جلوگیری از تلفات غیرنظامیان در جریان عملیات‌ها همواره یکی از موضوع‌های مهم و کلیدی مورد بحث گروه‌های متخاصم در افغانستان بوده است. هم دولت افغانستان و هم گروه طالبان هر دو به توجه و حفاظت از غیرنظامیان در جریان حملات و عملیات‌های‌شان تأکید می‌کنند. واقع اما این است که برخلاف ادعای هر دو جانب تلفات غیرنظامیان همچنان در سطح بلندی ادامه دارد.
وزارت داخله جمهوری اسلامی افغانستان بهتازگی اعلام کرده که در جریان دو هفته‌ی گذشته 210 غیرنظامی در نتیجه‌ی فعالیت‌های «تروریستی» گروه طالبان کشته و زخمی شده‌اند.
همچنان مرور خبرهای کم‌تر از یک هفته‌ی گذشته نشان می‌دهد در نتیجه هشت رویداد مختلف مثل انفجار موتربمب، برخورد موترهای حامل غیرنظامیان با ماین‌های کنارجاده‌ای و اصابت هاوان و راکت‌های طالبان بر خانه‌های مسکونی در ولایت‌های ننگرهار، هلمند، خوست، غور، لغمان، دایکندی و غزنی دست‌کم 45 غیرنظامی کشته و 58 تن دیگر زخمی شده‌اند.
برخورد یک موتر نوع فلانکوچ غیرنظامیان با ماین کنارجاده‌ای طالبان در ولسوالی کجران دایکندی و رویداد تازه‌ی انفجار موتربمب در ولسوالی غنی‌خیل ولایت ننگرهار از مرگبارترین رویدادهای امنیتی چند روز گذشته بوده است.
در رویداد برخورد فلانکوچ حامل غیرنظامیان در ولسوالی کجران ولایت دایکندی از میان 17سرنشین آن 14 تن به‌شمول زنان و کودکان کشته و سه کودک دیگر زخمی شدند. حمله‌ی موتربمب دیروز (شنبه، 12 میزان) در ولسوالی غنی‌خیل ولایت ننگرهار نیز 14 کشته و 42 زخمی برجای گذاشت که به گفته‌ی وزارت داخله، تمامی قربانیان این رویداد غیرنظامیان بودند. به گفته‌ی مقام‌های محلی ولایت ننگرهار این حمله در نزدیکی یک مسجد زمانی رخ داده که نماز ظهر نیز برپا بوده است.
طارق آرین، سخن‌گوی وزارت داخله تمامی حملاتی را که در آن غیرنظامیان قربانی شده به طالبان نسبت داده و گفته «طالبان در گذشته نیز چنین رویکرد تروریستی در برابر مردم افغانستان داشتند».
وزارت دفاع ملی هم طالبان را عامل عمده‌ی تلفات غیرنظامیان در کشور عنوان می‌کند. این وزارت میگوید که در این اواخر طالبان با استفاده از تاکتیک جدید، در مسیرهای عمومی ماین کارگذاری می‌کنند و به این ترتیب غیرنظامیان را هدف قرار می‌دهند.
فواد امان، معاون سخن‌گوی وزارت دفاع به روزنامه اطلاعات روز میگوید که نیروهای دفاعی و امنیتی کشور در هر 24 ساعت حدود 500 ماین مختلف‌النوع تعبیه‌شده در مسیرهای عمومی را خنثا می‌کنند. به گفته‌ی آقای امان، اکثر این ماین‌ها در مسیرهای عمومی و راه رفت‌وآمد مردم ملکی جابه‌جا می‌شود.
«در مقایسه به هر زمانی دیگری طالبان امروزه استفاده از ماین‌های کنارجاده‌ای را بیشتر کرده‌اند. با کشف و خنثا‌سازی این ماین‌ها جان ده‌ها تن از هم‌وطنان ما نجات داده می‌شود. از طرف دیگر از تخریب جاده‌ها و پل و پلچک‌ها جلوگیری می‌شود.»
تلفات غیرنظامیان تنها به طالبان خلاصه نمی‌شود؛ بلکه عامل بخشی از تلفات غیرنظامیان نیروهای دولتی‌اند. گزارش‌هایی وجود دارد که در حملات ارتش نیز غیرنظامیان کشته و زخمی شده‌اند.
حدود یک ماه پیش نیروهای ارتش یک حمله‌ی هوایی را در ولسوالی خان‌آباد ولایت قندوز انجام دادند. پس از آن ادعا شد که در این حمله علاوه بر جنگ‌جویان طالب، غیرنظامیان نیز کشته و زخمی شده بودند. طبق اطلاعات مقام‌های محلی ولایت قندوز در آن حمله 20 عضو گروه طالبان و غیرنظامیان کشته و ۱۵ نفر دیگر زخمی شدند.
