وزارت صحت عامه میگوید، از آغاز سال تا کنون 57 مورد ابتلا به تب کنگو یا بیماری خونریزیدهنده کریمه کنگو در افغانستان به ثبت رسیده است. این وزارت از شیوع و افزایش امراض حیوانی به‌ویژه تب کریمه کنگو در بین شهروندان کشور در روزهای عید نگران است.
مسئولان در وزارت صحت عامه به‌تازگی گفته‌اند که در جریان عید قربان، در کنار احتمال شیوع موج دوم کرونا، احتمال شیوع امراض زنوتیک به‌ویژه تب کریمه کنگو وجود دارد. این وزارت از شهروندان کشور خواسته است که باید بیش‌تر از گذشته متوجه رهنمودهای صحی و مراقب بیماری تب کریمه کنگو درعید قربان باشند.
بنا بر معلومات ارایه‌شده از سوی وزارت صحت عامه، از 300 نوع مرض حیوانی شناخته‌شده در افغانستان انفلونزای مرغی، تب خونریزیدهنده کنگو، مرض سگ دیوانه، بروسلوز، انترکس، دینگی‌فیور و ملاریا از جمله امراض شایع ساری مشترک بین انسان و حیوان است که سالانه خاموشانه از مردم قربانی می‌گیرد.
براساس معلومات وزارت صحت عامه در چهار ماه نخست سال 1399 خورشیدی در افغانستان سه‌هزار و 347 نفر به بیماری‌های زنوتیک به‌ویژه تب کریمه کنگو و بیماری سگ دیوانه مبتلا شده‌اند.
ریاست کنترل بیماری‌های واگیردار وزارت صحت عامه میگوید که امسال در کنار شیوع مرض کرونا، امراض حیوانی نیز شایع بوده است. براساس معلومات این نهاد در طول چند ماهی که افغانستان درگیر بیماری کرونا بوده، همچنان مراجعه افراد مبتلا به بیماری‌های حیوانی به شفاخانه‌های مرکزی نیز زیاد بوده است.
خطرناک‌ترین قاتل خاموش
از میان بیماری‌های واگیر مشترک بین انسان و حیوان در افغانستان، تب خونریزیدهندهی کنگو لقب خطرناک‌ترین قاتل خاموش انسان‌ها را دارد. مسئولان می‌گویند این بیماری در جریان نه سال رفته‌رفته به تمام ولایت‌های افغانستان گسترش یافته است.
بیماری کنگو برای نخستین‌بار در سال 2008 میلادی در افغانستان ثبت شد و در سال 2011 تنها در پنج ولایت مشاهده شده بود؛ حالا اما وزارت صحت عامه و وزارت زراعت، آبیاری و مالداری می‌گویند که این بیماری در تمام ولایت‌ها دیده شده که بیش‌ترین مورد آن در ولایت‌های هرات، کابل، بلخ و ننگرهار ثبت شده است.
بیماری تب خونریزیدهندهی کنگو، نوع ویروسی زنوتیک است که از حیوانات به انسان‌ها انتقال می‌یابد.
داکتر احمد مختار، رییس صحت حیوانی وزارت زراعت و مالداری میگوید که ویروس تب کنگو از طریق گزیدن کنه وارد بدن حیوانات می‌شود. گاو، گوسفند و بز میزبان اصلی ویروس تب کنگو است، ولی از آن‌جا که بدن این حیوانات قوی است، ویروس بدون بروز علایمی، در بدن‌شان می‌ماند. اما در صورتی این ویروس به انسان سرایت کند، علایم آن آشکار می‌شود.
از آغاز سال تا کنون 57 مورد ابتلا به مرض کنگو در افغانستان گزارش شده است. ریاست کنترل بیماری‌های واگیردار وزارت صحت عامه میگوید که هم اکنون در 34 ولایت افغانستان مراکز تشخیص و درمان بیماری کنگو فعال است.
به باور مسئولان در وزارت صحت عامه، در اوضاعی که نگرانی‌ها از گسترش بیماری کرونا وجود دارد، نباید تهدید بیماری تب کریمه کنگو نادیده گرفته شود زیرا به گفته‌ی مسئولان، در جریان روزهای عید قربان سال گذشته بیش از 40 نفر به مرض کنگو مبتلا شده بودند و اگر امسال وضعیت سال گذشته تکرار شود، اکثر بیماران جان‌شان را از دست خواهند داد.
طبق معلومات وزارت زراعت، امسال دور اول کمپین مبارزه با کنگو، پایان یافته است و دور دوم آن در ماه خزان آغاز می‌شود.
علایم بیماری کنگو
ریاست پیش‌گیری از بیماری‌های حیوانی وزارت صحت افغانستان میگوید که نشانه‌های این بیماری یک تا سه روز بعد از نیش زدن کنه آلوده و شش روز بعد از تماس با حیوان آلوده ایجاد می‌شود. بعد از چند روز، این بیماری وارد مرحله‌ی خون‌ریزی می‌شود. خون‌ریزی خطر اصلی برای بیمار است.
