به‌نظر می‌رسد دوباره گراف آمار مبتلایان به کرونا در افغانستان سیر صعودی گرفته است. هرچند هنوز نظر رسمی وزارت صحت عامه این است که کرونا در کشور در یک وضعیت ثابت رسیده و اوضاع تحت کنترل است، اما مقایسه آمارهای روزانه نشان می‌دهد دست‌کم در یک هفته گذشته به‌طور نسبی آمارها از یک روز نسبت به روز پیش‌تر افزایش داشته است. از طرف دیگر، آمار روزانه که از سوی وزارت صحت عامه ارائه می‌شود تنها شامل کسانی است که برای آزمایش به مراکز صحی مراجعه می‌کند. واقعیت این است که آمارهای رسمی روزانه گویای وضعیت واقعی در افغانستان نیست. ممکن است تعداد مبتلایان بسیار بیشتر از چیزی باشد که روزانه به‌صورت رسمی ثبت و اعلام می‌شود. این اتفاق در دور اول شیوع کرونا هم افتاد. آمارهای رسمی هزاران مرتبه کمتر از وضعیت واقعی بود. هنوز آمارهای رسمی مبتلایان به کرونا در افغانستان کمتر از 40 هزار است، اما در نتیجه راه‌اندازی یک ارزیابی مشخص شده که شمار مبتلایان به کرونا در کشور به ده میلیون نفر، یعنی 30 درصد جمعیت افغانستان می‌رسد.
نگرانی اصلی این است که بسیاری از شهروندان خطر کرونا را تمام‌شده می‌دانند. به همین دلیل رفتار مردم به‌گونه‌ای است که خبری از رعایت پروتکل‌های بهداشتی در آن دیده نمی‌شود. گردهمایی، رفت‌وآمد و معاشرت مردم مثل دوران پیش از کرونا است. رعایت فاصله اجتماعی و استفاده از ماسک به کلی فراموش شده است. درحالی‌که ارزیابی نهادهای معتبر صحی این است که هنوز خطر کرونا و آمدن موج دوم در افغانستان جدی است. همچنان تجربه کشورهای دیگر همین است. پس از اندک بهبودی وضعیت، بی‌اعتنایی به خطر کرونا و نادیده گرفته‌شدن پروتکل‌های بهداشتی، شهروندان روزهای سخت‌تری را تجربه کرده‌اند. این سناریو می‌تواند در افغانستان نیز پیش بیاید.
حکومت برای مبارزه با کرونا برنامه‌ی موثری ندارد. در دور اول استراتژی حکومت برای مهار کرونا ضعیف بود. ارائه‌ی خدمات صحی به بیماران کرونایی پر از نقص و کمبودی بود. حکومت نتوانست بودجه مبارزه با کرونا را از گزند فساد محفوظ نگهدارد. در نتیجه بیشتر بودجه اختصاص‌یافته برای مبارزه با این بحران حیف‌ومیل شد. برای مقابله با گرانی و گرسنگی تمام برنامه‌های حکومت در عمل شکست خورد. حکومت نتوانست با توجه به شرایط سخت اقتصادی مردم قرنطین و قیود را به‌گونه‌ی کامل اجرا کند. بنابراین، در طول چند ماهی که افغانستان در بحران صحی-اجتماعی کرونا درگیر بود، مدیریت مبارزه با کرونا ضعیف و تقریبا ناکارآمد بود و به‌وضوح حکومت توان مدیریت وضعیت را از دست داد.
ارزیابی سازمان بهداشت جهانی از وضعیت کرونا در افغانستان این است که خطر این ویروس هنوز جدی است و احتمال فراگیرشدن موج دوم زیاد است. از این‌رو، حکومت و مردم باید برای موج دوم کرونا آمادگی داشته باشند. در واقع اما شهروندان و حکومت نسبت به وضعیت بی‌اعتنا شده‌اند. این بی‌اعتنایی می‌تواند فاجعه‌بار باشد. حکومت باید در گام نخست مردم را نسبت به جدی‌بودن وضعیت و خطر موج دو هشدار بدهد. در گام دوم، برای برنامه‌ریزی و مدیریت سالم و موثر اقدام کنند. دوام بی‌اعتنایی می‌تواند فاجعه‌ی بزرگ‌تر از دور اول را رقم بزند. هم شهروندان و هم حکومت نباید روزهای سخت و دشوار دو ماه پیش را فراموش کنند. وضعیتی که حکومت حتا توان تأمین اکسیجن برای بیماران را نداشت و برای حفظ جان مردم سراسیمه و درمانده بود و شهروندان نیز برای تهیه‌ی اکسیجن به هر دری می‌زدند تا عزیز خود را از کام مرگ بیرون بکشد.
در صورت جدی‌شدن موج دوم کرونا و به‌دلیل همزمان‌شدن فصل سرما می‌تواند شرایط را دشوار کند و تلفاتی انسانی بیشتری را در افغانستان برجای بگذارد. بسیاری کشورها پیشرفته که تا حدودی توانسته‌اند از پس موج سهمگین اول بربیایند، آماده مقابله با موج‌های بعدی کرونا در فصل سرد سال می‌شوند و از این بابت نگرانی عمده دارند. این وضعیت می‌تواند به مراتب از سایر کشورهای در افغانستان به‌عنوان یک کشور کمتر توسعه‌یافته با نظام بهداشتی به‌شدت ضعیف چالش بزرگ‌تری باشد. پس یگانه راه حل این است که حکومت از همین حالا برنامه‌های موثر مبارزه با کرونا را تدوین کند و از طرف دیگر، هم در زمینه تشخیص و عرضه‌ی خدمات صحی و هم برای مقابله با گرسنگی و گرانی از کشورهای کمک بخواهد. مسئولیت شهروندان هم جدی‌گرفتن هشدارهای نهادهای صحی، رعایت پروتکل‌های بهداشتی و جدی‌گرفتن خطر موج دوم کرونا است. اگر حکومت به هر دلیلی از انجام مسئولیتش کوتاهی کند، شهروندان نباید روزهای سخت دو ماه پیش را فراموش کنند.