حوالی ساعت 9 صبح روز چهارشنبه چندین مهاجم مسلح به بزرگترین شفاخانهی نظامی-دولتی افغانستان در شهر کابل حمله کرده و برای بیش از شش ساعت با نیروهای امنیتی افغان جنگیدند و به گفتهی سخنگوی وزارت دفاع ملی ساعت سهونیم بعد از ظهر مهاجمان کشته شدند.
در لحظاتی که تروریستان با نیروهای امنیتی درگیر بودند، رییسجمهور در نشستی بهمناسبت گرامیداشت از روز جهانی زن صبحت میکرد و گفت حمله به شفاخانهی سردار محمد داوود خان/شفاخانهی 400بستر حمله به مردم افغانستان است.
پس از آن وزارت دفاع ملی اعلام کرد در حملهی تروریستان به شفاخانهی سردار محمد داوودخان 31 تن شهید و 53 تن دیگر زخمی شدهاند؛ قربانیان این رویداد داکتران، نرسها، مامورین، اجیران و مریضان نظامی و ملکی که در شفاخانه بودند، میباشند.
اما طلوع نیوز یک روز پس از وقوع این رویداد خونین گزارش کرد که در این حمله 50 تن بهشمول 38 نظامی و 12 غیرنظامی به شهادت رسیدهاند و 91 تن به شمول 61 نظامی زخمی شدهاند.
پنج تروریست وابسته به گروه داعش، 3 شهروند افغان و 2 شهروند تاجیکستان، در این حمله شرکت داشتند و همه کشته شدند.
در همین حال مسئولان شفاخانهی سردار محمد داوودخان گفتهاند که تروریستان بیشتر کارگران و بیماران شفاخانه را یا با گلوله و یا هم با انداختن بمبدستی کشته و زخمی ساختهاند.
دو تن از قربانیان این رویداد پدر و پسر اند؛ عبدالواسع کارمند شفاخانه و فرزندش که بیمار و در شفاخانه بستری بود. بهروز بهنام دیگر قربانی این رویداد است. او در دانشگاه طبی کابل، ایالات متحدهی امریکا و هند تا درجهی ماستری درس خوانده و بهحیث فارمسیست و استاد در شفاخانهی سردار محمد داوود خان کار میکرد. داکتر یونس فانوس، دو داکتر و یک پرستار دیگر نیز در میان شهیدان این رویداد اند و چندین داکتر دیگر نیز زخمی.
زخمیان، چه آنانی که داخل بستر در شفاخانهی سردار محمد داوود خان بودند و چه آنانی که در درگیری زخمی شدند، به شفاخانههای وزیر محمد اکبر خان و ایمرجنسی منتقل شدند.
پس از وقوع این رویداد، ارگ ریاستجمهوری با نشر اعلامیهیی نوشته است که شفاخانهها مطابق به قوانین بینالمللی بشردوستانه از حملات مصون میباشند. در این اعلامیه آمده است: «حملهی تروریستی امروز (چهارشنبه) بالای شفاخانهی سردار محمد داوود خان نشان میدهد که تروریستان به هیچ اصول و قوانین پایبند نمیباشند.»
اعلامیه به نقل از رییسجمهور نوشته است: «تروریستان با انجام حمله به شفاخانهی سردار محمد داوود خان که در آن داکتران مصروف تداوی مریضان و مجروحین بودند، با شهید و زخمی ساختن هموطنان ما، تلاش نمودند تا فضای خدمات صحی را مختل سازند.»
مهاجمان چگونه وارد شفاخانه شدند؟
به گفتهی جنرال دولت وزیری حوالی ساعت 9 صبح روز چهارشنبه، 18 حوت، یک تروریست انتحاری خودش را در دروازهی جنوبی شفاخانه منفجر کرد و همزمان با انفجار سه تروریست دیگر که ملبس با لباس داکتری و مجهز با بمبهای دستی بودند، در منزل دوم و سوم به تیراندازی شروع کردند. پس از آن نیروهای قطعهی خاص و کماندو عملیاتشان را شروع کردند و نیرو از طریق هوا نیز دیسانت شد.
براساس گفتههای شاهدان این رویداد، مهاجمان مسلح با محیط شفاخانه آشنا بودند و همین که به داخل شفاخانه خود را رساندند، طبق برنامهی منظم در طبقههای سوم، چهارم و ششم سنگر گرفته و شروع به تیراندازی کردند.
شمار دقیق مهاجمان نیز روشن نیست. مقامهای حکومتی میگویند چهار مهاجم مسلح در این حمله شرکت داشتند اما رسانهها گزارش کرده که پنج مهاجم، سه شهروند افغان و دو شهروند تاجیکستان، در این حمله شرکت داشتند.
در سوی دیگر اما شاهدان و زخمیان این رویداد چگونگی ورود مهاجمان مسلح را به گونهی دیگر روایت کردهاند. به گفتهی شاهدان، یک موتر پر از مواد انفجاری در داخل شفاخانهی سردار محمد داوود خان، درست در برابر دروازهی عمومی، منفجر ساخته شده و پسانتر یک انفجار دیگر در طبقهی دوم شفاخانه صورت گرفت.
