حدود ده روز پیش حنیف اتمر، سرپرست وزارت خارجه افغانستان با هیأتی به تهران سفر کرد. در این سفر، نمایندگان هفت وزارت، پنج ریاست مستقل، مشاوریت حقوقی ریاست‌جمهوری و دفتر شورای امنیت ملی افغانستان آقای اتمر را همراهی کردند. این سفر چند هدف داشت. یکی از اهداف اصلی آن رسیدگی به مشکلات مهاجران افغان در ایران بود. سال‌هاست که مهاجران افغان در ایران با مشکلات زیاد سر می‌کنند. دسترسی سخت و پرهزینه به آموزش، نگاه تبعیض‌آمیز جامعه میزبان و محرومیت از هر نوع حق شهروندی از مشکلات اصلی مهاجران افغان در ایران است. به عبارت دیگر، در طول این سال‌ها، رفتار ایران با مهاجران هرگز بر پایه‌ی رفتارهای پذیرفته‌شده بین‌المللی نبود است.
انتظار می‌رفت که یکی از پیامدهای سفر سرپرست وزارت خارجه افغانستان به تهران بهبود وضعیت و تغییر سیاست‌های سخت‌گیرانه‌‌ی ایران درباره‌ی مهاجران افغانستان باشد. اما یک هفته پس از این سفر ایران دوباره «افغانی‌بگیری» را شروع کرده است. براساس گزارش سازمان ملل اخراج مهاجران افغان از ایران در هفته‌های اخیر به‌صورت قابل توجهی افزایش یافته است. دو روز پیش یک خبرنگار افغان در ایران نوشته بود: «افغانی‌بگیر جریان دارد، به هوش باشید. پس از سفر جناب اتمر بگیر و ببند زیاد شده.» این در حالی است که کابل و تهران اعلام کرده بودند در مورد مصونیت و رعایت حقوق شهروندان افغانستان در ایران به توافق رسیده‌اند. براساس اعلام وزارت خارجه افغانستان ایران متعهد شده است که با شهروندان افغانستان در ایران از رویه خوب و مدارا کار خواهد گرفت و به افغانستان در این مورد اطمینان داده است. اما دیده می‌شود این توافق ظاهرا فقط در حرف و تنها در حد تعارف دیپلماتیک بوده است. در عمل همچنان رویهی ایران خلاف رفتارهای پذیرفته‌شده بین‌المللی است و مهاجران افغانستان در ایران مثل همیشه هیچ مصونیتی ندارند.
علت اصلی مهاجرت افغان‌ها در ایران و کشورهای دیگر، فقر و ناامنی است. به همین دلیل افغانستان آماده‌ی بازگشت مهاجران نیست. زیرا ناامنی و فقر به‌عنوان دو عامل اصلی مهاجرت شهروندان افغانستان هنوز به قوت خود باقی است. به گفته‌ی شورای امنیت ملی افغانستان این روزها به‌طور میانگین در یک روز 24 غیرنظامی در افغانستان کشته یا زخمی می‌شوند. براساس اعلام رسمی حکومت افغانستان ده روز پیش افغانستان خونبارترین هفته در 19 سال گذشته را سپری کرد. از نظر فقر نیز کشور در وضعیت بسیار بدی قرار دارد. برمبنای آمارهای رسمی بیش از نیمی از جمعیت افغانستان زیر خط فقر زندگی می‌کنند. اما وضعیت واقعی فقر بدتر از این است. بحران کرونا بیکاری و فقر را چندبرابر کرده است. در گذشته هر باری که وضعیت افغانستان بهبود نسبی پیدا کرده، برگشت شهروندان افغانستان از ایران و پاکستان بیش‌تر شد.
وزارت خارجه افغانستان باید توضیح دهد اگر با تهران روی مصونیت و رعایت حقوق مهاجران افغان به توافق رسیده، دلیل ادامه بدرفتاری ایران با مهاجران و اجرای طرح بدنام «افغانی‌بگیر» چیست؟ از طرف دیگر، ایران نباید از مجبوریت مهاجران سوءاستفاده کند. این کار خلاف حسن همجواری و رفتارهای پذیرفته‌شده بین‌المللی با مهاجران است. در گذشته بارها ایران از مهاجران به‌عنوان یک مسأله سیاسی استفاده کرده و مقام‌های ایرانی به‌دلیل روابط خصمانه و فشارهای امریکا مهاجران افغان را تهدید به اخراج از این کشور کرده و هرگز پایبند کنوانسیون‌های بین‌المللی نبوده است.
از طرف دیگر، انتظار می‌رفت یکی از پیامدهای سفر اتمر به تهران تأمین عدالت در مورد قربانیان دو حادثه تراژدیک مهاجران افغان در ایران باشد. اما با گذشت روزها نتایج آن هنوز مشخص نیست. به‌نظر می‌رسد رویداد آتش‌گرفتن موتر مهاجران افغانستان بر اثر تیراندازی پولیس ایران در یزد و ادعای به رودخانه انداختن شهروندان افغان توسط مرزبانان ایران کم‌کم از یاد همه می‌رود. حکومت افغانستان نیز با این مسأله به‌نوعی برخورد سیاسی می‌کند. ظاهرا از نظر حکومت افغانستان همراهی و همکاری ایران در روند صلح مهم‌تر از پافشاری روی بهبود وضعیت مهاجران در ایران و تأمین عدالت در مورد قربانیان رویدادهای تراژدیک یزد و رودخانه هریرود است.