سرانجام پس از ماهها چانهزنی و رفت‌وآمدها میان کابل، دوحه و واشنگتن مذاکرات مستقیم میان دولت افغانستان و گروه طالبان در دوحه پایتخت قطر برگزار آغاز شد. در مراسم افتتاحیه‌ی این مذاکرات که دیروز (شنبه، 22 سنبله) در سالن «الدفنه»، یکی از مهم‌ترین سالن‌های هوتل تاریخی شرایتون برگزار شد، از سوی دولت افغانستان عبدالله عبدالله، رییس شورای عالی مصالحه ملی، محمد حنیف اتمر، سرپرست وزارت امور خارجه، سید سعادت منصور نادری، وزیر دولت در امور صلح همراه با اعضای هیأت مذاکره‌کننده‌ی دولت افغانستان به ریاست محمد معصوم استانکزی اشتراک کرده بودند. از سوی گروه طالبان، ملا عبدالغنی برادر، رییس دفتر سیاسی گروه طالبان در قطر، هیأت مذاکره‌کننده‌ی طالبان به ریاست مولوی عبدالحکیم حقانی همراه با شماری زیادی از اعضای دفتر سیاسی طالبان قطر در نشست شرکت داشتند.
در این نشست که شماری زیادی آن‌را یک نشست «تاریخی و تاریخساز» برای افغانستان عنوان میکنند، برعلاوه هیأت‌های دولت افغانستان و گروه طالبان، شماری زیادی از نمایندگان و وزرای خارجه‌ی کشورهای جهان از جمله مایک پامپئو، وزیر خارجه امریکا، زلمی خلیل‌زاد نماینده‌ی ویژه‌ی امریکا برای صلح افغانستان، جنرال اسکات میلر، فرمانده عمومی نیروهای امریکا و ناتو در افغانستان و ضمیر کابلوف، فرستاده‌ی ویژه روسیه در امور افغانستان به‌صورت مستقیم در نشست اشتراک کرده بودند.
وزرای خارجه‌ی شماری زیادی از کشورها از جمله ترکمنستان، اوزبیکستان، پاکستان، چین، هند، اندونیزیا، جاپان، ترکیه، فنلند، ناروی، آلمان، اسپانیا و بریتانیا از طریق ویدیو کنفرانس در این نشست اشتراک و سخنرانی کردند.
پیشتر مقامات افغان گفته بودند که گفت‌وگوها میان دولت افغانستان و گروه طالبان به‌گونه‌ی مستقیم و بدون هیچ تسهیل کنندهی برگزاری می‌شود. گفت‌وگوهای این دور را کشور قطر میزبانی می‌کند که این نشست با سخنرانی محمد بن عبدالرحمن بن جاسم آل ثانی، وزیر خارجه‌ی قطر افتتاح شد.
حفظ دستاوردها، برقراری حکومت اسلامی
در این نشست مقامات دو طرف گفت‌وگوهای صلح، بیشتر روی ضرورت صلح و ثبات دایمی در افغانستان صحبت کردند و به موارد اختلافی قابل توجهی اشاره نکردند. نشست در فضای نسبتاً «امیدوارکننده و دلگرم کننده» برگزار شد.
ظاهراً هیأت دو طرف بیشتر از هر زمانی دیگر مصمم به نظر می‌رسیدند که گفت‌وگوهای صلح نتیجهی ملموسی در پی داشته باشد و مقامات هر دو طرف با ابراز امیدواری، از این نشست به‌عنوان یک رویداد مهم تاریخی افغانستان نام میبردند. با آن‌که هنوز دو طرف به‌صورت رسمی اعلان نکرده‌اند که در این گفت‌وگوها تا چه اندازه انعطاف‌پذیری از خود نشان خواهند داد اما هنوز حفظ نظام جمهوری اسلامی و ارزشهای دو دهه‌ی اخیر برای دولت افغانستان و امارت اسلامی برای گروه طالبان به‌عنوان خواسته‌های اصلی طرفین باقی مانده است.
در این نشست، رهبری هیأت دولت افغانستان را عبدالله عبدالله، رییس شورای عالی مصالحه ملی به عهده داشت و به نمایندگی از دولت جمهوری اسلامی افغانستان در مراسم افتتاحیه سخنرانی کرد. آقای عبدالله گفت که دموکراسی، انتخابات، حقوق بشر، آزادی بیان و نقش قانون خواست مردم افغانستان است و حفظ زیرساخت‌های ایجاد شده در سراسر افغانستان، وظیفه‌ی همه ما است و باید دستاوردهای گذشته‌ی افغانستان حفظ شود. آقای عبدالله با این سخنان در حقیقت خطوط سرخ دولت افغانستان را برای هیأت طالبان بازگو کرد.
