هیچتوریستی جرأت نمیکند به کشور جنگزدهای مانند افغانستان سفر کند. اما یک جهانگرد با وجود هشدارها به این سفر پرداخت و میگوید کابل خطرناکتر از برانکس در نیویارک نیست. توریسم در مناطق فاجعهزده، گرایش جدیدی است.
الکساندر هریسکویچ قبلاً تعطیلاتش را در شهر فاجعهزدهی چرنوبل اوکراین و در کوریای شمالی سپری کرده است. چنان که این مرد فرانسهای 31 ساله و کارشناس فنآوری اطلاعات خودش میگوید: تابستان امسال به حیث «توریست مناطق فاجعهزده» به افغانستان سفر کردم.
هریسکویچ به خبرگزاری آلمان یا دیپیای گفته است: «من مناطق دشوار را دوست دارم؛ چونکه انسان در آنجاها میتواند بیشتر تجارب انسانی را کسب کند. چونکه میتوان انسانهای واقعی و جامعهی دیگر را دید». او میگوید: «توریست مناطق فاجعه زده به جاهایی میرود که توریستی نیستند؛ زیرا تاریخ دشواری دارند… آنچه من بیشتر به آن علاقه دارم، نحوهی زندگی انسانهاست».
کسان زیادی به حیث توریست مناطق فاجعهزده به افغانستان نمیآیند. با اینهم احمد ویس، کارمند ادارهی توریستی دولتی (گرزندوی) میگوید، از ماه جنوری به اینسو 1400 توریست در مناطق مصئون این کشور به سیاحت پرداخته اند. در سالهای اول پس از تهاجم نظامی ایالات متحدهی امریکا، هزاران توریست از افغانستان دیدار میکردند. کارمند یک شرکت توریستی خصوصی میگوید که امروز شمار توریستها کم شده است. آنانی که به حیث توریست هم میآیند، بیشتر میخواهند از جاهای تاریخی مانند کاخها، قلعهها، مساجد یا جهیلها دیدار کنند.
توریستهایی مانند هریسکویچ موارد منحصر به فردیاند. اخیراً یک توریست چکی تصمیم گرفت همچون «کوچ سرفر» (Couch-Surfer) به افغانستان سفر کند. «کوچ سرفر» یک شبکهی انترنتی رایگان برای توریستها است که میتوانند با کاربران انترنت در کشور هدف به صورت مجانی تماس بگیرند. او توانست در کابل در یک خانهی شخصی جایی برای بود و باشش پیدا کند. اما سفرش به سوی جنوب کشور به سمت ولایتهای قندهار و هلمند صورت نگرفت؛ زیرا او از طریق «کوچ سرفر» کسی را برای تماس گرفتن نیافت.
انگیزهی سفر اولیور هایلواگن کمتر متهورانه به نظر میرسد. این منتقد موضوعات هنری و فرهنگی اهل برلین نیز به حیث توریست به افغانستان سفر کرد. هرچند او کدام دوست شخصیای در اینجا نداشت؛ اما هرگز برای وی حادثهی بدی اتفاق نیفتاد. این باشندهی برلین در میدان هوایی کابل به خبرنگار «دیپیای» گفت: «من در پی ماجرا و درد سر نیستم. همچنان من هرگز در مناطق آشوبزده و مناطق ممنوعه سفر نمیکنم».
او میگوید: «اکنون برانکس (در شمال نیویارک) بسیار خطرناکتر از کابل است». او قبلاً در جنوب شرق آسیا، بوسنیا، مدغاسکر و کانگو بوده است؛ زیرا میخواسته این مناطق را قبل از آن ببیند که در گیر جهانی شدن شوند. «من عادتاً در پی دیدن زیرساختهای سنتی و غیرمشهوری هستم که در آن توریستها، مهمانخانهها، دکانهایی برای خریداری سوغات و یا سالونهای خاص موسیقی وجود نداشته باشند».
نمیتوان گفت که سفر و سیاحت به افغانستان همیشه پایان خوشی دارد. بنابر حضور شورشیان بخشهایی از این کشور برای توریستها بسیار خطرناک میباشند. یک زن و شوهر از امریکای شمالی که از وسایل نقلیهی عمومی استفاده میکردند و شب شان را در قریهای میگذراندند، از ماه اکتوبر به اینسو مفقودالاثر میباشند. سر انجام این را میتوان در ولایت میدان-وردک دید که گاهگاهی خارجیان در آنجا کشته یا اختطاف میشوند.
هریسکویچ، توریست فرانسهای در کابل در خانهی دوستش زندگی میکرد که یک دیپلومات اروپایی است. او ازمناطق دیدنیای که در گرد و نواحی دیده است، حکایت میکند. درجملهی آنها یکی هم بند قرغه است که از پایتخت چندان فاصلهای ندارد. او بعدتر دانست که در این محلِ میله و تفریح مردم فقط اندکی پیش، بیش از 30 نفر هدف حملهی طالبان قرار گرفتند. این مرد فرانسهای میگوید: «ما افغانستان را به حیث یک کشور جنگزده میشناسیم که هرروز در آنجا حملهی انتحاری صورت میگیرد. در حالی که چنین نیست، بلکه زندگی روزمرهی مردم کاملاً از آنچه که در رسانهها نشان داده میشود، فرق دارد».
او از هرسفرش برای دوستانش در فرانسه پست کارت میفرستد. او میگوید: «وقتی که در کوریای شمالی بودم، میدانستم که این پست کارتها سانسور میشوند. بنابراین من روی آن نوشتم: زیر قیادت رهبر بزرگ، این کشور ترقی کرده است. دوستانم پست کارت مرا به دست آوردند».
«من شنیدهام که پست افغانستان بدترین وضع را در جهان دارد. من انتظار دارم تا ببینم پست کارتهایی را که فرستادهام، دوستانم به دست میآورند یا نه؟» دوماه از آن زمان میگذرد. هنوزهم آنها منتظراند تا پست کارت حامل سلامهایم از تعطیلات در افغانستان را به دست آورند.