خشونتها در افغانستان افزایش بیپیشینه یافته است. بدون استثنا جنگ هر روز از غیرنظامیان قربانی میگیرد. گزارشهای رسمی نیز حکایت از این دارد که تلفات غیرنظامیان بیشتر شده است. دوباره انفجارهای کنارجادهای و انفجار ماینهای مقناطیسی که اغلب مرگبار بوده، در شماری از شهرهای افغانستان افزایش یافته است. شورای امنیت ملی گفته است که در یک هفته گذشته ۲۳ غیرنظامی از سوی گروه طالبان در ۱۶ ولایت کشته شدهاند. معلومات روزانهی نهادهای امینتی افغانستان نشان میدهد که سطح خشونتها در حال افزایش است. روز شنبه نیز شش غیرنظامی در یک انفجار ماین در غزنی جان باختند. در این حادثه هشت غیرنظامی نیز زخمی شدند. در میان قربانیان این رویداد زنان و کودکان نیز شاملاند. حکومت این رویداد را به طالبان نسبت داده است. ممکن است طالبان دست داشتن در آن رد کنند، اما طالبان نمیتوانند این حقیقت را که وضعیت حاضر نتیجه خشونتطلبی آنها برای رسیدن به اهداف سیاسی است، کتمان کنند.
گروه طالبان تا کنون به تمام درخواستها مبنی بر قطع جنگ و دستبرداشتن از خشونت پاسخ رد دادهاند. این کار طالبان در کنار دلایل دیگر میتواند سه دلیل اساسی داشته باشد: اول، گروه طالبان از کشتن غیرنظامیان اهداف سیاسی را دنبال میکند. در روزهای اخیر میان حکومت افغانستان و گروه طالبان بر سر مسأله آزادی زندانیان طالب اختلاف نظر به وجود آمده است. حکومت افغانستان حاضر نیست 592 نفر از پنچ هزار زندانی طالبان را آزاد کند. استدلال حکومت این است که اتهام این افراد سنگین است و ادعای حقالعبدی علیه آنان وجود دارد. از اینرو، طالبان در روزهای اخیر بهشدت حملات خود افزوده و این گروه به قصد واداشتن حکومت برای برآوردهکردن خواست سیاسی به خشونت ادامه میدهند. دوم، بسیاری از افراد طالبان معتقدند که به هر حال امریکا بهزودی از افغانستان خارج میشود. نگاه انتخاباتی رهبران امریکا به روند صلح و اصرار بر خروج زودهنگام نیروهای خارجی بیتأثیر در این نگاه طالبان نیست. به همین دلیل طالبان در پی وقتکشی است تا با خروج نیروهای خارجی از افغانستان با پیروزی مطلق نظامی در افغانستان بر سر قدرت بیاید. در نتیجه برداشت طالبان این است که نیاز به صلح ندارند. سوم، طالبان بهعنوان گروهی که از آغاز پیدایش متکی به خشونت بودهاند، هنوز نیز چنین است و صلح برای این گروه ابزار است و نه هدف. طالبان تنها به رویای برپایی امارت اسلامی بر روی ویرانه جمهوری اسلامی فکر میکنند. این نظر درمیان طالبان پرطرفدار است و حتا بهعنوان یک عامل بازدارنده عمل میکند و طالبان نمیتواند تقاضای کاهش خشونتها را برآورده کند.
چیزی که تا کنون قطعی شده این است که خشونتها مشکلی اصلی روند صلح است. اصرار طالبان به ادامه خشونت به معنای دوام جنگ است. این رویکرد طالبان تقریبا تمامی طرفها را نگران کرده و ممکن است بار دیگر روند صلح افغانستان شکست بخورد. برای اینکه یک روند صلح شانس موفقیت بالا داشته باشد، باید خصومت و بیاعتمادی کنار گذاشته شود. درحالیکه روزبهروز بیاعتمادی و خصومت میان حکومت افغانستان و طالبان بیشتر میشود.
اصرار طالبان بر رهایی حدود 600 زندانی این گروه که گفته میشود بهدلیل داشتن مسائل جرمی آزاد نمیشوند، سختگیری بیمفهوم است. طالبان میتوانند لیست دیگری در اختیار حکومت افغانستان قرار دهد که پروسه آزادی تمامی پنچ هزار زندانی تکمیل شود. بین 12 تا 15 هزار زندانی طالب در زندانهای افغانستان بهسر میبرند. طالبان در تازهترین واکنش ارگ را به سنگاندازی بر سر راه شروع مذاکرات متهم میکند. البته که به دلایل بسیار روشن ارگ نمیخواهد مذاکرات بین الافغانی سر بگیرد. اما خشونتطلبی طالبان و نگاه صفر و صدی این گروه برای مخالفان روند کنونی صلح در داخل حکومت افغانستان فرصت مانور بیشتری میدهد. زیرا منطقی این است که نباید افراد که مسایل جرمی دارند و ادعای حقالعبدی علیهشان وجود دارد از زندان رها شوند. اگر حکومت هم بخواهد، نهادهای حقوق بشری و افکار عمومی در افغانستان اجازه آزادی به چنین افرادی نمیدهند.
راه حل سادهتر این است که طالبان لیست دیگری برای آزادی حدود 600 زندانی در اختیار حکومت افغانستان قرار دهند تا پروسه آزادی پنجهزار زندانی طالبان و یکهزار زندانی دولت افغانستان بر مبنای توافقنامه امریکا با طالبان تکمیل شود. راه حل دوم و نسبتا زمانبر و سختتر این است که پرونده 592 زندانی که ادعا میشود مسائل جرمی دارند با نظارت نهادهای حقوق بشری و بینالمللی بررسی شود.