رییس هیأت افغانستان در این نشست گفت که حرکت به طرف آینده‌ی بهتر نیازمند گذشت، اولویت دادن به صلح به جای جنگ و توافق برای بحث روی قضایایی اختلافی میباشد. او گفت: «ما می‌خواهیم تمام مردم افغانستان بار دیگر زیر یک سقف واحد بعد از ۴۲ سال فراز و فرود، تجاوز، جهاد و مقاومت متحد شوند. روایت‌ها و برداشت‌ها شاید متفاوت باشند، اما همه‌ی ما می‌دانیم که در جریان این سال‌ها چه اتفاقی افتاده و اکنون در کجا قرارداریم.»
آقای عبدالله همچنان گفت که او و هیأت همراهش به نمایندگی از نظام سیاسی‌ای که مورد حمایت میلیون‌ها مرد و زن افغانستان قراردارد و از تنوع فرهنگی، اجتماعی و قومی افغانستان نمایندگی می‌کند، به دوحه آمدهاند. وی همچنان گفت که تاریخ این روز مهم را به‌عنوان «روز پایان درد و رنج مردم» به یاد خواهد داشت.
در سوی دیگر ملا عبدالغنی برادر، رییس دفتر سیاسی طالبان در قطر که از جانب هیأت طالبان صحبت می‌کرد، سخنانش را با آیاتی از قرآن‌کریم -و اعتصموا بحمبل الله جمعیا ولا تفرقو – آغاز کرد که در آن به اتحاد و یکپارچگی اشاره شده است و به تعقیب آن آیه‌ی دیگری را قرائت کرد که در آن از خاتمه دادن به منازعه و دعوا گفته شده است.
ملا عبدالغنی برادر با ابراز خوشحالی از اشتراک در این نشست گفت که روند جاری صلح با عملی کردن کامل موافقت‌نامه‌ی چند ماه قبل ایالات متحده امریکا با طالبان کامیاب شده می‌تواند. آقای برادر گفت که طالبان تمام وعدههای خود را عملی کرده و از دولت افغانستان هم جداً خواست که وعدههای خود را عملی سازد تا روند صلح افغانستان خوب پیش برود و با موانع و تأخیر مواجه نشود. او از اعضای هردو هیأت خواست که در بحث‌ها و تصامیم خود دین مقدس اسلام و منافع علیای کشور را در نظر بگیرند نه منافع شخصی اشخاص را.
لحن صحبتهای ملا عبدالغنی برادر بیشتر از هر زمان دیگر ملایم و آشتی‌جویانه به نظر می‌رسید. وی گفت: «در جریان مذاکرات مشکلات وجود خواهد داشت اما خواست ما این است که بحث‌ها به حوصله‌ی تمام و تعامل خوب پیش برده شود.»
رییس دفتر سیاسی طالبان در قطر گفت که به مردم افغانستان اطمینان می‌دهد که در جریان مذاکرات صلح با «اخلاص کامل» تلاش می‌کند تا زمینه‌ی صلح، آرامی و زندگی مرفه برابر شود. او گفت: «به دنیا اطمینان میدهیم که به اندازه‌ی توان خود تلاش می‌کند تا مذاکرات بین‌الافغانی نتیجهی خوب بدهد.»
چشم به راه صلح افغان‌ها
در این نشست که وزرای خارجه و مقامات شماری زیادی از کشورهای دیگر به‌گونه‌ی مستقیم و یا از طریق ویدیو کنفرانس اشتراک کرده بودند، همه از روند جاری صلح افغانستان حمایت کرده و خواهان صلح دایمی در افغانستان و مهم‌تر و عاجلتر از همه خواهان آتش‌بس شدند؛ خواستی که هنوز روشن نیست گروه طالبان به آن به این آسانی تن می‌دهد یا نه.
مایک پامپئو، وزیر خارجه امریکا که مهمان ویژه‌ی این نشست گفته میشد، گفت که امریکا طرفدار افغانستان متحد و دموکراتیک است که با خود، همسایه‌ها و جهان در صلح باشد و نباید بار دیگر پایگاه امن تروریستان شود.
وزیر خارجه امریکا همچنان گفت که کشورش به دنبال تحمیل نظام خود به دیگران نیست بلکه می‌خواهد پیشرفت‌های دو دهه‌ی افغانستان حفظ شوند. او گفت: «از تمام شما می‌خواهم که قربانیان جنگ در روند صلح دخیل شوند و تشویق می‌کنم که هنگام تصمیم‌گیری بیاد داشته باشید که انتخاب شما روی کمک‌های آینده امریکا تاثیر می‌گذارد.»
آقای پامپئو گفت که تمام جهان می‌خواهد روند صلح افغانستان به موفقیت برسد و افغان‌ها آرزو دارند بدون دخالت خارجی‌ها امور خود را به پیش ببرند.
وانگ یی، وزیر خارجه‌ی چین که از طریق ویدیو کنفرانس در این نشست صحبت می‌کرد، گفت که روند صلح باید به رهبری افغان‌ها باشد و تمامی گروه‌های سیاسی، قومی و … می‌توانند به‌گونه‌ی مساوی سهم داشته باشند. او گفت: «چین می‌تواند برای افغانستان تسهیل‌کننده و میانجی باشد. چین از کشورها می‌خواهد که عدالت را رعایت و از صلح در افغانستان پشتیبانی کنند.»