داکتر اسدالله عصمت، رییس شفاخانه انتانی کابل میگوید در صورتی که بیماری‌های زنوتیک به‌ویژه مرض خون‌دهنده‌ی کنگو، جدی گرفته نشود، به قیمت جان بیمار تمام می‌شود: «علایم امراض حیوانی به محض ورود به انسان آشکار می‌شود. نادیده‌گرفتن علایم خطرناک است. مثلا مریض مصاب به سگ دیوانه در جریان یک هفته و مریض مبتلا به کنگو در جریان نه روز جانش را از دست می‌دهد. از این رو باید مریضان به‌زودی تحت درمان قرار بگیرد.»
داکتر احمدمختار محسنی، مسئول بخش صحت حیوانی وزارت زراعت نیز میگوید که تب کنگو در سه مرحله در وجود انسان‌ها به چشم می‌خورد که خون‌ریزی از بدن و به‌ویژه بینی، آخرین مرحله‌ی آن است.
راه‌های محافظت از این بیماری چیست؟
بنابر آمارهای رسمی، حدود 80 درصد مردم افغانستان، به دام‌داری و کشاورزی اشتغال دارند و از این طریق چرخ زندگی را می گذرانند.
وزارت زراعت از سه سال پیش برنامه‌ی مبارزه با امراض حیوانی به‌ویژه مبارزه با تب کریمه کنگو را آغاز کرده تا جلو شیوع و سرایت بیماری کنگو و امراض زنوتیک را از حیوان به انسان بگیرد.
دام‌داران، کشاورزان، کارگران کشتارگاه‌ها، دام‌پزشکان و کارکنان بهداشتی و درمانی، به‌خصوص در شفاخانه‌ها از قربانیان اصلی این بیماری‌هایند.
در بسته معلوماتی وزارت زراعت از مردم خواسته شده است که حیوانات سالم و بدون کنه را برای قربانی انتخاب کنند و موقع کشتن حیوانات باید همیشه از دست‌کش و چپن محافظتی که آستین و دامن دراز داشته باشد، استفاده شود. حیوانات باید در محل‌های مجاز کشته شود و از گرفتن کارد در دهان، هنگام پوست‌کردن و قطعه‌قطعه کردن گوشت حیوانات خودداری شود. همین طور پس از تماس با حیوانات و پاک‌کاری محل نگهداری و ذبح حیوانات، دست‌ها باید با آب و صابون شسته شود. پرهیز از خوردن گشت و یا جگر نیم خام حیوان از دیگر رهنمودهای وزارت زراعت به مردم است.
داکتر عصمت‌الله عصمت، رییس شفاخانه انتانی میگوید، جدی گرفتنن این بیماری از سوی مردم ضروری است: «مردم باید علایم بیماری را جدی بگیرد. مثلا اگر فرد مبتلا به کنگو به‌موقع تحت درمان قرار نگیرد، کرویات سفید خون‌شان کاملا از بین می‌رود. درمان در مراحل آخر ناممکن است.»
معضل ذبح حیوان در خانه‌ها
داکتران شفاخانه انتانی کابل، حضور و ذبح حیوانات در داخل شهر و خانه‌ها را عامل دیگر شیوع امراض حیوانی مثل تب کریمه کنگو می‌دانند.
شهرداری کابل و وزارت زراعت در سال‌های گذشته پنج گشتارگاه (کشتارگاه ساحه کمپنی، کشتارگاه ساحه چهل‌تن پغمان، کشتارگاه چهارراهی عبدالحق، کشتارگاه شکردره و گل‌باغ) را برای کشتن حیوانات ساختند؛ اما همچنان شهروندان و قصابان کابل بدون توجه به نکات صحی، حیوانات را در سطح شهر ذبح می‌کنند. چیزی که به گفته‌ی کارمندان صحی زمینه‌ی انتقال بیماری‌ها را فراهم می‌کند.
شهرداری کابل میگوید که ذبح حیوانات در سطح شهر تخلف است و از این پس با تمامی افراد متخلف برخورد قانونی صورت می‌گیرد. نعمت‌الله بارکزی، سخن‌گوی شهرداری کابل از شهروندان می‌خواهد که در صورت مشاهده کشتار حیوانات در سطح شهر به شماره 155 شهرداری تماس بگیرند و در راستای حفظ سلامت عموم، یاری رسانند.
در همین حال، داکتر احمدمختار محسنی، رییس صحت حیوانی وزارت زراعت، آبیاری و مالداری میگوید که تلاش برای کنترل امراض حیوانی در کشور جریان دارد، اما شهروندان نیز باید تلاش کنند که به امراض حیوانی مبتلا نشوند: «به‌منظور از بین بردن کنه‌ها (عامل بیماری تب کربمه کنگو)، سال دو مرتبه حیوانات و طویله‌ها در 34 ولایت دواپاشی و برای کنترل دیگر امراض نیز مواشی واکسین می‌شود. اما باز هم مردم در صورت داشتن زخم در دستان‌شان، از ذبح حیوانات و تکه تکه کردن گوشت آن خودداری کنند.»