شماری هم گفتهاند که ممکن است افرادی از درون این شفاخانه با مهاجمان مسلح همکار بودهاند وگرنه چگونه تروریستان مسلح توانستهاند وارد شفاخانهیی شوند که به شدت محافظت شده است و مراجعهکنندگان نیز به دقت تلاشی میشوند.
غلام یحیا، یک سرباز ارتش به طلوع نیوز گفته است که امکان کسی در این حمله از داخل دست داشته باشد. او گفته است: «امکان دارد که کسی همدست باشد و آنان (حملهکنندگان) را از راه پشت سر داخل (شفاخانه) کرده باشد. زیرا از این طرف به هیچصورت امکان داخل شدنشان نبوده که داخل شوند.»
یکی از داکتران شفاخانهی سردار محمد داوود خان نیز که برای سه ساعت در یکی از طبقههای این شفاخانه گیر مانده است، گفته است: «قبلاً جابهجایی شده است. اینها که میگویند از عقب داخل شدند از عقب قفل است. وقتی که از عقب داخل شده باشند چرا نرفتند نزد رییس صحیه، چرا او را نکشتند؟ چرا آمدند در شفاخانه؟»
دولت وزیری، سخنگوی وزارت دفاع ملی نیز به طلوع نیوز گفته است: «این باید تحقیق شود و دیده شود که این نفرها از کجا آمد از کدام راه آمد که در دروازهی جنوبی خود را انفجار دادند. اما بیرون دروازه نه داخل دروازه خود را انفجار دادند.»
برای نخستین بار نیست که چگونگی ورود مهاجمان و موقعیت گرفتن آنان در داخل ساختمان یا شفاخانه پرسشبرانگیز میشود. پیش از این نیز در حملات مشابه صحنههایی مشابه تکرار شده است. در چندین رویداد دیگر در شهر کابل مهاجمان نخست موتر بمبگذاری شده را منفجر کرده و سپس به تیراندازی شروع کرده بودند.
همواره و پس از رویدادی، چگونگی تاکتیک ورود مهاجمان پرسشبرانگیز شده و مورد انتقاد قرار گرفته است. مسئولان اما هربار گفتهاند چگونگی وقوع و چگونگی ورود تروریستان را بررسی کرده و نتایج آن را با رسانهها شریک میسازند. اما تاکنون این گفتهها در عمل دیده نشده است.
استعفای مسئولان؛ خواست مردم یا خواست دشمن؟
پس از وقوع رویدادهای خونین، هربار درخواستی برای استعفای مسئولان ارشد امنیتی از سوی مردم، کارشناسان و شماری از مقامهای دولتی مطرح میشود. این گروه باور دارند که مسئولانی که درایت لازم را برای مهار چنین رویدادهایی ندارند، باید استعفا بدهند؛ چیزی که تاکنون در کشور کمتر دیده شده است. تنها در یکی دو مورد مسئولان امنیتی حاضر به استعفا از مقامشان شدهاند.
امرالله صالح، رییس پیشین امنیت ملی کشور یادداشتی را عنوانی رهبران حکومت وحدت ملی نوشته است و گفته است حمله به شفاخانهی سردار محمد داوودخان تکاندهنده، شرمآور و ننگین است و دیگر هدف غیرنظامی و ملکی نیست که ما به آدرس طالب لعنت فرستاده و آن را محکوم کنیم. به گفتهی آقای صالح این وظیفه و ماموریت طالب است که بکشد و ویران کند.
آقای صالح در صفحهی رسمی فیسبوک خود نوشته است: «در سال ۲۰۱۰ بهخاطر یک فیر راکت بالای خیمهی لویهجرگه من استعفا کردم. به زعم بسیاریها وادار به استعفا شدم. به آن کار خویش افتخار میکنم. ده روز پس از استعفایم آقای کرزی تمام محافظینام را خلع معاش کرد و میخواست من از وطن فرار کنم. نکردم. همینجا استم.»
رییس پیشین امنیت ملی از حکومت بهشدت انتقاد کرده و گفته است که با اظهار امیدواری و انشاالله گفتن وضعیت بهبود بخشیده نمیشود، ناممکن است.
او نوشته است: «اگر فردا مقامات چند رده بالا در نهادهای امنیتی شرافت و وقار استعفا را از خود نشان ندادند آنها را برطرف کنید. با این برطرفی خواهید دید که به قلبهای مردم راه میگشایید. خرد جمعی و درک مردم را دستکم و نادیده نگیرید.»
عبدالرحیم ایوبی، عضو مجلس نمایندگان نیز خواهان استعفای وزیران داخله و دفاع و رییس امنیت ملی شده است.
شمار زیادی از کاربران شبکههای مجازی نیز در واکنش به حملهی تروریستان به شفاخانهی سردار محمد داوودخان گفتهاند استعفای مسئولان ارشد امنیتی حداقل کاری است که میتواند برای مهار حملات تروریستی کمک کند.