وزیر خارجه چین همچنان گفت که پایان جنگ و آمدن صلح خواست تمام مردم افغانستان است و چین می‌خواهد این گفت‌وگوها به حل اختلاف‌ها و یافتن یک راه‌حل برای منازعه‌ی افغانستان منجر شود. او افزود: «می‌خواهیم افغانستان به‌سوی یک حل سیاسی برود. دو طرف صبور باشند و روند را ادامه دهند.»
وزرای خارجه کشورهای دیگر که در این نشست صحبت میکردند، همه به حفظ ارزش‌ها و گفت‌وگوهای بدون تسهیل کننده تاکید داشتند. شماری از کشورها از جمله ترکیه و اوزبکستان هم برای میزبانی دورهای بعدی گفت‌وگوهای صلح افغانستان اعلام آمادگی کردند.
احمد چاوش اغلو، وزیر خارجه ترکیه که در این نشست از طریق ویدیو کنفرانس صحبت می‌کرد، گفت: «آتش‌بس باید اولویت باشد. جنگ و صلح باهم به پیش رفته نمی‌تواند. افغانستان اکنون به حمایت جامعه جهانی بیش از هر زمانی نیاز دارد. ترکیه آماده است از هر طریق ممکن به شمول میزبانی از یک دور مذاکرات به این روند صلح کمک کند.»
شاه محمود قریشی، وزیر خارجه پاکستان هم گفت که به افغان‌ها اطمینان می‌دهد که کشورش همواره از یک افغانستان متحد، دموکراتیک و مستقل که با خود و همسایه‌هایش در صلح باشد، حمایت می‌کند. او گفت: «از جامعه جهانی می‌خواهیم که به روند صلح به رهبری افغان‌ها و نتیجه مذاکرات حرمت بگذارند.»
هند رقیب اصلی پاکستان در قضیهی افغانستان نیز از روند صلح به مالکیت افغان‌ها حمایت کرد. وزیر خارجه هند گفت که باید به استقلال و حاکمیت افغانستان احترام گذاشته شود. او گفت: «باید به حقوق بشر و دموکراسی احترام گذاشته شود. انتظار ما این است که خاک افغانستان هیچگاه از سوی عناصر ضد هند استفاده نشود. برای پیروزی مذاکرات آرزوی خوب دارم.»
سرمنشی سازمان ملل متحد و دبیر کل ناتو از اشتراک کنندگان دیگر این نشست بودند. آنها از روند صلح افغانستان حمایت کرده و از طرفین خواستند که به جنگ و خون‌ریزی نقطه‌ی پایان بگذارند.
دیدارهای حاشیه‌ای
در حاشیهی نشست افتتاحیه‌ی گفت‌وگوهای صلح افغانستان، مایک پامپئو، وزیر خارجه امریکا با بخشی از هیأت دولت افغانستان و بخشی از هیأت گروه طالبان در سالن دیگر پشت درهای بسته به‌صورت جداگانه دیدار کرد.
وزیر خارجه‌ی امریکا در دیدار با عبدالله عبدالله افتتاحیه‌ی نشست مذاکرات بین‌الافغانی را تاریخی خوانده و ابراز امیدواری کرده است که افغان‌ها موفق شوند تا به جنگ و خشونت پایان دهند و به صلح دایمی دست یابند. او همچنان اطمینان داده است که کشورش با مردم افغانستان است و از تلاش‌ها برای دست‌یافتن به صلح و قطع جنگ و خشونت در افغانستان حمایت می‌کند.
تعیین هیأت تماس
بعد از ختم مراسم افتتاحیه‌ی گفت‌وگوهای صلح افغانستان، طرفین پشت درهای بسته و بدون حضور طرف سومی اولین بخش مذاکرات را سپری کردند و در نتیجه پنج پنج نفر از دو طرف را به‌عنوان هیأت تماس به منظور ترتیب آجندا و «سایر موضوعات» انتخاب کردند.
احمد نادر نادری، سخن‌گوی هیأت مذاکره‌کننده‌ی دولت در توییتی گفته است: «پس از برنامه افتتاحیه‌ی مذاکرات صلح افغانستان، مجلس دو تیم مذاکره‌کننده به خاطر شناخت و معرفت متقابل لحظه‌ی قبل دایر شد. در این مجلس گروه تماس دو طرف به منظور ترتیب آجندا و سایر موضوعات تعیین گردید.»
محمدمعصوم استانکزی، رییس هیأت مذاکره‌کننده دولت افغانستان، نادر نادری، ضرار احمد مقبل، فوزیه کوفی، مولوی عنایت‌الله بلیغ، محمد ناطقی و خالد نور از اعضای گروه تماس از جانب دولت افغانستان اند.