به‌دنبال آن حمله‌ی هوایی ارتش، وزارت دفاع هیأتی را برای بررسی تلفات غیرنظامیان توظیف کرد.
معاون سخن‌گوی وزارت دفاع میگوید که هیأت توظیف‌شده هنوز کارش را تمام نکرده و به محض این‌که بررسی تمام شد، نتیجه‌ی آن با مردم افغانستان شریک می‌شود: «کار هیأت حدود 80 درصد پیش رفته است. هر زمانی که نهایی شد در صورتی که کدام موضوع محرم در میان نبود، نتیجه با مردم شریک می‌شود.»
در برخی موارد به گفته‌ی آقای امان نیروهای ارتش عملیاتی را علیه طالبان انجام می‌دهند و در آن جنگ‌جویان این گروه کشته و زخمی می‌شوند، سپس طالبان مردم محل را مجبور می‌کنند به نهادهای که تلفات غیرنظامیان را بررسی می‌کنند تماس بگیرند و گزارش دهند که در این حملات غیرنظامیان کشته و زخمی شده‌اند.
آقای امان می‌افزاید که طالبان از غیرنظامیان و خانه‌های آنان به‌عنوان سپر استفاده می‌کنند: «اکثر اوقات طالبان در میان خانه‌های مردم ملکی سنگر می‌گیرند و نیروهای دولتی را هدف قرار می‌دهند.» گروه طالبان اما همواره با نشر اعلامیه‌ها تلفات غیرنظامیان در حملات‌شان را رد کرده‌اند.
بهتازگی داکتر محمد نعیم، سخن‌گوی دفتر سیاسی طالبان در دوحه هم گفته که فعالیت‌ها و حملات طالبان نسبت به گذشته کاهش یافته است: آقای نعیم دیروز (شنبه، 12 میزان) در صحبت با روزنامه اطلاعات روز گفت: «براساس توافقی که با امریکایی‌ها کرده بودیم، سطح حملات ما کاهش یافته است. حملات استشهادی (انتحاری) ما به صفر رسیده است. سابق در شهرهای بزرگ سر مراکز نظامی عملیات صورت می‌گرفت اما فعلا این عملیات‌ها متوقف است. همچنان قبلا در مراکز ولسوالی‌ها عملیات داشتیم، ولی فعلا این عملیات‌ها متوقف است.»
جاوید کوهستانی، آگاه امور نظامی اما میگوید که در اعلامیه‌ها و گفت‌وگوهای رسمی هیچ‌گاه دیدگاه و سیاست واقعی بیان نمی‌شود. به گفته‌ی او این حرف طالبان که می‌گویند از تلفات غیرنظامیان در حملات‌شان جلوگیری می‌کنند و حملات خود را کاهش داده‌اند در حد یک ادعا است.
ماهیت جنگ جاری در کشور طوری است که طالبان از نبش ديوار و بام خانه‌هاي روستايیان به سربازان دولتی شليک مي‌کنند و در سوی دیگر روستاييان به ظن تروريست و طالب بودن هدف حمله‌ي هوايي نیروهای هوایی قرار مي‌گيرند. به باور آقای کوهستانی در چنین جنگی تلفات غیرنظامیان اجتناب‌ناپذیر است.
براساس گزارش ربع اول سال 2020 میلادی، گروه‌های مخالف مسلح دولت افغانستان مسئول 55 درصد تلفات ملکی‌اند. یوناما ۳۹ درصد تلفات را به طالبان، ۱۳ درصد را به شاخه خراسان داعش و 5 درصد دیگر را به گروه‌های ناشناس نسبت داده بود. در سوی دیگر یوناما 32 درصد تلفات غیرنظامیان را به نیروهای طرفدار دولت نسبت داده بود.
با این حال، کمیسیون حقوق بشر افغانستان از طرف‌های جنگ در افغانستان می‌خواهد که برای جلوگیری از تلفات بیشتر غیرنظامیان، آتش‌بس اعلام کنند.
ذبیح‌الله فرهنگ، سخن‌گوی این کمیسیون به روزنامه اطلاعات روز میگوید که به‌رغم این‌که گفت‌وگوهای بین‌الافغانی در قطر جریان دارد، این‌جا در افغانستان خشونت‌ها همچنان ادامه دارد و از غیرنظامیان قربانی می‌گیرد. به گفته‌ی او تنها در بازه‌ی زمانی 22 تا 29 سنبله در نتیجه‌ی 10 رویداد مختلف امنیتی 64 غیرنظامی به‌شمول زنان و کودکان (19 کشته و 45 زخمی) در ولایت‌ها قربانی شده بودند: «به‌دلیل شروع گفت‌وگوهای بین‌الافغانی هر دو طرف باید هر چه عاجل آتش‌بس مطلق اعلام کنند تا بیش از این ما شاهد نقض حقوق بشری شهروندان افغانستان نباشیم.»