تابش فروغ، یکی از کاربران فیسبوک نوشته است: «به لحاظ خدا وزارتهای سکتور امنیت را به کسی قباله ندهید و از فیلتر پارلمان نیز نگذرانید. من نه دشمنی با آقای استانکزی دارم، نه پلوانشریکی با آقای جاهد و نه هم برادرکشی با جنرال صاحب حبیبی. چشم بخیل کور خداوند توفیقشان بدهد که همهشان به نوبت برای چند دورهی پیهم دبیرکل ناتو شوند. ما همه فقط غم مردممان را داریم.»
پاسخ حکومت اما خلاف این است. مجیب رحیمی، سخنگوی ریاست اجراییهی حکومت وحدت روز پنجشنبه در یک نشست خبری گفت استعفای مسئولان امنیتی راهحل معضل کنونی در کشور نیست بلکه همان چیزی است که دشمن خواهان آن است.
وی در انتقاد از واکنش برخی از مسئولان پیشین نهادهای امنیتی در رابطه با حملهی انتحاری روز چهارشنبه گفت: «برخلاف زمان آقای کرزی که تروریستان برادران ناراضی خوانده میشدند و دوست از دشمن تفکیک نمیشد؛ امروز تعریفی روشن و شفاف، از دوست و دشمن وجود دارد و نیروهای امنیتی، صلاحیت کامل دارند تا دشمن را در هر جایی دیدند، نابود کنند.»
حملات انتحاری؛ چالش بزرگ یا فروپاشی نهادهای امنیتی؟
امرالله صالح، رییس پیشین امنیت ملی کشور خطاب به رییسجمهور و رییس اجراییه نوشته است که «شما بهتر از من میدانید و دقیق باخبر استید که نهادهای امنیتی کشور از سر پاشیدهاند و فرو ریختهاند.» وی گفته است که اگر به حرفش باور ندارید، از مردم و همکاران بینالمللی افغانستان بپرسید که چه میگویند.
رحمتالله نبیل، یکی دیگر از رییسان پیشین امنیت ملی کشور در واکنش به حملهی تروریستان به شفاخانهی سردار محمد داوود خان نوشته است که نیروهای امنیتی و دفاعی کشور با وقار و شجاع هستند اما دولتمردان ما وابسته، ترسو و جبون.
به گفتهی او نتیجهی این امر این است که روز تا روز بیشتر خون میدهیم، بیشتر خون میشویم و بیشتر خون میخوریم و بیشتر وطن ما ویران میشود.
آقای نبیل در صفحهی رسمی فیسبوک خود نوشته است: «مسئولان بلندپایهی ما بهجای تجزیه و تحليل از اوضاع پيچيدهی كشور و آمادگىهاى لازم براى دفع توطیههاى دشمن، مصروف توطيه عليه یکديگر هستند.»
اما مجیب الرحمان رحیمی، سخنگوی ریاست اجراییه میگوید حملات انتحاری یکی از چالشهای بزرگ در افغانستان است و مهار آن در سطح کشورهای منطقه و جهان نیز دشوار.
او گفته است: «با آنهم مسئولان نهادهای امنیتی در همکاری با جامعهی جهانی تلاش دارند تا از وقوع چنین حملاتی در آینده جلوگیری نمایند.»
گروه داعش مسئولیت حمله به شفاخانهی سردار محمد داوود خان را به عهده گرفته است. هرچند شماری از آگاهان حضور داعش را در کشور رد میکنند اما پیش از این نیز چندین حملهی انتحاری در شهر کابل به داعش نسبت داده شده و گروه داعش مسئولیت آن را به عهده گرفته است. از جمله حمله به تظاهرات جنبش روشنایی در دوم اسد سال جاری.
طالبان اما دست داشتن در این حمله را رد کرده و گفتهاند که حملهی روز چهارشنبه ربطی به آنان ندارد.
حمله به شفاخانهی سردار محمد داوود درحالی صورت میگیرد که دو روز پس از آن سازمان ملل اعلام کرد وضعیت امنیت در افغانستان وخیمتر شده است. این گزارش که به تازگی منتشر شده، در آن آمده است که وخامت اوضاع امنیتی این کشور افزایش یافته و نبرد میان نیروهای امنیتی افغانستان و گروه طالبان که در سال 2016 به اوج رسیده بود، در سال 2017 همچنان ادامه دارد.
شفاخانهی سردار محمد داوود خان یکی از بزرگترین شفاخانههای کشور در کابل است که به وزارت دفاع ملی تعلق دارد. بیشتر نظامیان در آن تداوی میشوند. این شفاخانه در منطقهی وزیر محمد اکبر خان شهر کابل و در یک ساحهی دیپلماتیک موقعیت دارد.
پیش از این نیز در سال ۱۳۹۰ این شفاخانه هدف حملهی انتحاری قرار گرفت که در نتیجهی آن شش نفر از کارمندان شفاخانه کشته و ۲۳ نفر دیگر زخمی شدند.