نشوند، مناطق مرزی افغانستان و پاکستان با بحران انسانی مواجه خواهد شد. اگر همین‌حالا اقدام نکنیم، با فاجعه مواجه خواهیم شد.»
عودت غافل‌گیرکننده‌ی مهاجران از پاکستان نهادهای کمک‌کننده را دست‌پاچه ساخته است. بر اساس برآورد سازمان جهانی غذا تا آخر امسال حدود 600 هزار افغان به کشور خود بر خواهند گشت. رقمی که در نوع خود پس از سقوط طالبان در سال 2001 – قرار بود میلیون‌ها مهاجر به‌طور داوطلبانه از کشورهای ایران و پاکستان به افغانستان برگردند- چشم‌گیر است. روداکوبانا گفت: «باید ببینیم برای جلوگیری از قحطی و سرمازدگی که منجر به مرگ می‌شود، به‌ویژه در میان زنان و کودکان که خیلی آسیب‌پذیرند، در ماه آینده چه‌کار می‌توانیم بکنیم.»
به گفته‌ی یک مقام برنامه‌ی جهانی غذا در کابل، این نهاد حتا بدون درخواست جدید برای فعالیت‌های کنونی خود با کمبود 55 میلیون دالر بودجه مواجه بوده است، فعالیتی که قرار است 3،2 میلیون فرد آسیب‌پذیر را در 6 ماه آینده در سراسر افغانستان تحت پوشش قرار دهد. نهادهای کمک‌رسانی برای بالابردن حمایت‌های خود از برگشت‌کنندگان، در نظر دارد طی هفته‌ی جاری طرحی فوری را جهت درخواست نزدیک به 67 میلیون دالر راه‌اندازی کند.
نهاد سازمان جهانی غذا می‌گوید اکثر برگشت‌کنندگان کنونی پناهندگان بدون مدرک افغان‌اند، کسانی که ممکن است برای‌شان هرگز سند رسمی صادر نشده باشند که این امر آنها را در برابر آزار و اذیت پولیس پاکستان آسیب‌پذیر می‌سازد.
براساس آمار برنامه‌ی جهانی غذا، در نیمه‌ی اول امسال روزانه تنها 60 تا 90 پناهنده‌ی بدون مدرک به افغانستان برمی‌گشت، رقمی که تا آخر ماه اگست به 2400 نفر و در ماه سپتمبر به 7 هزار بالغ شد. این نهاد بر آورد می‌کند که تا آخر امسال حدود 400 هزار پناهنده بدون مدرک و 200 هزار پناهنده دارای مدرک از پاکستان به افغانستان برگردند.
علاوه بر این، حملات شورشیان بر شهرها سبب شده است که تعداد زیادی از افغان‌ها مجبور شده‌اند خانه‌های خود را ترک کنند. در همین حال، افغان‌ها با به جان خریدن خطر و قمار زدن آینده‌ی خود، مسیر مهاجرت پر خطر مدیترانه را در پیش می‌گیرند که پس از سوری‌ها دومین گروه بزرگ مهاجران در اروپا را تشکیل می‌دهند.
در حالی‌که تعدادی از افغان‌ها با ارایه‌ی چشم‌انداز شغل‌های بسیار در خارج و خشونت‌های پایان‌ناپذیر در داخل کشور در دام قاچاق‌چیان می‌افتند؛ برگشت‌کنندگان از پاکستان رنج خود را از زاویه‌ی دیگری می‌بینند، آنها بر این باورند که اسلام‌آباد و کابل در دشمنی میان خود بر سر آنها معامله می‌کنند.
از زمانی که اشرف غنی تلاش کرده است تا رابطه‌ی نزدیکی با هند، رقیب دیرینه‌ی پاکستان برقرار کند، این موضوع سبب سوءظن پاکستان شده است. وقتی در ماه جون تنش‌ها اوج گرفت، نیروهای افغانستان و پاکستان در مرز تورخم به روی هم‌دیگر آتش گشودند. این رویداد پاکستان را واداشت تا محدودیت‌های بیشتری را بر پناهندگان افغان وضع کند؛ گزارش‌ها می‌رساند که آزار و اذیت پولیس پاکستان بر پناهندگان افزایش یافته است، پناهندگانی که قبلا اجازه داشتند آزادانه از مرز تورخم عبور کنند.
روداکوبانا می‌گوید، اکثر برگشت‌کنندگان در ولایت شرقی ننگرهار در مرز پاکستان جمع شده‌اند، اما عده‌یی هم به کابل می‌روند. هفته‌ی گذشته تعدادی خانواده، در یک مرکز پذیرش در حومه‌ی پایتخت رسیدند. بسیاری از آنها نسل دوم و سوم مهاجران بودند که افغانستان برای‌شان از جهت‌های مختلف یک کشور خارجی است.
هنگامی‌که زنان منتظر معاینات پزشکی بودند، مردهای آنان می‌گفتند که آنها را مجبور کرده‌اند تا پاکستان را ترک کنند. بادام گل کارگری که بیش از 30 سال پیش از افغانستان گریخت و شب گذشته با 10 عضو خانواده‌اش به افغانستان برگشته، گفت: «آنها ما [افغان‌ها] را می‌زنند، سر می‌دوانند و با ما مثل حیوان رفتار می‌کنند، ما تحمل چنین اهانتی را نداریم، به همین دلیل آنجا را ترک کردیم.»
کابل فشار آوردن بر مهاجران را تکذیب می‌کند. هرچند مقامات پاکستانی مدت‌هاست خبر داده‌اند که آنها به دنبال یافتن راهی هستند که به تدریج و بدون خطر پناهندگان را به کشورشان برگردانند. افغان‌هایی که به‌دنبال پناهندگی در پاکستان‌اند و برآورد می‌شود تعدادشان به 2،5 میلیون نفر برسد. عودت‌کنندگان، اما می‌گویند رشد احساسات ضد مهاجران در ارتش و موسسه‌های سیاسی پاکستان سبب ایجاد خصومت در جامعه‌ی میزبان شده که چاره‌ی دیگری جز برگشت به کشور خودشان باقی نگذاشته است، کشوری که برای کودکان آنها کم‌تر شناخته شده است.
بشیر گل که به‌عنوان نانوا در پاکستان کار کرده است می‌گوید: «ما سه دهه را در آنجا گذراندیم، ولی با حالت رقت‌بار از آنجا بیرون رانده شدیم. می‌توانید تصور کنید که ما چه حسی داریم.»