تاریخ شروع مذاکرات بینالافغانی مشخص شده است. قرار است تا کمتر از یک هفته دیگر، نمایندگان افغانستان و طالبان در قطر مذاکرات را آغاز کنند. امیدواری این است که اینبار کورگره دیگری، مذاکرات را مختل نکند. قرار بود مذاکرات میان افغانها بلافاصله پس از امضای توافق امریکا و طالبان آغاز شود، اما از این موعد مدت زمان زیادی گذشته و هنوز مذاکرات آغاز نشده است. رهایی زندانیان طالبان از زندانهای حکومت افغانستان، خشونتهای روزافزون و دوامدار بهعنوان دو مانع جدی بر سر راه مذاکرات بود. موضوع رهایی زندانیان حل شد. حکومت افغانستان پذیرفته است که 400 زندانی خطرناک طالبان را رها میکند. با رهاشدن این افراد روند آزادی پنج هزار زندانی طالب تکمیل میشود. اما خشونتورزی طالبان بهعنوان مانع دوم هنوز پابرجاست.
در آستانه شروع مذاکرات بینالافغانی، انتظار افکار عمومی در افغانستان از طالبان قطع جنگ است. اما پاسخ طالبان به این خواست هنوز گنگ و مبهم است. بهرغم رهایی زندانیان طالب بهشمول 400 زندانی خطرناک و شروع نزدیک مذاکرات، هنوز طالبان تعهدی برای کاهش خشونت و قطع جنگ از خود نشان ندادهاند. این گروه هر نوع کاهش خشونت و آتشبس را منوط به شروع و توافق در حین مذاکرات بینالافغانی میکند. واقعیت این است که طالبان به این راحتی از خشونت دستبردار نیستند. این گروه میخواهد همچنان خشونت را بهعنوان یک اهرم فشار در مذاکرات حفظ کند. سران طالبان میدانند که در مذاکرات راه پرچالشی را در پیش رو دارند. زیرا کارنامه حکومت امارتی طالبان در دههی هفتاد، سیاه و غیرقابل دفاع است. از طرف دیگر، روایت مدنظر طالبان از حکومتداری نیز درافغانستان خریدار ندارد تا این گروه بتواند با تکیه بر آن پیش برود. بنابراین، همچنان طالبان در تلاش حفظ کارت خشونت در بازی صلح است. ضمانتی وجود ندارد که طالبان با شروع مذاکرات استراتژی فشار از طریق خشونت را کنار بگذارند. اما آنچه که واضح است در موجودیت خشونت اگر مذاکرات آغاز شود، روند صلح دیر یا زود خدشهدار میشود و مسئولیت آن به دوش طالبان است.
به همین دلیل عمدتا واکنش شهروندان افغانستان به موافقت لویهجرگه با رهایی 400 زندانی خطرناک طالبان بدبینانه بودهاند. کمتر کسی به نتیجه مذاکرات بینالافغانی میان حکومت افغانستان و طالبان خوشبیناند. ترس و نگرانی مردم از دوام خشونت و جنگ است. واقعیت دیگر این است که حکومت افغانستان زیر فشار سیاسی امریکا با رهایی زندانیان طالبان موافقت کرد و به این صورت یک مانع سر راه آغاز مذاکرات بینالافغانی برداشته شد. لازم است ایالات متحده برای توقف خشونتها بهعنوان مانع بزرگتر که کل روند صلح تحت تأثیر قرار میدهد نیز فشارهای بیشتری سیاسی را بر طالبان وارد کند. در مدتی که روند صلح جدی شده و امریکا با طالبان توافقنامه امضا کرده، مماشات این کشور با گروه طالبان بیشتر از فشار بر این گروه بوده است. امریکا این امکان را دارد همانگونه که حکومت افغانستان را مجبور به رهایی زندانیان خطرناک طالبان کرد، طالبان را نیز مجبور به تن دادن به آتشبس و کاهش خشونت کند. اگر انتظار داشته باشیم طالبان بدون فشار خشونت را کنار بگذارند، سادهلوحانه خواهد بود، زیرا ادامه حیات سیاسی- نظامی این گروه وابسته به خشونت است.
تا اینجای کار برنده اصلی طالبان بوده است. طالبان امتیاز رهایی پنچ هزار زندانی خود را بهدست آوردهاند. کاری که در هیچ حل منازعه معمول نیست. معمولا رهایی زندانیان مرحله پس از توافق است و برعکس توقف خشونت یک مرحله پیش از توافق است. امریکا در حال ترککردن خاک افغانستان است. این نیز خواستی است که طالبان سالها برای آن جنگیده است. مهمتر از این دو دستآورد، نشستهای پیهم صلح به قباحتزدایی از طالبان و کسب مشروعیت برای این گروه منجر شده است. با همهی این امتیازها طالبان کوچکترین گام برای اعتمادسازی صلح برنداشته است. این گروه به توقف خشونت که لازمه جداناپذیر موفقیت یک روند صلح است، تن نداده است.
بنابراین، انتظار افکار عمومی از طالبان قطع جنگ است. این گروه باید استراتیژی خشونت را کنار بگذارند. نتیجه ادامه خشونت، دوام ناامیدی مردم از رسیدن به صلح و افزایش نفرت عمومی از این گروه است. اکنون نوبت آن رسیده است که هر دو طرف برای رسیدن به توافق توان خود را صرف چانهزنی دپلماتیک کنند.