بهنظر میرسد میان دولت افغانستان و طالبان یکبار دیگر بر سر مسأله رهایی زندانیان اختلاف بهوجود آمده است. طالبان به دنبال رهایی زندانیانی هستند که بهطور آشکار در بمبگذاریها و حملات انتخاری خونین دست دارند. حملات انتحاری در اماکن عمومی، بریدن سر افراد بیگناه، بستن شاهراه، تیربارانهای گروهی جنایتهایی است که در کارنامه طالبان به وفور دیده میشود. بسیاری از جنگجویان طالبان بهدلیل ارتکاب چنین جرایمی در زندانها بهسر میبرند. اعتراض دولت افغانستان به آزادی چنین زندانیان مورد حمایت شهروندان افغانستان، بهویژه قربانیان جنگ است. اصرار طالبان بر رهایی بدون قیدوشرط زندانیان این گروه توجیه ندارد.
مسألهی رهایی زندانیان طالب تنها یک موضوع سیاسی نیست. بسیاری از این افراد علیهشان ادعای حقالعبدی وجود دارد. قوانین افغانستان صلاحیت عفو متهمان و مجرمانی را که علیهشان ادعای حقالعبدی وجود دارد، به کسی نمیدهد. پس رهایی بیرویهی زندانیان موجه نیست و صرف رهایی زندانیان طالب با انگیزهی سیاسی باعث میشود نهتنها ادعاهای حقالعبدی علیه زندانیان آزادشده نادیده گرفته شود که زندانیان خطرناک نیز آزاد شوند. در شرایطی که طالبان در عمل توجه چندانی به کاهش خشونت ندارند، آزادی زندانیان خطرناک این گروه هیچ توجیه نظامی-سیاسی ندارد. هیچ ضمانتی وجود ندارد که جنگجویان تندرو و خطرناک طالبان دوباره به میدان جنگ باز نگردند. این توجیه سخنگوی طالبان که گفته است در میان زندانیان طالب افراد خطرناکی نیستند، بیشتر حکایت ضربالمثل «سرش را مثل کبک زیر برف کرده» است.
قرار است آزادی پنج هزار زندانی طالب تکمیل شود. آزادی پنج هزار زندانی طالب جز توافقنامه صلح امریکا با طالبان و بهعنوان پیششرط آغاز گفتوگوهای بینالافغانی است. از نظر حقوقی این صلاحیت حکومت افغانستان است که با توجه به پرونده زندانی، تصمیم بگیرد کدام زندانی را رها کند. قوه قضاییه کشور، باید در مورد مجرمبودن یا نبودن، کسی داوری کند، نه طالبان. خواست طالبان آزادی پنج هزار زندانی است. از میان ۳۵هزار زندانی که در همه زندانهای کشور نگهداری میشوند، بین ۱۲ تا ۱۵ هزار تن آنان اعضای گروه طالبان هستند. بنابراین، افغانستان دست باز دارد که در این مرحله زندانیانی را از بند رها کند که خطر کمتری دارند و بر علیهشان ادعای حقالعبدی وجود ندارند. اینکه طالبان توقع دارند بدون درنظرداشت پرونده افراد و در نظرنگرفتن حقوق قربانیان جنگ، هر زندانی که این گروه خواست از بند رها شود، زیادهخواهی و توقع بیجا است. انتظار شهروندان افغانستان از حکومت این است که نباید در برابر رهایی زندانیان خطرناک طالبان و رهایی بدون قید و شرط کوتاه بیاید.
تا کنون افغانستان سههزار زندانی طالب را از بند آزاد کرده است. برنامه آزادی دوهزار زندانی دیگر نیز در دستور کار حکومت قرار دارد. طالبان نیز متقابلا صدها زندانی را آزاد کردهاند. بهنظر میرسد مسأله آزادی زندانیان بهعنوان یکی از بزرگترین موانع آغاز مذاکرات بینالافغانی در حال حلشدن است. واقعیت این است که افغانستان هیچگاهی تا این اندازه به صلح نزدیک نبوده است. از اینرو، هر دو طرف بهجای بهانهتراشیهای هرروزه، تلاش کنند این روند به موفقیت برسد. بحث آزادی زندانیان طالب تنها مسأله حکومت افغانستان نیست. اگر قرار باشد زندانیان خطرناک طالبان بدون قید و شرط رها شوند، افکار عمومی در افغانستان این موضوع را نقض آشکار حقوق بشری و حق قربانیان جنگ تلقی میکند.
واقعیت این است که گروه طالبان هنوز برای آغاز مذاکرات بینالافغانی و شروع صلح اقدامات کافی انجام نداده است. با اینکه روند رهایی زندانیان طالب پیش رفته و امریکا نیز شمار نیروهایش را طبق برنامه توافقشده با طالبان کاهش داده است، اما گروه طالبان در عمل هیچ کاری نکرده است. این گروه همچنان متکی به خشونت است. هر روز حمله طالبان بر نظامیان و غیرنظامیان در افغانستان خبرساز میشود. در سطح بزرگتر و براساس گزارش شورای امنیت سازمان ملل طالبان هنوز با القاعده در ارتباط است.